Hearóin agus ópóidigh eile – an staid reatha san Eoraip (Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024)

Tá hearóin fós ar an ópóideach aindleathach is mó a úsáidtear san Eoraip agus tá sí freagrach as sciar mór den ualach sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Tá fadhb ópóideach na hEorpa ag forbairt i gcónaí, áfach, ar bhealaí ar dócha go mbeidh impleachtaí tábhachtacha acu maidir leis an gcaoi a dtugaimid aghaidh ar shaincheisteanna sa réimse seo. Ar an leathanach seo, is féidir leat teacht ar an anailís is déanaí ar staid na ndrugaí le haghaidh hearóine agus ópóideach eile san Eoraip, lena n‑áirítear leitheadúlacht úsáide, éileamh ar chóireáil, urghabhálacha, praghas agus íonacht, díobháil agus tuilleadh. 

Tá an leathanach seo mar chuid de Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024, forléargas bliantúil EMCDDA ar staid na ndrugaí san Eoraip.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

An nuashonrú is déanaí: 11 Meitheamh 2024

A bheith ullamh d’athruithe a d’fhéadfadh teacht ar infhaighteacht agus ar úsáid ópóideach

Tá hearóin fós ar an ópóideach aindleathach is mó a úsáidtear san Eoraip agus tá sí freagrach as sciar mór den ualach sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Tá fadhb ópóideach na hEorpa ag forbairt i gcónaí, áfach, ar bhealaí ar dócha go mbeidh impleachtaí tábhachtacha acu maidir leis an gcaoi a dtugaimid aghaidh ar shaincheisteanna sa réimse seo.

Léiríonn sonraí maidir le hiontráil isteach i gcóireáil drugaí agus táscairí eile go bhfuil cohórt úsáideoirí hearóine na hEorpa ag dul in aois, agus is beag fianaise atá ann faoi láthair a thugann le fios go bhfuil earcaíocht shuntasach nua san iompar sin. Idir 2010 agus 2022, tháinig méadú ar mheánaois na gcliant uile a théann isteach i sainchóireáil drugaí le haghaidh úsáid hearóine agus maidir leo siúd a dhéanann amhlaidh den chéad uair, mar a tháinig méadú ar chion na gcliant níos sine (féach Fíor 6.1 agus Fíor 6.2). Fágann athruithe ar shaintréithe na ndaoine sin atá ag lorg cabhrach níos mó agus níos mó nach mór do sheirbhísí freagairt do riachtanais na gcliant a bhfuil raon riachtanas sláinte agus tacaíochta sóisialta acu a bhíonn ag éirí níos casta i gcónaí. Chomh maith le freagairt dhíreach a thabhairt ar fhadhbanna a bhaineann le drugaí, áirítear orthu sin an gá atá le cúram agus tacaíocht a chur ar fáil chun breoiteacht a bhaineann le haois a chosc nó a chóireáil agus ceanglas comhfhreagrach chun comhpháirtíochtaí éifeachtacha ilghníomhaireachta agus conairí atreoraithe a bhunú le seirbhísí ginearálta tacaíochta sláinte agus sóisialta.

 

Bunaithe ar shonraí ó 19 mBallstát AE agus ón Tuirc.

 

Bunaithe ar shonraí ó 20 mBallstát AE agus ón Tuirc.

