Substaintí sícighníomhacha nua – an staid reatha san Eoraip (Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024)

Saintréith de mhargadh na substaintí sícighníomhacha nua is ea an líon mór substaintí atá tagtha chun cinn, agus cinn nua á mbrath gach bliain. Ar an leathanach seo, gheobhafar forléargas ar staid na ndrugaí i gcás substaintí sícighníomhacha nua san Eoraip, le tacaíocht ó fhaisnéis ó Chóras Réamhrabhaidh an AE maidir le hurghabhálacha agus substaintí a braitheadh den chéad uair san Eoraip. Ar na substaintí nua a chlúdaítear tá cannaibionóidigh shintéiseacha agus leathshintéiseacha, cáitíonóin shintéiseacha, ópóidigh shintéiseacha nua agus níotaiséiní. 

Tá an leathanach seo mar chuid de Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024, forléargas bliantúil EMCDDA ar staid na ndrugaí san Eoraip.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

An nuashonrú is déanaí: 11 Meitheamh 2024

Tá dul chun cinn substaintí nua láidre agus úsáid neamhaireach ag ardú ábhar imní maidir le sláinte

Saintréith de mhargadh na substaintí sícighníomhacha nua is ea an líon mór substaintí atá tagtha chun cinn, agus cinn nua á mbrath gach bliain. Cumhdaíonn an téarma ‘substaintí sícighníomhacha nua’ raon leathan cineálacha substaintí nach bhfuil á rialú ag coinbhinsiúin idirnáisiúnta maidir le rialú drugaí, cé go bhféadfadh cuid acu a bheith faoi réir beart rialála náisiúnta. In 2022, d’urghabh Ballstáit AE 30.7 tona de shubstaintí sícighníomhacha nua, an líon is mó riamh (féach Urghabhálacha substaintí sícighníomhacha nua, thíos).

Léiríonn na sonraí is déanaí go leanann táirgeoirí drugaí de shubstaintí nua a chruthú chun rialuithe dlíthiúla a sheachaint, cé gur cosúil go bhfuil an ráta ag a bhfuil substaintí sícighníomhacha nua ag teacht isteach sa mhargadh ag moilliú anois. Idir 2016 agus 2022, tháinig thart ar 50 substaint shícighníomhach nua ar an margadh den chéad uair gach bliain de ghnáth; thit an figiúr sin go 26 in 2023. Ina theannta sin, aimsítear thart ar 400 substaint nua a tuairiscíodh roimhe seo ar an margadh gach bliain.

Tríd is tríd, bíonn na rioscaí do shláinte mar gheall ar na comhdhúile núíosacha seo anaithnid de ghnáth, cé gur léir go bhfuil riosca géar ag baint le cuid acu d’úsáideoirí go bhfulaingeoidh siad nimhiú tromchúiseach nó marfach fiú, nó fadhbanna sláinte eile. Le himeacht ama, is cosúil gur chuir rialuithe reachtacha agus bearta rialála eile a rinneadh san Eoraip agus i dtíortha foinseacha nach bhfuil san AE le laghdú ar líon na ndíorthach nua de roinnt cineálacha drugaí, go háirithe iad siúd ar díríodh orthu go sonrach, amhail feantainil. Tá substaintí eile fós ag teacht chun cinn, áfach, a cheaptar chun sainmhínithe cineálacha sa reachtaíocht a sheachaint, agus an tSín agus an India fós ina dtíortha foinseacha tábhachtacha do na substaintí sin nó do na réamhtheachtaithe atá ag teastáil chun iad a tháirgeadh.

Tá úsáideoirí cannabais i mbaol de nochtadh neamhaireach do cannaibionóidigh shintéiseacha

B’ionann na 9 gcannaibionóideach nua a aimsíodh, ar cannaibionóidigh leathshintéiseacha 4 cinn díobh, agus thart ar aon trian de na substaintí nua a tuairiscíodh den chéad uair do Chóras Réamhrabhaidh an AE in 2023 (féach Substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh, thíos).

