Substaintí sícighníomhacha nua – an staid reatha san Eoraip (Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2023)
Saintréithe de mhargadh na substaintí sícighníomhacha nua is ea an líon mór substaintí atá sa réimse seo sa lá inniu agus go leantar de mheascáin nua a bhrath gach bliain. Ar an leathanach seo, gheobhaidh tú forléargas ar staid na ndrugaí i gcás substaintí sícighníomhacha nua san Eoraip, agus sonraí agus faisnéis urghabhála ó Chóras Réamhrabhaidh an Aontais maidir le substaintí a braitheadh den chéad uair san Eoraip mar thaca leis. I measc na substaintí nua a luaitear tá cannaibionóidigh shintéiseacha, heicsihidreacannaibionóil, cáitéiní sintéiseacha, ópóidigh shintéiseacha nua, ópóidigh bheinsimíodasóil.
Tá an leathanach seo mar chuid de Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2023, forléargas bliantúil EMCDDA ar staid na ndrugaí san Eoraip.
An nuashonrú is déanaí: 16 Meitheamh 2023
Ábhair imní sláinte maidir le substaintí an-láidir, oiriúnú leanúnach ar an margadh agus urghabhálacha méadaithe
Saintréithe de mhargadh na substaintí sícighníomhacha nua is ea an líon mór substaintí atá sa réimse seo sa lá inniu agus go leantar de mheascáin nua a bhrath gach bliain. Cumhdaíonn an téarma ‘substaintí sícighníomhacha nua’ raon leathan cineálacha substaintí nach bhfuil á rialú ag comhaontuithe idirnáisiúnta maidir le rialú drugaí, cé go bhféadfadh cuid acu a bheith faoi réir beart rialála náisiúnta. In 2021, ghabh Ballstáit an Aontais 8.5 tona de shubstaintí sícighníomhacha nua, an líon is mó riamh (féach an fíor Urghabhálacha substaintí sícighníomhacha nua san Aontas Eorpach: líon na n-urghabhálacha agus an chainníocht a urghabhadh, 2005–2021). Leanann táirgeoirí drugaí de shubstaintí nua a chruthú chun rialuithe dlíthiúla a sheachaint. De ghnáth, ní bhíonn na rioscaí do shláinte ata ag na meascáin nua sin ar eolas againn, rud a d’fhéadfadh tomhaltóirí a nochtadh do bhaol nimhithe tromchúiseacha nó fiú marfacha, nó d’fhadhbanna sláinte eile. Dealraíonn sé gur chuir rialuithe reachtacha san Eoraip agus i dtíortha foinseacha nach bhfuil san Aontas le laghdú ar líon na ndíorthach nua i roinnt drugaí, amhail feantainil. Tá substaintí eile fós ag teacht chun cinn, áfach, a cheaptar chun sainmhínithe cineálacha sa reachtaíocht a sheachaint, agus an tSín agus an India fós ina dtíortha foinseacha tábhachtacha do na substaintí sin nó do na réamhtheachtaithe atá ag teastáil chun iad a tháirgeadh.
B’ionann na 24 cannaibionóideach nua a braitheadh agus breis agus leathchuid de na substaintí nua a tuairiscíodh den chéad uair do Chóras Réamhrabhaidh an Aontais Eorpaigh in 2022 (féach an fíor Líon na substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh den chéad uair do Chóras Réamhrabhaidh an Aontais Eorpaigh, de réir catagóire, 2005–2022). D’fhéadfadh an éagsúlacht atá le feiceáil sa réimse seo a bheith ina léiriú ar iarrachtaí ag táirgeoirí drugaí aindleathacha dul timpeall ar thoirmeasc uile-aicme 2021 na Síne ar channaibionóidigh shintéiseacha.
Tá imní ag dul i méid go bhféadfadh tomhaltóirí cannabais a bheith i mbaol go nochtfar iad go neamhbheartaithe do channaibionóidigh shintéiseacha. In 2021, tháinig méadú foriomlán ar thuarascálacha ar ábhar luibhe inar aimsíodh THC nó cannaibionóidigh nádúrtha eile in éineacht le cannaibionóidigh shintéiseacha, agus 13 thír Eorpacha ar a laghad, an Ghearmáin agus an tSualainn go príomha, ag tuairisciú na gcásanna sin. Is féidir go bhfuil táirgí truaillithe den sórt sin ar fáil níos forleithne ach ní bhraitear iad. Is cosúil go bhfuil an chuma chéanna ar channabas truaillithe is atá ar channabas nádúrtha agus is féidir é a dhíol go mícheart mar channabas le tomhaltóirí nach dtuigeann cad atá ag tarlú. Is substaintí an-láidir iad cannaibionóidigh shintéiseacha, agus bíonn rioscaí nimhithe le táirgí truaillithe. Ábhar imní breise is ea go bhfuil iteáin channabais (bia, mar ‘mhilseain’ go minic atá insilte de ghnáth le húsc cannabais), níos feiceálaí ar mhargadh aindleathadh na hEorpa ó 2021 i leith. Chomh maith leis na rioscaí a bhaineann leis na táirgí sin mar gheall ar an THC atá iontu agus ar an bhféidearthacht go bhféadfadh daoine féachaint orthu mar tháirgí tráchtála dlisteanacha, go háirithe leanaí, tá imní ann go bhféadfadh cannaibionóidigh shintéiseacha a bheith i gcuid de na táirgí sin.
