Úsáid drugaí insteallta san Eoraip – an staid reatha (Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024)

In ainneoin laghdú leanúnach ar úsáid drugaí a instealladh le deich mbliana anuas san Aontas Eorpach, tá an t‑iompar sin fós freagrach as leibhéal díréireach géardhíobhálacha agus díobhálacha ainsealacha sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Ar an leathanach seo, is féidir leat teacht ar an anailís is déanaí ar úsáid drugaí a instealladh san Eoraip, lena n‑áirítear príomhshonraí maidir le leitheadúlacht ar an leibhéal náisiúnta agus i measc cliant a théann faoi chóireáil speisialaithe, chomh maith le léargas ó staidéir ar anailís iarmhair steallaire agus go leor eile.

Tá an leathanach seo mar chuid de Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024, forléargas bliantúil EMCDDA ar staid na ndrugaí san Eoraip.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

An nuashonrú is déanaí: 11 Meitheamh 2024

Tá éagsúlacht na substaintí a instealltar anois mar chúis le díobháil thromchúiseach don tsláinte

In ainneoin laghdú leanúnach ar úsáid drugaí a instealladh le deich mbliana anuas san Aontas Eorpach, tá an t‑iompar sin fós freagrach as leibhéal díréireach géardhíobhálacha agus díobhálacha ainsealacha sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Meastar go ndearna leathmhilliún Eorpach druga aindleathach a instealladh le bliain anuas. Cuireann sé sin i bhfios go láidir scála na ndúshlán leanúnach sa réimse sin agus gur tosaíocht thábhachtach don tsláinte phoiblí i gcónaí é laghdú a dhéanamh ar an dochar a bhaineann le húsáid drugaí insteallta.

Tá daoine a insteallann drugaí i mbaol níos mó ó ionfhabhtuithe fola-iompartha a tholgadh nó ó bhás a fháil ó ródháileog drugaí. Féadann instealladh fadhbanna sláinte eile atá ann cheana a dhéanamh níos measa nó a bheith ina chúis le heaspaí, seipticéime agus damáiste néaróige. Go stairiúil, is í hearóin an príomhdhruga a bhaineann le hinstealladh san Eoraip, ach tá sé seo ag athrú le blianta beaga anuas. Níos mó agus níos mó sa lá atá inniu ann, déantar drugaí eile, lena n-áirítear amfataimíní, cócaon, cáitíonóin shintéiseacha, cógais um chóireáil le hagónaithe ópóideacha agus cógais eile agus substaintí sícighníomhacha nua éagsúla, a instealladh freisin, ina n-aonar nó i dteannta a chéile. Cé gur eol go bhfuil éagsúlacht mhór in instealladh idir tíortha, léiríonn staidéir le déanaí ar iarmhair steallaire freisin gur féidir go mbeadh éagsúlacht mhór sna drugaí a instealltar idir suíomhanna éagsúla laistigh de thír. Is minic a aimsítear substaintí iomadúla in iarmhair steallaire, lena n-áirítear go minic drugaí spreagthacha agus ópóideacha, agus is féidir le húsáid ildrugaí an baol a bhaineann le ródháileog drugaí a mhéadú. Dá bhrí sin, is dócha go mbeadh impleachtaí tábhachtacha ag baint leis an gcastacht a bhaineann le húsáid drugaí insteallta san Eoraip agus leis an tábhacht a bhaineann le húsáid ildrugaí sa chomhthéacs sin chun tuiscint a fháil ar na díobhálacha a bhaineann leis an modh tabhartha sin agus chun idirghabhálacha a dhearadh chun iad a laghdú.

Is gnách go mbíonn baint níos mó ag drugaí spreagthacha mar chócaon agus cáitíonóin shintéiseacha a instealladh le patrúin insteallta ardmhinicíochta úsáide, agus bhí baint aige le ráigeanna áitiúla VEID le deich mbliana anuas san Eoraip. Baineann rioscaí comhchosúla le meitiolamfataimín a instealladh. Is ábhar imní é seo, toisc go bhfuil roinnt comharthaí ann go bhfuil instealladh spreagthach ag éirí níos coitianta i measc daoine a instealladh drugaí. Ina theannta sin, d’fhéadfadh daoine a insteallann drugaí spreagthaigh a úsáid mar shubstaintí athsholáthair, nuair a bhíonn easpa ópóideach amhail hearóin ann.