Cuireann teacht chun cinn leanúnach substaintí nua sa réimse seo leis an ábhar imní go bhféadfadh úsáideoirí cannabais a bheith i mbaol nochta de thaisme do channaibionóidigh shintéiseacha. D’fhéadfadh an chuma chéanna a bheith ar channabas truaillmheasctha is atá ar channabas neamh-thruaillmheasctha agus féadfaidh é a mhídhíol mar channabas le húsáideoirí tomhaltóirí nach dtuigeann cad atá ag tarlú. Is féidir mar sin go bhfuil táirgí truaillmheasctha den sórt sin ar fáil níos forleithne ach ní aimsítear iad go minic.

Is substaintí an-láidir iad go minic cannaibionóidigh shintéiseacha, agus bíonn rioscaí nimhithe ag baint le táirgí truaillmheasctha. Ábhar imní breise is ea go bhfuil iteáin channabais (bia, mar mhilseáin go minic atá insilte de ghnáth le húsc cannabais), ar fáil níos mó ar mhargadh aindleathadh na hEorpa ó 2021 i leith. Chomh maith leis na rioscaí a bhaineann leis na táirgí sin mar gheall ar an THC atá iontu agus ar an bhféidearthacht go bhféadfadh daoine féachaint orthu mar tháirgí tráchtála dlisteanacha, go háirithe leanaí, tá ábhair imní ann go bhféadfadh cannaibionóidigh shintéiseacha a bheith i gcuid de na táirgí sin. Ó 2019 i leith, thuairiscigh 5 thír ar a laghad sainaithint initeán ina bhfuil cannaibionóidigh shintéiseacha mar mhilseáin (‘béir ghlóthóige’). Taifeadadh cásanna san Aontas Eorpach de nimhiú tromchúiseach tar éis milseáin a bhí insilte le cannaibionóidigh shintéiseacha a ionghabhadh.

Uaireanta bíonn cannaibionóidigh shintéiseacha ann i samplaí de dhrugaí eile. I mí na Bealtaine 2023, mar shampla, tuairiscíodh ráig neamhghnách gan choinne de nimhiú neamh-mharfach a raibh baint ag níos mó ná 20 duine léi i bPáras na Fraince, agus hearóin a bhí truaillmheasctha le cannaibionóidigh shintéiseacha ba chúis léi. Thart ar an am céanna, i mí Aibreáin 2023, thuairiscigh an Liotuáin gur urghabhadh sampla hearóine truaillmheasctha comhchosúil.

Ní thuigtear go maith na rioscaí sláinte ó HHC agus ó channaibionóidigh leathshintéiseacha eile

Tá dúshláin agus ábhair imní rialála nua tagtha chun cinn maidir leis an idirghníomhaíocht a d’fhéadfadh a bheith ann idir tráchtálú díorthach cannabais agus margadh na ndrugaí áineasa. In 2022, tháinig cannaibionóidigh leathshintéiseacha, nach rialaítear faoi dhlíthe idirnáisiúnta drugaí, ar mhargadh drugaí na hEorpa den chéad uair. HHC (heicsihidreacannaibionól) a bhí sa chéad cheann, a sainaithníodh i mí na Bealtaine 2022 agus a bhí tuairiscithe ag 23 Ballstát AE agus ag an Iorua faoi mhí na Nollag 2023. Ó mhí an Mhárta 2024 i leith, bhí HHC liostaithe mar dhruga rialaithe in 18 mBallstát AE ar a laghad. Sainaithníodh cúig channaibionóideach leathshintéiseacha eile, aicéatáit HHC, heicsihidreacannaibioforól, teitrihidreachannaibidé-ól, teitrihidreacannaibioforól agus heicsihidreacannaibiheicsól ar mhargadh drugaí na hEorpa freisin. Dealraíonn sé gur dócha go bhfuil na substaintí sin á dtáirgeadh ó channaibidé-ól a bhaintear as cannabas íseal-THC. Ar dtús, rinneadh gáinneáil ar channaibionóidigh leathshintéiseacha ó na Stáit Aontaithe. Mar sin féin, tá comharthaí ann anois go bhfuil siad á dtáirgeadh san Eoraip freisin. Cuirtear iad ar an margadh ar líne agus i siopaí mar athsholáthar ‘dlíthiúil’ le haghaidh cannabais, agus áirítear leo cnáib atá spraeáilte nó measctha le HHC, a bhfuil cuma agus boladh cannabais nádúrtha uirthi, chomh maith le galtoitíní agus iteáin. Ní dhearnadh staidéar leordhóthanach ar éifeachtaí HHC i ndaoine, ach tugann tuarascálacha úsáideoirí starógacha le fios go bhféadfadh siad a bheith cosúil go suibiachtúil leo siúd a bhaineann le cannabas. Tá cuid de na táirgí atá ar fáil, áfach, i gcineálacha a d'fhéadfadh dáileoga arda a sheachadadh, rud a ardaíonn ábhair imní faoin bhféidearthacht go mbeadh éifeachtaí díobhálacha sláinte ann. Tá gá le tuilleadh taighde ar na himpleachtaí a bhaineann leis na substaintí sin a úsáid, go háirithe ag dáileoga níos airde, agus faoi láthair is deacair measúnú a dhéanamh ar infhaighteacht na substaintí sin, agus ar aon rioscaí a bhaineann lena n-úsáid, mar gheall ar easpa sonraí láidre faireacháin.