Cé go bhfuil baint ag hearóin i gcónaí le formhór na mbásanna a bhaineann le hópóidigh (féach Básanna de bharr drugaí – an staid reatha san Eoraip), tá laghdú tagtha ar líon na dtíortha inarb amhlaidh an cás seo; ag an am céanna, tá ópóidigh eile tar éis éirí níos suntasaí. Ina theannta sin, cé gurbh é hearóin an ópóideach ba choitianta a tuairiscíodh in iontrálacha géarthocsaineachta drugaí in ospidéil fairtheora Euro-DEN in 2022, i roinnt cathracha tá opóidigh eile – go minic iad siúd a úsáidtear le haghaidh cóireáil agónaí ópóideach ach freisin i roinnt áiteanna cógais ina bhfuil ópóidigh a úsáidtear le haghaidh faoiseamh ó phian nó ópóidigh shintéiseacha nua ardnirt – tar éis hearóin a shárú anois mar thiománaí iontrálacha in ospidéil. Cé nach bhfuil an tacar sonraí seo ionadaíoch go náisiúnta, soláthraíonn sé léargas ar an gcaoi a bhféadfadh fadhbanna ópóideacha a bheith ag athrú ag an leibhéal áitiúil. Ní mór na sonraí sin a léirmhíniú go cúramach freisin, mar is cosúil go léiríonn roinnt athruithe sa réimse seo tionchar dearfach na mbeartas fadtéarmach chun an t-éileamh ar hearóin a laghdú, tionscnamh nua a dhíspreagadh agus freagairtí cóireála leordhóthanacha agus éifeachtacha a sholáthar. Mar sin féin, d’fhéadfaí aird níos mó a thabhairt anois ar bhearta chun an riosca a laghdú go bhféadfaí ópóidigh atá beartaithe le haghaidh úsáid theiripeach a atreorú ar an margadh aindleathach. Caveat tábhachtach anseo ná nár cheart go gcruthódh saothrú an chuspóra seo bacainní breise ar chóireáil éifeachtach a sholáthar dóibh siúd a bhfuil fadhbanna ópóideacha acu. Thairis sin, ní mór a aithint nach bhfuil rochtain leordhóthanach ar chóireáil agónaí ópóideach ar fáil i gcuid mhaith tíortha.

Tugadh faoi deara freisin athruithe ar bhealach tabhartha hearóine. I measc iontrálacha ar sheirbhísí cóireála, tá laghdú tagtha ar instealladh i measc cliant hearóin céaduaire agus cliant hearóin a cóireáladh roimhe seo le deich mbliana anuas (féach Fíor 6.3 agus Úsáid drugaí a instealladh san Eoraip – an staid reatha). D’fhéadfadh an t-athrú sin tionchar tosca éagsúla a léiriú, lena n-áirítear tionchar na n-iarrachtaí chun díobháil a laghdú agus a chosc agus athruithe ar infhaighteacht drugaí a d’fhéadfadh difear a dhéanamh do phatrúin úsáide. Ní thuairiscíonn ach 18 % de chliaint nua atá ag dul isteach i gcóireáil le haghaidh fadhbanna a bhaineann le hearóin instealladh mar phríomhbhealach tabhartha anois. Tá an fhorbairt sin tábhachtach, mar tá baint ag úsáid drugaí insteallta go sonrach le raon torthaí diúltacha sláinte. Rud nach bhfuil chomh dearfach sin, mar a phléitear in áiteanna eile sa tuarascáil seo, tríd is tríd is cosúil go bhfuil daoine a insteallann drugaí ag instealladh raon níos leithne substaintí, agus tuairiscítear spreagthaigh go háirithe níos minice. 