Tá rioscaí fadtéarmacha iomadúla ann a bhaineann le táibléid agus capsúil leigheas tuaslagtha a instealladh, agus cnagchócaon freisin, lena n-áirítear damáiste soithíoch agus ionchairdíteas ionfhabhtaíoch, agus ionfhabhtuithe baictéaracha eile. Ábhar imní breise é infhaighteacht ópóideach sintéiseach an-láidir, amhail feantainil agus a díorthaigh, a d’fhéadfadh a bheith ina gcúis le tosú tapa dúlagar riospráide atá bagrach don bheatha as a n-eascraíonn ródháileoga marfacha, agus is dócha go n-ardófaí na rioscaí sin nuair a instealltar substaintí den sórt sin. Bhí baint ag na hópóidigh bheinsimíodasóil (niataiséiní), a d’fhéadfadh a bheith níos láidre ná feantainil, le trí ráig nimhithe logánta sa Fhrainc (1) agus in Éirinn (2) in 2023, áit a raibh ródháileoga iomadúla mar thoradh ar úsáid niataiséiní a mídhíoladh mar hearóin (féach freisin Substaintí sícighníomhacha nua – an staid reatha san Eoraip).

Chomh maith le cóireáil drugaí a sholáthar, tá idirghabhálacha laghdaithe díobhála, amhail trealamh insteallta steiriúla a sholáthar, fós ar cheann de na bearta sláinte poiblí is coitianta lena ndírítear ar na rioscaí a bhaineann le drugaí a instealladh. Cé go bhfuil idirghabhálacha den sórt sin forbartha go measartha maith san Eoraip de réir caighdeán idirnáisiúnta, is léir freisin go bhfuil dúshláin roimh roinnt Ballstát AE maidir le cumhdach agus rochtain leordhóthanach ar idirghabhálacha laghdaithe díobhála agus cóireála drugaí a chur ar fáil do dhaoine a insteallann drugaí. Mar shampla, tá cumhdach na gclár snáthaidí agus steallairí íseal sa Bhulgáir, san Iodáil, sa Chipir, san Ungáir agus sa Rómáin i gcomparáid le Ballstáit AE eile a bhfuil meastacháin inchomparáide acu ar úsáid drugaí insteallta. Thairis sin, go stairiúil bhí an gá atá leis an riosca a laghdú a bhaineann le galair thógálacha fuil-iompartha a fháil mar phríomhfhócas ag go leor idirghabhálacha sa réimse seo. Tá an imní seo tábhachtach i gcónaí, ach tá níos mó aitheantais ann anois gur gá níos mó a dhéanamh freisin chun básanna ródháileoige agus an raon níos leithne díobhálacha sláinte a bhaineann le húsáid drugaí insteallta a laghdú. Cuid thábhachtach den chur chuige foriomlán maidir le ródháileog a chosc is ea anailís fhóiréinseach agus thocsaineolaíoch ar bhaisceanna drugaí a bhfuil amhras fúthu go bhfuil substaintí an-láidir iontu (e.g. niataiséiní), in éineacht le cumarsáid thapa maidir le riosca, agus ní mór an anailís sin a mhéadú. Is iondúil nach mbíonn idirghabhálacha eile lena ndírítear ar na torthaí sin, lena n-áirítear nalocsón beir leat agus seomraí úsáide drugaí, chomh forbartha céanna agus, dá bhrí sin, is réimse tábhachtach é seo fós maidir le hinfheistíocht agus forbairt seirbhíse.

Tá patrúin athraitheacha insteallta drugaí, éagsúlacht mhéadaitheach substaintí agus leordhóthanacht chineál agus leibhéal na bhfreagairtí atá ann cheana fós ina bpríomh-shaincheisteanna do fhreagróirí túslíne agus do lucht déanta beartas san Aontas Eorpach araon. De réir mar a athraíonn foghrúpaí daoine a insteallann drugaí, lena gcuimsítear anois lucht drugaí oscailte a bhfuil baint acu go príomha le drugaí ópóideacha agus le spreagthaigh, agus daoine imeallaithe a insteallann drugaí páirteach, chomh maith le húsáid substaintí amhail meitiolamfataimín agus cáitíonóin i roinnt suíomhanna agus foghrúpaí, is dúshlán níos práinní agus níos casta anois é freagairt go héifeachtach don riosca a bhaineann le hinstealladh drugaí.