Tá cáitíonóin shintéiseacha ag éirí níos suntasaí i margadh spreagthach na hEorpa

Tháinig cáitíonóin shintéiseacha chun cinn agus bunaíodh iad in ionad spreagtheach amhail amfataimín i gcodanna áirithe den Eoraip.

In 2022, leanadh de chainníochtaí móra cáitíonón amhail 3-CMC agus 3-MMC, a ndearnadh gáinneáil orthu den chuid is mó ón India, a urghabháil san Eoraip, rud a léiríonn an ról tábhachtach atá ag na drugaí sin anois i roinnt tíortha. Is cúis imní é seo, agus níos measa fós ag faisnéis a thugann le tuiscint go bhfuil cáitíonóin á dtáirgeadh níos mó agus níos mó san Eoraip sa lá inniu. Díoltar cáitíonóin in éineacht le drugaí eile nó mar dhrugaí eile, rud a d'fhéadfadh an baol díobhála a mhéadú. In 2022 agus 2023, thug Córas Luathrabhaidh an AE dá aire gur tháinig méadú ar thuarascálacha ar chaitíonóin shintéiseacha a mídhíoltar mar MDMA nó a úsáidtear chun MDMA a thruaillmheascadh.

Niataiséiní: bagairt nua atá ag fás ar shláinte

Is minic a bhíonn ópóidigh shintéiseacha nua an-láidir, rud a fhágann go bhféadfadh méid beag a bheith dóthanach chun líon mór dáileog tipiciúil sráide a tháirgeadh, agus is féidir baol níos mó a bheith ann go dtarlóidh nimhiú bagrach don bheatha mar thoradh orthu. I Meiriceá Thuaidh, ba é an t-ópóideach sintéiseach feantainil an príomhspreagthóir d’éigeandáil sláinte poiblí arb iad is sainairíonna leibhéil arda básmhaireachta. Cé nach raibh na drugaí seo le feiceáil go soiléir i bhfadhb drugaí na hEorpa go dtí seo, tá imní ann anois go bhfuil rioscaí sa réimse seo ag fás. Bhí ópóidigh shintéiseacha nasctha le básanna de bharr drugaí, agus thug tuairiscí a fuarthas le déanaí ón Eastóin, ón Laitvia agus ón Liotuáin le fios gurb ionann na drugaí sin anois agus sciar suntasach de bhásanna ródháileoige sna tíortha sin. Bhí 163 bás ar a laghad bainteach le feantainil agus le díorthaigh feantainile san Eoraip in 2022. Bhí baint ag go leor díobh seo le feantainil a atreoraíodh ó úsáid mhíochaine seachas feantainil a táirgeadh don mhargadh drugaí aindleathacha.