Comharthaí féideartha athraithe i margadh hearóin na hEorpa

Mheas Oifig na Náisiún Aontaithe i leith Drugaí agus Coireachta gur tháinig laghdú 95 % ar shaothrú óipiam in 2023 san Afganastáin tar éis thoirmeasc an Talaban ar óipiam. Cé go bhfuil sé róluath tionchar iomlán na forbartha sin ar mhargaí drugaí na hEorpa a chinneadh, má chothaítear é, is dócha go ndéanfaidh sé difear d’infhaighteacht hearóine san Eoraip sna blianta amach romhainn. Tá na sonraí comhiomlána is déanaí a chuirtear i láthair anseo ó 2022 agus bhí siad ann roimh an bhforbairt seo. Léiríonn siad sin laghdú beag ar líon iomlán na hearóine a urghabhadh san Aontas Eorpach. Ina theannta sin, tugadh faoi deara laghduithe suntasacha ar urghabhálacha hearóine sa Bhulgáir agus sa Tuirc, príomhthíortha ar na bealaí gáinneála hearóine (féach Sonraí margaidh hearóine agus ópóideach eile thíos). Chomh maith leis sin in 2022, is féidir laghdú beag a thabhairt faoi deara i dtreochtaí innéacsaithe i bpraghsanna ar an leibhéal miondíola, agus ardú beag ag teacht ar mheastacháin íonachta. Ag an am céanna, d’fhéadfadh coinbhleachtaí san Úcráin agus sa Mheánoirthear difear a dhéanamh do na bealaí a úsáideann coirpigh chun drugaí aindleathacha a gháinneáil chun na hEorpa. Is é measúnú reatha EMCDDA ar na sonraí is déanaí ná an tátal a bhaint as go cúramach nach bhfuil aon chomharthaí láidre ann fós maidir le tionchar ar shreafaí hearóine a ndéantar gáinneáil orthu i dtreo mhargaí na hEorpa, cé go bhféadfadh sé go raibh tionchar ag méaduithe ar phraghsanna óipiam san Afganastáin ar phraghas agus ar íonacht i réimsí áirithe. Ar bhonn níos ginearálta, meastar go bhfágfadh stoic óipiam atá san Afganastáin cheana féin agus luach measartha ard mhargadh na hEorpa go mbeadh soláthar chun na hEorpa sách athléimneach sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma. Mar sin féin, dá leanfaí den chosc agus dá gcuirfí i bhfeidhm go dian é, bheimis ag súil go mbeadh tionchar aige ar infhaighteacht hearóine amach anseo. Amach anseo is féidir freisin go mbeadh soláthar níos teoranta den druga seo chun na hEorpa ó réigiúin táirgthe eile in Oirdheisceart na hÁise. Tá sé stuama, dá bhrí sin, machnamh a dhéanamh anois ar na himpleachtaí a d’fhéadfadh a bheith ag aon athrú sa réimse seo ar bheartais agus freagairtí drugaí chun a bheith níos ullmhaithe chun aon iarmhairtí díobhálacha a d’fhéadfadh a bheith ann a mhaolú. Tionchar tábhachtach amháin a bheadh ann ná an gá atá lena áirithiú go mbeidh soláthar cóireála drugaí ar fáil go leordhóthanach dóibh siúd atá ag lorg cabhrach, ós rud é go bhféadfadh méadú teacht ar an éileamh sa réimse sin dá gcuirfí isteach ar mhargadh aindleathach ópóideach. An dara impleacht a bheadh ann ná an gá atá le faireachán a dhéanamh agus freagairt go cuí chun aon díobháil bhreise a d’fhéadfadh a bheith ann a laghdú dá n-úsáidfí substaintí eile mar ionadaigh ar hearóin. Tugann an taithí le fios go bhféadfadh sé go n-áireofaí leo siúd ní hamháin ópóidigh eile ach aicmí drugaí eile freisin, lena n-áirítear spreagthaigh amhail cócaon nó cáitíonóin shintéiseacha.

An féidir go mbeadh infhaighteacht níos mó ann agus úsáid níos mó á baint as ópóidigh shintéiseacha nua nó as aicmí drugaí eile?

Faoi láthair, tá ról measartha beag ag ópóidigh shintéiseacha i margadh na ndrugaí san Eoraip ar an iomlán, ach is fadhb shuntasach iad i roinnt tíortha, agus tá comharthaí ann go bhféadfadh ról níos mó a bheith acu i bhfadhbanna drugaí na hEorpa amach anseo. 

In 2023, dáimsigh Córas Luathrabhaidh an AE ópóidigh shintéiseacha nua ar shubstaintí sícighníomhacha nua i 16 Bhallstát den AE ar a laghad, san Iorua agus sa Tuirc ar a laghad (féach Substaintí sícighníomhacha nua – an staid reatha san Eoraip). Sa bhliain chéanna, tuairiscíodh ráigeanna nimhithe agus ródháileog a bhain le ópóidigh níotaiséine i gcúig thír. Tuairiscíodh freisin gur mídhíoladh ópóidigh níotaiséine mar hearóin in Éirinn agus sa Fhrainc.