Príomhshonraí agus príomhthreochtaí

Leitheadúlacht úsáide drugaí insteallta

• Níl meastacháin ach ag 18 dtír ar leitheadúlacht úsáide drugaí insteallta ó bhí 2015 ann, áit a bhfuil siad idir faoi bhun 0.1 in aghaidh gach 1 000 daonra idir 15 bliana agus 64 bliain d’aois san Ísiltír, go dtí os cionn 10 in aghaidh gach 1 000 daonra san Eastóin. Tuairiscítear gurb iad ópóidigh na príomhdhrugaí a instealltar i dtromlach (19) na 22 tír a bhfuil sonraí ar fáil ina leith do chliaint a chuaigh isteach i gcóireáil in 2022.
• Trí mheastacháin daonra ar úsáideoirí ópóideach agus spreagthach ardriosca a choigeartú maidir le cion na n-iontrálaithe cóireála drugaí a thuairiscíonn instealladh, soláthraítear meastachán leitheadúlachta maidir le húsáid drugaí insteallta de 1.8 in aghaidh gach 1 000 daonra idir 15 bliana agus 64 bliain d’aois. Tugann sé sin le tuiscint go raibh thart ar 504 000 duine a insteallann drugaí san Aontas Eorpach in 2022 nó 512 000 duine má chuirtear an Iorua san áireamh (Fíor 9.1).

Úsáid drugaí insteallta i measc cliant atá ag dul isteach i gcóireáil speisialaithe

• I measc na gcliant céaduaire a chuaigh isteach i gcóireáil speisialaithe drugaí in 2022, nó sa bhliain is déanaí atá ar fáil, agus hearóin mar phríomhdhruga acu, thuairiscigh 18 % (laghdú ó 37 % in 2013) gurb é an t-instealladh an príomhbhealach tabhartha atá acu. Sa ghrúpa sin, tá éagsúlacht sna leibhéil insteallta ó thír go tír, ó níos lú ná 10 % sa Bheilg, sa Spáinn, sa Fhrainc agus sa Phortaingéil go 60 % nó níos mó sa Bhulgáir, sa tSeicia, san Eastóin, sa Laitvia, sa Liotuáin, sa Rómáin agus sa tSlóvaic.
• Léiríonn na sonraí atá ar fáil go dtuairiscítear instealladh mar an príomhbhealach tabhartha ag níos lú ná 1 % de chliaint chócaoin chéaduaire, 2 % de chliaint amfataimín chéaduaire agus 16 % de chliaint mheitiolamfataimín chéaduaire. Ba cheart a thabhairt d’aire gurb ionann an tSeicia agus an tSlóvaic agus níos mó ná 90 % d’iontrálaithe céaduaire meitiolamfataimín a thuairiscigh gurb é instealladh a bpríomhbhealach tabhartha.
• Ag machnamh ar na ceithre phríomhdhrugaí a instealltar le chéile, tá laghdú tagtha ar instealladh mar phríomhbhealach tabhartha i measc iontrálaithe céaduaire chuig cóireáil san Eoraip ó 10 % in 2017 go 7 % in 2022 (Fíor 9.2).