Tugadh fógra foirmiúil faoi sheacht ópóideach shintéiseacha nua do Chóras Luathrabhaidh an AE in 2023, agus baineann sé cinn díobh leis an ngrúpa an-láidir d’ópóidigh bheinsimíodasóil (niataiséin). Is é seo an líon is airde ópóideach niataiséine a fógraíodh in aon bhliain amháin. Ó 2019 i leith, tá sé tuairiscithe ag 20 tír AE ar a laghad go bhfuil niataiséin iontu. Tháinig na hópóidigh niataiséine chun cinn tar éis beart rialaithe, a tugadh isteach i dtíortha táirgíochta agus in áiteanna eile araon, chun infhaighteacht díorthach feantainile a laghdú. Tugtar le fios sa réamhthuairisciú ó 2023 go bhfuil méadú tagtha ar líon na mbásanna a bhaineann le niataiséiní san Eastóin agus sa Laitvia. Ina theannta sin, tuairiscíodh ráigeanna áitiúla nimhithe de bharr niataiséiní a mídhíoladh mar hearóin in Éirinn agus sa Fhrainc.

Tá roinnt tuarascálacha ann freisin a thugann le fios go bhfuil méadú tagtha ar aimsiú cógas bréige ina bhfuil ópóidigh niataiséine. Tá forbairtí eile ann sa mhargadh seachas niataiséiní a bheith ann, áit a bhfaightear ópóidigh shintéiseacha nua in éineacht le substaintí eile. Áirítear orthu sin teacht chun cinn ‘tranq-dóp’ in 2021, ina measctar ópóidigh shintéiseacha le xiolaisín, an támhachán agus anailgéiseach ainmhithe, agus ‘benzo-dope’ in 2022, ina measctar ópóidigh shintéiseacha le beinsidhé-asaipíní nua (amhail brómasólam).

D’fhéadfadh forbairtí in áiteanna eile difear a dhéanamh do mhargadh ópóideach na hEorpa freisin. Is díol suntais ar leith sa chomhthéacs sin an toirmeasc a cuireadh le déanaí ar shaothrú codlaidín san Afganastáin, agus is cosúil gur tháinig laghdú suntasach ar tháirgeadh óipiam mar thoradh air. Cé go bhfuil sé ró-luath fós a bheith cinntitheach, d'fhéadfadh soláthar laghdaithe hearóine chun na hEorpa a bheith mar thoradh air seo. Má tharlaíonn sé seo, tá imní ann go bhféadfadh ópóidigh shintéiseacha nua a bheith i measc na ndrugaí athsholáthair le haghaidh hearóine, rud a d'fhéadfadh na rioscaí a bhaineann le húsáid ópóideach a mhéadú.

Tríd is tríd, mar gheall ar ópóidigh shintéiseacha an-láidir a bheith ann, ní mór dúinn athbhreithniú a dhéanamh le fáil amach an bhfuil na cuir chuige reatha a úsáidtear chun dochar fadhbanna a bhaineann le hópóidigh a chosc, a chóireáil agus a laghdú fós oiriúnach don fheidhm. Mar shampla, moladh gur gá athbhreithniú a dhéanamh ar chuir chuige maidir leis an bhfreasaitheach ópóideach nalocsón a sholáthar, toisc go bhféadfadh sé go mbeadh gá le samhlacha cúraim a oiriúnú chun freagairt ar bhealach níos éifeachtaí dóibh siúd a d’úsáid ópóidigh shintéiseacha nua nó meascáin ina bhfuil ópóidigh shintéiseacha nua agus substaintí eile.

Príomhshonraí agus príomhthreochtaí

Substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh

• Ag deireadh 2023, bhí faireachán á dhéanamh ag EMCDDA ar bhreis agus 950 substaint shícighníomhacha nua, ar tuairiscíodh 26 díobh den chéad uair san Eoraip in 2023 (Fíor 7.1 agus Tábla 7.1).
• Aimsíodh thart ar 400 substaint shícighníomhach nua in urghabhálacha in 2022 (Fíor 7.2).
• In 2023, fuair Córas Réamhrabhaidh an AE tuarascálacha maidir le 9 gcannaibionóideach nua, rud a fhágann go bhfuil faireachán á dhéanamh ar 254 díobh san iomlán.
• Ó 2009 i leith, sainaithníodh 81 ópóideach nua ar mhargadh drugaí na hEorpa, agus fógraíodh 7 substaint nua in 2023 (1 in 2022, 6 in 2021), ar ópóidigh niataiséine an-láidir 6 cinn acu, a d’fhéadfadh, i gcásanna áirithe, a bheith na céadta uair níos láidre ná hearóin. Go dtí seo, sainaithníodh 16 niataiséin san Eoraip (Fíor 7.3).