Thuairiscigh roinnt tíortha ó thuaidh agus Baltacha méadú in 2022 ar infhaighteacht ópóideach sintéiseach agus ar an díobháil ghaolmhar, lena n-áirítear básanna a bhaineann le drugaí, agus le réamhshonraí 2023 ó roinnt tíortha, deimhníodh an treocht sin. Go stairiúil, díríodh ábhair imní sa réimse seo ar dhíorthaigh feantainile, amhail carifeantainil ardnirt, atá fós á hurghabháil i roinnt tíortha AE. Le blianta beaga anuas, áfach, aimsítear san Eoraip na níotaiséiní, ópóidigh ardnirt a dhíorthaítear ó bheinsimíodasól 2-beinsile. I measc na níotaiséiní is coitianta a aithnítear, tá prótainíotaiséin, meitiníotaiséin agus iseatainíotaiséin. In 2022, thuairiscigh 14 thír urghabhálacha níotaiséiní don Chóras Luathrabhaidh, arbh ionann iad agus 3 chileagram. Pléitear na substaintí sin ar bhealach níos mionsonraithe i Substaintí sícighníomhacha nua – an staid reatha san Eoraip.

Tá tuairimíocht ann freisin, má laghdaítear infhaighteacht hearóine san Eoraip mar thoradh ar thoirmeasc an Talaban ar tháirgeadh óipiam san Afganastáin, go bhféadfadh sé sin na dálaí a chruthú maidir le hinfhaighteacht agus úsáid níos mó ópóideach sintéiseach. I bhfianaise na n-iarmhairtí diúltacha a d’fhéadfadh a bheith ag baint leis sin, ní mór don Eoraip feabhas a chur ar a hullmhacht don laghdú díobhála agus do dhúshláin eile a d’fhéadfadh a bheith mar thoradh ar aistriú margaidh den sórt sin.

Áirítear ar na hábhair imní sa réimse seo truaillmheascadh hearóine le hópóidigh shintéiseacha nua, mídhíol ópóideach sintéiseach nua agus, sa chás is measa, ópóidigh shintéiseacha nua a chur in ionad hearóine. D’fhéadfadh forbairtí den sórt sin an riosca a mhéadú go mbeadh ródháileog agus bás a bhaineann le drugaí i measc úsáideoirí ópóidigh. Is fiú a thabhairt faoi deara sa chomhthéacs seo go bhfuil méadú suntasach tagtha ar bhásmhaireacht a bhaineann le hópóidigh i Meiriceá Thuaidh le blianta beaga anuas, arna spreagadh ag ópóidigh shintéiseacha ardnirt, díorthaigh feantainile den chuid is mó. Mar sin féin, bunaithe ar shamplaí roimhe seo de shuaitheadh ar mhargadh na hearóine, d’fhéadfadh freisin go mbeadh an fhéidearthacht ann spreagthaigh amhail cócaon agus cáitíonóin shintéiseacha a úsáid mar shubstaintí athsholáthair le haghaidh hearóine. Dá bhrí sin, is ábhar imní é, mar a luaitear in áiteanna eile sa tuarascáil seo, gur cosúil go bhfuil méadú ag teacht ar úsáid cócaoin, agus ar úsáid cnagchócaoin go háirithe, i measc grúpaí níos imeallaithe agus go bhfuil an úsáid sin ag leathadh chuig níos mó tíortha.

Cé gur dócha go mbeadh úsáid mhéadaithe il-drugaí agus athrú substaintí mar thoradh ar aon laghdú ar infhaighteacht hearóine, bealach lárnach chun teacht roimh an gcás seo is ea rochtain thapa a leathnú ar chóireáil agónaí ópóideach agus ar thacaí gaolmhara, chomh maith le cláir steallaire agus snáthaidí. Tá sé tábhachtach fós rochtain leordhóthanach ar nalocsón a fhorbairt chun ródháileoga agus básanna a bhaineann le drugaí a chosc.

Creidtear go dtionscnaíonn an chuid is mó den soláthar ópóideach sintéiseach nua, amhail níotaiséiní, sa tSín agus go ndéantar gáinneáil orthu chun na hEorpa. Mar sin féin, is eol gur tharla roinnt táirgthe ópóideach sintéiseach teoranta laistigh den Eoraip, agus is féidir a shamhlú go bhféadfaí an acmhainneacht táirgthe drugaí sintéiseacha aindleathacha atá ann cheana a úsáid chun ópóidigh shintéiseacha a tháirgeadh, dá n-éireodh dálaí an mhargaidh fabhrach.

Chun léargas níos mionsonraithe a fháil ar dhinimic an tsoláthair hearóine san Aontas Eorpach, féach Margadh Drugaí AE: Hearóin agus ópóidigh eile – GrinnanailísEMCDDA-Europol 2024.