Tá dúshláin agus ábhair imní rialála nua tagtha chun cinn maidir leis an idirghníomhaíocht a d’fhéadfadh a bheith ann idir tráchtálú díorthach cannabais agus margadh na ndrugaí áineasa. In 2022, léirigh teacht chun cinn cannaibionóideach leathshintéiseach nua na hábhair imní sin. Sainaithníodh hexahydrocannabinol (HHC) i mí na Bealtaine 2022 agus thuairiscigh 20 Ballstát de chuid an Aontais é faoi mhí an Mhárta 2023. Sainaithníodh trí channaibionóideach leathshintéiseacha eile, aicéatáit HHC, hexahydrocannabiphorol agus tetrahydrocannabidiol, ar mhargadh drugaí na hEorpa freisin. Dealraíonn sé gur dócha go bhfuil na substaintí sin á dtáirgeadh ó channaibidé-ól a bhaintear as cannabas íseal-THC. Cuirtear iad ar an margadh ar líne agus i siopaí mar athsholáthar ‘dlíthiúil’ le haghaidh cannabais, áirítear leo cnáib atá spraeáilte nó measctha le HHC, a bhfuil cuma agus boladh cannabais nádúrtha orthu, chomh maith le galtoitíní agus iteáin. Ní dhearnadh staidéar ar éifeachtaí HHC i ndaoine, ach tugann tuarascálacha tomhaltóirí starógacha le fios go bhféadfadh siad a bheith cosúil go suibiachtúil leo siúd a bhaineann le cannabas. Mar sin féin, tá cuid de na táirgí ar fáil i bhfoirmeacha a d’fhéadfadh dáileoga arda a sholáthar, rud a chuireann imní in iúl maidir leis na himpleachtaí a d’fhéadfadh a bheith ann don tsláinte phoiblí mar gheall ar infhaighteacht na substaintí sin.
Tá cáitíonóin sintéiseacha agus ópóidigh shintéiseacha nua measartha sean-bhunaithe i roinnt margaí drugaí san Eoraip. Díoltar iad mar athsholáthar le haghaidh spreagthach amhail amfataimín nó ópóidigh amhail hearóin, faoi seach. In 2022, leanadh de chainníochtaí móra cáitíonón, amhail 3-MMC agus 3-CMC a urghabháil. Cé go bhfuil líon na n-urghabhálacha fós beag, tugann na méideanna móra cáitíonón a fhaightear i roinnt urghabhálacha aonair, a ndéantar gáinneáil orthu ón India den chuid is mó, le tuiscint go bhféadfadh na substaintí sin ról níos mó a imirt i margadh spreagthach na hEorpa. Tá méadú breise tagtha ar na hábhair imní sin mar gheall ar fhaisnéis a thugann le fios go bhfuil méadú ag teacht ar tháirgeadh na gcáitíonón san Eoraip, agus níos mó sofaisticiúlachta i gceist. I measc na bhforbairtí sa réimse seo tá brath foirmeacha neamhrialaithe masctha go ceimiceach (N-aicéatail-3-MMC) atá á ngáinneáil isteach san Eoraip lena dtiontú go háitiúil ina gcáitíonón rialaithe 3-MMC. Cé go dtugann faisnéis ó tháscairí amhail seirbhísí seiceála drugaí le fios go bhfuil táirgí MDMA níos lú faoi réir truaillithe ná drugaí aindleathacha eile a ndearna siad scagadh orthu in 2021, d’fhéadfadh sé go méadódh truailliú táirgí MDMA le cáitíonóin sintéiseacha an baol go mbeadh éifeachtaí anaithnide agus díobhálacha féideartha ann. In 2022, tuairiscíodh do Chóras Réamhrabhaidh an AE comharthaí go bhféadfadh méadú teacht ar cháitíonóin sintéiseacha a díoladh go mícheart mar MDMA nó a úsáideadh chun MDMA a thruailliú. Cé nach bhfuil scála foriomlán na saincheiste sin ar eolas againn, thuairiscigh seirbhísí seiceála drugaí i dtrí Bhallstát ar a laghad de chuid an Aontais í, lena n-áirítear an Spáinn, an Ísiltír agus an Ostair. Áiríodh sna táirgí lena mbaineann táibléid, criostail agus púdair eacstaise, ina bhfuil 4-CMC (cleifeadrón), 3-MMC, 4-MMC (meifeadrón) agus dipeintiolón de ghnáth.