Anailís ar iarmhar steallaire

• Le hanailís ar 1 845 steallaire a d’úsáid líonra ESCAPE de 12 chathair in 11 Bhallstát AE idir 2021 agus 2022, aimsíodh 54 substaint shícighníomhacha. Níl na sonraí sin ionadaíoch ar an leibhéal náisiúnta agus, dá bhrí sin, ba cheart iad a thuiscint mar léiriú ar éagsúlacht i ndinimic úsáide drugaí ar an leibhéal áitiúil, seachas mar léiriú ar na cásanna náisiúnta foriomlána.
• Ba é hearóin an druga is coitianta a aimsíodh fós i 5 chathair as na 12 chathair rannpháirteacha, ach fuarthas spreagthaigh, cócaon den chuid is mó, i steallairí i ngach cathair. Fuarthas iad i gcion ard (os cionn 50 %) de na steallairí a sampláladh san Aithin (cócaon), in Cologne (cócaon), i mBaile Átha Cliath (cócaon), in Thessaloniki (cócaon), i bPrág (meitiolamfataimín), in Osló (amfataimín), i dTaillinn (amfataimín) agus i bPáras (cáitíonóin shintéiseacha) (Fíor 9.3).
• Bhí instealladh cógas um chóireáil le agónaithe ópóideacha atreoraithe coitianta i roinnt cathracha, agus aimsíodh búipreanoirfín i níos mó ná 30 % de na steallairí i Heilsincí, i bPrág agus in Thessaloniki agus aimsíodh meatadón i níos mó ná 30 % de na steallairí i mBaile Átha Cliath, i Ríge agus i Vilnias. Aimsíodh beinsidé-asaipíní freisin, cé nár aimsíodh iad ach ar bhonn níos lú (i níos mó ná 5 % de na steallairí i Heilsincí, i mBaile Átha Cliath agus i dTaillinn). Fuarthas cairfeantainil go coitianta i steallairí i Vilnias (92 %) agus i Ríge (29 %). Aimsíodh ópóideach sintéiseach láidir eile, iseatóineataiséin, i 10 % agus 26 % faoi seach de steallairí i dTaillinn agus i Ríge. Aimsíodh xiolaisín, suaimhneasán láidir tréidliachta, i 25 as 194 steallaire (13 %) i Ríge, áit a bhfuarthas é i láthair iseatóiniataiséine nó meiteatóiniataiséine i ngach ceann de na 25 steallaire agus in éineacht le cairfeantanail i 3 steallaire.
• Ar an iomlán, bhí iarmhair ó dhá chatagóir drugaí nó níos mó i dtrian de na steallairí, rud a léiríonn úsáid ildrugaí go minic nó athúsáid giuirléidí insteallta. Ba é meascán de spreagthach agus d’ópóideach an meascán ba mhinice a fuarthas.
• Deimhnítear na treochtaí atá ann cheana leis na réamhshonraí maidir le hanailís ar iarmhair steallairí le haghaidh 2023. I dTaillinn, fuarthas an t-ópóideach sintéiseach ardnirt prótoiniataiséin i leathchuid de na steallairí (77 de 154), rud a thugann le tuiscint go bhfuil niataiséiní ar fáil go leanúnach ar an margadh drugaí áitiúil. Cé nár aimsíodh aon niataiséiní sna 155 steallaire a ndearnadh anailís orthu i mBaile Átha Cliath, breathnaíodh hearóin i 150 (97 %) agus cócaon i 139 (90 %) díobh, rud a léiríonn úsáid ildrugaí nó athúsáid steallairí, nó an dá rud. I mBúdaipeist, as na 147 steallaire a ndearnadh anailís orthu, fuarthas cáitíonóin i 101 (69 %) agus amfataimín i 35 (24 %) díobh, agus aimsíodh hearóin i 22 (15 %) díobh, rud a léiríonn ról níos mó do spreagthaigh shintéiseacha sa mhargadh drugaí áitiúil. Mar léiriú ar dhinimic dhifriúil úsáide, as na 159 steallaire a ndearnadh anailís orthu in Split, aimsíodh meatadón i 132 (83 %) díobh, agus aimsíodh cócaon i 67 (44 %) díobh, agus aimsíodh amfataimín i 41 (24 %) díobh. Ar deireadh, i Heilsincí, as na 163 steallaire a ndearnadh anailís orthu, bhí aimsiú búipreanoirfín agus amfataimín fós ard, agus fuarthas beinsidhé-asepepíní, alprasólam den chuid is mó, i 60 steallaire (37 %).

Sonraí foinseacha

Tá na sonraí a úsáidtear le haghaidh na ngrafaicí faisnéise agus na gcairteacha ar an leathanach seo le fáil thíos.

Taispeáin na táblaí foinseacha