Príomhshonraí agus príomhthreochtaí

Leitheadúlacht úsáide ópóideach

• Meastar gur bhain 0.3 % de dhaonra fásta an AE, nó thart ar 860 000 duine, úsáid as ópóidigh in 2022 (950 000 in 2021). Tá an laghdú dealraitheach seo, i gcomparáid le blianta roimhe seo, go príomha mar gheall ar athrú ar an modh staidrimh indíreach a úsáidtear chun meastachán a dhéanamh ar an ndaonra daoine a úsáideann hearóin san Iodáil.

Iontráil cóireála le haghaidh úsáid hearóine agus ópóideach eile

• Tuairiscíodh gurb í úsáid ópóideach an phríomhchúis ag 63 000 cliant a chuaigh isteach i gcóireáil speisialaithe drugaí in 2022, arb ionann é sin agus 25 % de na daoine uile a chuaigh isteach i gcóireáil drugaí san Eoraip. Ba í hearóin an príomhdhruga maidir le 12 000 (64 %) de na 19 000 iontrálaí céaduaire a thuairiscigh ópóideach sonrach mar phríomhdhruga faidhbe acu (féach Fíor 6.4). Níor shonraigh 2 400 cliant ópóideach céaduaire an príomhdhruga acu.
• Mar gheall ar chur isteach ar sheirbhís le linn phaindéim COVID-19, ba cheart sonraí iontrála cóireála le haghaidh 2020-2022 a léirmhíniú go cúramach. Mar sin féin, tugann na sonraí le fios gur leanadh den laghdú ar líon na ndaoine atá ag dul isteach i gcóireáil le haghaidh úsáid hearóine (Fíor 6.4).
• Léiríonn na sonraí Eorpacha is déanaí go bhfuil aga moille 14 bliana ann idir an chéad uair a úsáidtear hearóin, ag 23 bliain d’aois ar an meán, agus an chéad chóireáil le haghaidh fadhbanna a bhaineann le hearóin, ag 36 bliain d’aois ar an meán.
• Léiríonn sonraí náisiúnta ó 26 Ballstát AE go bhfuair thart ar 508 000 cliant cóireáil agónaí ópóideach in 2022 (506 000 in 2021).

Díobhálacha a bhaineann le húsáid ópóideach

• In 2022, ba í hearóin an tríú druga ba choitianta a tuairiscíodh in iontrálacha géarthocsaineachta drugaí in ospidéil Euro-DEN Plus, arb ionann é sin agus 16 % de na cásanna uile a tuairiscíodh. B'ionann líon beag ionad agus go leor de na tuarascálacha a fuair an líonra fairtheora. Aimsíodh hearóin i 19 gcinn de na 23 ospidéal Eorpacha a bhí rannpháirteach in 2022 (féach Fíor 6.5). Thuairiscigh leathchuid de na hospidéil rannpháirteacha go raibh hearóin i gceist le 4.3 % nó níos mó de na hiontrálacha in 2022. Tuairiscíodh hearóin i mbreis agus an cúigiú cuid de líon na n-iontrálacha a bhaineann le drugaí ag ionaid i nDroichead Átha agus i mBaile Átha Cliath (Éire), i Liúibleána (an tSlóivéin) agus i gceann den dá ionad in Osló (an Iorua). Ba i measc na bhfear idir 25 agus 45 bliain d’aois formhór na n-iontrálacha a bhain le hearóin: i sé cinn de na 19 n-ionad in 2022, ní raibh cás ar bith iontu a bhain le duine níos óige ná 25 bliain d’aois. I leathchuid na n‑ionad sin, b’ionann mná agus 11 % nó ní ba lú de na hiontralacha a bhain le hearóin. Ag brath ar an ionad, ba iad beinsidhé-asaipíní, cócaon agus amfataimíní na drugaí eile ba choitianta a tuairiscíodh sna hiontrálacha sin.
• Aimsíodh ópóidigh i dtuairim is 74 % de ródháileoga marfacha a tuairiscíodh san Aontas Eorpach. Tá an toradh sin bunaithe ar shonraí tocsaineolaíocha a cuireadh isteach idir 2015 agus 2022, inar sainaithníodh ópóidigh in 3 305 as 4 439 bás san iomlán. Ba cheart a thabhairt faoi deara go n‑aimsítear ildrugaí go coitianta i dtuarascálacha tocsaineolaíochta a bhaineann le básanna amhrasta de bharr drugaí.