Cé nár tugadh fógra foirmiúil ach d’aon ópóideach sintéiseach amháin in 2022, tugann comharthaí le déanaí, ó thíortha Baltacha den chuid is mó, le fios go bhfuil méadú tagtha ar infhaighteacht agus ar dhíobhálacha (lena n-áirítear básanna de dheasca drugaí) a bhaineann leis na substaintí sin, go háirithe an díorthach d’fheantanail, cairfeantanail, agus an grúpa an-láidir d’ópóidigh bheinsimíodasóil, lena n-áirítear drugaí amhail isotonitazene, protonitazene agus meitonaitazene. Tháinig na hópóidigh bheinsimíodasóil chun cinn tar éis beart rialaithe, a tugadh isteach i dtíortha táirgíochta agus in áiteanna eile araon, chun infhaighteacht díorthach feantainile a laghdú, lena n-áirítear cairfeantanail. Is minic a bhíonn ópóidigh shintéiseacha an-láidir, a fhágann go bhféadfadh méid beag a bheith dóthanach chun líon mór dáileog tipiciúil sráide a tháirgeadh, agus is féidir baol níos mó a bheith ann go dtarlóidh nimhiú bagrach don bheatha mar thoradh orthu. Bhí ópóidigh shintéiseacha nasctha le básanna de dheasca drugaí, agus thug tuairiscí a fuarthas le déanaí ón Eastóin agus ón Liotuáin le fios gurb ionann na drugaí sin anois agus sciar suntasach de bhásanna ródháileoige sna tíortha sin. Tugann réamhshonraí nua ó 2023 le fios go bhfuil an bhásmhaireacht atá nasctha le hópóidigh bheinsimíodasóil á mbrath níos mó agus níos mó sa Laitvia agus gur cúis imní é sin. In 2022, thuairiscigh póilíní na hEastóine go ndearna siad meascáin a urghabháil ina raibh an druga ópóideach sintéiseach nua metonitazene, agus bromazolam, ar beinsidhé-asaipín nua é, agus meascáin ina bhfuil na hópóidigh nua protonitazene agus metonitazene, agus xiolaisín, is é sin an t-ámhachán agus anailgéiseach ainmhithe. Tá na meascáin sin, ar a dtugtar ‘benzo-dope’ agus ‘tranq-dope’ faoi seach, nasctha le méaduithe ar bhásanna ródháileoige i gCeanada agus sna Stáit Aontaithe. Is gá machnamh agus imscrúdú breise a dhéanamh ar na bearta chun díobháil a laghdú agus a chosc atá éifeachtach chun na rioscaí básmhaireachta a bhaineann le húsáid ópóideach sintéiseach a laghdú. Mar shampla, moladh gur gá cuir chuige maidir le nalocsón, an freasaitheach ópóideach, a chur in oiriúint chun freagairt ar bhealach níos éifeachtaí do na rioscaí sláinte a bhaineann le hópóidigh shintéiseacha.
Príomhshonraí agus príomhthreochtaí
Substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh
- Ag deireadh na bliana 2022, bhí faireachán á dhéanamh ag EMCDDA ar thart ar 930 substaint shícighníomhacha nua, agus tuairiscíodh 41 díobh siúd san Eoraip den chéad uair in 2021.
- Braitheadh thart ar 400 substaint shícighníomhacha nua le linn urghabhálacha in 2021 (féach an fíor Líon na substaintí sícighníomhacha nua a thuairiscítear gach bliain tar éis a gcéad bhrath san Aontas Eorpach, de réir catagóire, 2005–2021).
- In 2022, fuair Córas Réamhrabhaidh an AE tuarascálacha maidir le 24 cannaibionóideach nua, rud a fhágann go bhfuil faireachán á dhéanamh ar 245 díobh san iomlán.
- Ó 2009 i leith, sainaithníodh 74 ópóideach nua ar mhargadh drugaí na hEorpa, agus tugadh fógra faoi shubstaint nua amháin in 2022 (6 cinn in 2021, 10 gcinn in 2020) (féach an fíor Líon na n-ópóideach a tuairiscíodh den chéad uair do Chóras Luathrabhaidh an AE, 2009-2022).