Urghabhálacha substaintí sícighníomhacha nua

• In 2022, thuairiscigh 24 tír gur ghabh siad 281 chileagram (385 cileagram in 2021) de channaibionóidigh shintéiseacha mar ábhar luibhe. B’ionann táirgí cannabais luibhe íseal-THC agus thart ar 30 % de na hábhair sin a urghabhadh, arb ionann iad agus 76 cileagram (242 cileagram in 2021), a thuairiscigh 10 dtír. Tuairiscíodh na samplaí go héagsúil mar ‘cnáib’ nó ‘cannabas’ nó go raibh THC, CBD nó CBG iontu.
• In 2022, ba i mBallstáit AE beagnach 26 390 de na 38 860 urghabháil substaintí sícighníomhacha nua a tuairiscíodh san Aontas Eorpach, san Iorua agus sa Tuirc, a bhí cothrom le 30.7 de na 31.8 tona a urghabhadh (Fíor 7.4). Ba iad líon beag urghabhalacha mór de cháitíonóin (3-CMC, 3-MMC, 2-MMC) agus céataimín (Fíor 7.5) ba chúis leis an méadú. Ina theannta sin, urghabhadh 1 472 lítear leachtanna ina raibh substaintí sícighníomhacha nua, go príomha GBL (1 115 lítear) agus HHC (96 lítear).
• In 2022, ba chúig shubstaint amháin a bhí taobh thiar de bhreis agus 80 % de chainníocht na substaintí sícighníomhacha nua a urghabhadh i dtíortha AE: 4 chaitíonón (3-CMC, 3-MMC, 2-MMC agus N-eitilnópeintrón, arb ionann é agus 24.8 tona) agus céataimín (2.8 tona, méadú ó 0.87 tona in 2021) (Fíor 7.5).
• In 2022, tuairiscíodh 749 urghabháil d’ópóidigh nua do Chóras Réamhrabhaidh an AE, agus bhí cairfeantanail in 40 % díobh agus tramadól in 22 % díobh. Urghabhadh 16.6 cileagram san iomlán d’ábhar, agus 50 % (8.2 cileagram) de ina raibh cairfeantanail agus 31 % (5.2 cileagram) de ina raibh tramadól. Tharla formhór na n-urghabhálacha i dtuaisceart na hEorpa, agus thuairiscigh an Eastóin, an Laitvia, an Liotuáin, an tSualainn agus an Fhionlainn 87 % de na hurghabhálacha agus 67 % (11.1 cileagram) den chainníocht a urghabhadh.

Leitheadúlacht úsáide substaintí sícighníomhacha nua

• Tá na meastacháin náisiúnta maidir le húsáid substaintí sícighníomhacha nua le haghaidh na bliana seo caite (níl céataimín ná GHB san áireamh) i measc aosach óg (idir 15 bliana d’aois agus 34 bliain d’aois) cothrom le idir 0.1 % sa Laitvia agus san Iorua agus 5.1 % sa Rómáin. I measc leanaí scoile idir 15 bliana d’aois agus 16 bliana d’aois, measadh sa suirbhé Eorpach is déanaí (féach ESPAD), a rinneadh in 2019, go raibh úsáid ar feadh an tsaoil de shubstaintí sícighníomhacha nua sa réimse idir 0.9 % agus 6.6 %, agus úsáid ar feadh an tsaoil de channaibionóidigh shintéiseacha sa réimse idir 1.1 % agus 5.2 % agus sa réimse idir 0.2 % agus 2.5 % i gcás cáitíonón sintéiseach.

Giorrúcháin

Sonraí foinseacha

Taispeáin na táblaí foinseacha