Sonraí margaidh maidir le hearóin agus ópóidigh eile

• Thuairiscigh Ballstáit AE 19 000 urghabháil hearóine, arbh ionann iad agus 8.0 tona in 2022 (9.5 tona in 2021). Thuairiscigh an Ísiltír (2.6 tona), an Fhrainc (1.4 tona), an Bheilg (1.3 tona), an Iodáil (0.6 tona) agus an Bhulgáir (0.3 tona) cainníochtaí móra. D’urghabh an Tuirc 8 dtona hearóine in 2022 (22.2 tona in 2021).
• Tar éis méadú ar urghabhálacha hearóine in 2021 (go 9.5 tona), tháinig laghdú 16 % go 8.0 tona ar an gcainníocht a d’urghabh Ballstáit AE in 2022. Thuairiscigh an Tuirc laghdú níos suntasaí ar an gcainníocht a urghabhadh in 2022 (go 8.0 tona, nó −64 %, i gcomparáid le 22.2 tona in 2021) (Fíor 6.6). Thuairiscigh an Bhulgáir laghdú 71 % ar an gcainníocht a urghabhadh in 2022 (go 0.3 tona) i gcomparáid le 2021 (1.2 tona).
• Ba idir 5.4 % agus 41.7 % an mheáníonacht hearóine doinne ag an leibhéal miondíola in 2022, agus tuairiscíodh meáníonacht idir 14.4 % agus 25.0 % i leathchuid de na tíortha. Léiríonn treochtaí innéacsaithe gur tháinig ardú 44 % ar mheáníonacht hearóine idir 2012 agus 2022, agus thit a praghas faoi 24 %. Tá laghdú beag ar mheánphraghas hearóine agus ardú beag ar a híonacht le feiceáil sna sonraí is déanaí (Fíor 6.6).
• Léiríonn na sonraí atá ar fáil gur tuairiscíodh beagnach 13 600 urghabháil ópóideach seachas hearóin in 2022, arbh ionann iad agus beagnach 1.2 tona, 216 lítear agus níos mó ná 2 mhilliún táibléad (lena n-áirítear tramadól, búipreanoirfín, ocsacódón, moirfín, meatadón, cóidín agus ópóidigh níotaiséine) (Tábla 6.1). Thuairiscigh an Eastóin, an Laitvia, an Pholainn agus an tSualainn gur urghabhadh 3.5 cileagram san iomlán d’analóga níotaiséine in 2022. Sa bhliain chéanna, b’ionann na tuarascálacha maidir le cainníochtaí feantainile agus carifeantainile a urghabhadh san Aontas Eorpach agus 9.2 cileagram (2.7 cileagram feantainile a d’urghabh dhá thír agus 6.5 cileagram de charaifeantainil a d’urghabh 14 thír), 168 lítear feantainile (in urghabháil amháin sa Bhulgáir) agus 8 435 táibléad (feantainil).
• Tuairiscíodh méadú ar chógais bhréige ina bhfuil níotaiséiní do Chóras Luathrabhaidh an AE, agus tuairiscíodh 430 táibléad nó capsúl in 2022 (189 in 2021). In 2023, d’urghabh an Phortaingéil 5 752 tháibléad ocsacódóin bhréige ina bhfuil iseatainíotaiséin N-dé-eitile, agus d’urghabh an tSualainn 3 100 táibléad Oxycontin bréige (ocsacódón) ina bhfuil meitiníotaiséin. In 2024, thuairiscigh póilíní na Fionlainne urghabháil de 1 000 táibléad bréige Subutex (búipreanoirfín) ina raibh meitiníotaiséin.
• Tuairiscíodh tuairim is 24 000 cion a bhain le húsáid nó seilbh hearóine in 2022.

Sonraí foinseacha

Tá na sonraí a úsáidtear le haghaidh na ngrafaicí faisnéise agus na gcairteacha ar an leathanach seo le fáil thíos.

Taispeáin na buntáblaí