Urghabhálacha substaintí sícighníomhacha nua
- In 2021, b’ionann urghabhálacha ábhar cannabais luibhe íseal-THC ina bhfuil cannaibionóidigh shintéiseacha agus 242 cileagram (37 cileagram in 2020; 200 gram in 2019). Tuairiscíodh na samplaí go héagsúil mar ‘cnáib’ nó ‘cannabas’ nó go raibh THC, CBD nó CBG iontu. Ina theannta sin, tuairiscíodh urghabhálacha 12 chileagram roisín cannabais mar ‘haisis CBD’.
- In 2021, ba sna Ballstáit AE beagnach 29 400 de na 59 620 urghabháil substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh san Aontas Eorpach, sa Tuirc agus san Iorua, a bhí cothrom le 8.5 de na 10.8 tona a urghabhadh. Ba iad líon beag urghabhálacha móra cáitíonón (3-CMC, 3-MMC,4-CMC), chomh maith le céataimín agus GBL, a bhí taobh thiar den mhéadú (féach an fíor Urghabhálacha substaintí sícighníomhacha nua san Aontas Eorpach: líon na n-urghabhálacha agus an chainníocht a urghabhadh, 2005–2021). Ina theannta sin, urghabhadh 23 634 lítear leachtanna ina raibh substaintí sícighníomhacha nua, go príomha GBL (21 455 lítear) agus 4-CMC (1 228 lítear).
- In 2021, ba 5 shubstaint amháin a bhí taobh thiar de bhreis agus 80% de chainníocht na substaintí sícighníomhacha nua a urghabhadh i dtíortha an AE: 3 cháitíonón (3-CMC, 3-MMC agus 4-CMC, arb ionann iad agus 4.0 tona), céataimín (0.9 tona) agus GBL (2.0 tona) (féach an fíor Urghabháil substaintí sícighníomhacha nua san Aontas Eorpach: an chainníocht a urghabhadh, de réir substainte, 2021).
- In 2021, tuairiscíodh 740 urghabháil d’ópóidigh nua do Chóras Réamhrabhaidh an AE, agus bhí cairfeantanail in 45% díobh agus iseatóinínis in 22% díobh. Urghabhadh 8.2 cileagram san iomlán d’ábhar, agus 59% (4.9 cileagram) de ina raibh cairfeantanail agus 23% (1.9 cileagram) de ina raibh iseatónitazene. Tharla formhór na n-urghabhálacha i dtuaisceart na hEorpa, agus thuairiscigh an Eastóin, an Laitvia, an Liotuáin agus an Pholainn 97% de na hurghabhálacha agus 86% (7.1 cileagram) den chainníocht a urghabhadh.
Bunaithe ar gach foirm fhisiciúil, léirithe i gcileagraim.
Leitheadúlacht úsáide substaintí sícighníomhacha nua
-
Tá na meastacháin náisiúnta úsáide maidir le substaintí sícighníomhacha nua le haghaidh na bliana seo caite (níl céataimín ná GHB san áireamh) i measc daoine fásta óga (idir 15 bliana d’aois agus 34 bliain d’aois) cothrom le idir 0.1% sa Laitvia agus 5.1% sa Rómáin. I measc leanaí scoile idir 15 bliana d’aois agus 16 bliana d’aois, measadh sa suirbhé Eorpach is déanaí (féach ESPAD 2019), ó 2019, go raibh úsáid ar feadh an tsaoil de shubstaintí sícighníomhacha nua sa réimse idir 0.9% agus 6.6% in, agus úsáid ar feadh an tsaoil de channaibionóidigh shintéiseacha sa réimse idir 1.1% agus 5.2% agus sa réimse idir 0.2% agus 2.5% i gcás cáitíonón sintéiseach.
Cásanna ospidéil a bhfuil baint ag substaintí sícighníomhacha nua leo
-
In 2021, tuairiscíodh 3-MMC in 68 cás géarthocsaineachta drugaí i gcúig ospidéal EURO-DEN Plus.
Sonraí foinseacha
Tá na sonraí a úsáidtear chun grafaicí eolais agus cairteacha a ghiniúint ar an leathanach seo le fáil thíos.
Taispeáin na táblaí foinseacha
Maidir leis an leathanach seo
Lua molta: An Lárionad Faireacháin Eorpach um Dhrugaí agus Andúil i nDrugaí (2023), Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2023: Treochtaí agus Forbairtí, https://www.emcdda.europa.eu/publications/european-drug-report/2023_en
Aitheantóirí:
HTML: TD-AT-23-001-EN-Q
ISBN 978-92-9497-865-3
DOI: 10.2810/161905