Άλλα ναρκωτικά – η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη (Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2025)
Εκτός από τη χρήση των πιο γνωστών ουσιών που διατίθενται στις παράνομες αγορές ναρκωτικών, στην Ευρώπη γίνεται χρήση και ορισμένων άλλων ουσιών με παραισθησιογόνες, αναισθητικές, διασχιστικές ή κατασταλτικές ιδιότητες: πρόκειται για το LSD (διαιθυλαμίδιο λυσεργικού οξέος), τα παραισθησιογόνα μανιτάρια, την κεταμίνη, το GHB (γάμμα-υδροξυβουτυρικό οξύ) και το υποξείδιο του αζώτου. Σε αυτή τη σελίδα μπορείτε να βρείτε την πιο πρόσφατη ανάλυση της κατάστασης σχετικά με τις εν λόγω ουσίες στην Ευρώπη καθώς και πληροφορίες που αφορούν, μεταξύ άλλων, τις κατασχέσεις, την επικράτηση και τα πρότυπα χρήσης, την έναρξη θεραπείας και τις βλάβες.
Η σελίδα αυτή αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής έκθεσης για τα ναρκωτικά 2025, της ετήσιας επισκόπησης του EUDA σχετικά με την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη.
Τελευταία επικαιροποίηση: 5 Ιουνίου 2025
Λιγότερο διαδεδομένες ουσίες που αυξάνουν την πολυπλοκότητα της αγοράς ναρκωτικών και τους κινδύνους για την υγεία
Εκτός από τη χρήση των πιο γνωστών ουσιών που διατίθενται στις αγορές ναρκωτικών, στην Ευρώπη γίνεται χρήση και άλλων ουσιών με διεγερτικές, παραισθησιογόνες, αναισθητικές, διασχιστικές ή κατασταλτικές ιδιότητες: σε αυτές περιλαμβάνονται τα φύλλα χατ (από το φυτό Catha edulis), το LSD (διαιθυλαμίδιο λυσεργικού οξέος), τα παραισθησιογόνα μανιτάρια, η κεταμίνη, το GHB (γάμμα-υδροξυβουτυρικό οξύ) και το υποξείδιο του αζώτου. Ορισμένες από τις ουσίες αυτές φαίνεται να έχουν καθιερωθεί σε κάποιες χώρες, πόλεις ή συγκεκριμένους πληθυσμούς, παρότι, συνολικά, η σχετική επικράτησή τους μπορεί να παραμένει χαμηλή σε σύγκριση με κάποιες άλλες περισσότερο γνωστές παράνομες ουσίες. Ωστόσο, για διάφορους μεθοδολογικούς και ιστορικούς λόγους, οι τρέχουσες προσεγγίσεις παρακολούθησης συχνά δεν αποδίδουν επαρκώς στον εντοπισμό προτύπων και τάσεων χρήσης αυτών των λιγότερο γνωστών ουσιών. Ως εκ τούτου, είναι δύσκολο να διατυπωθούν με βεβαιότητα παρατηρήσεις σχετικά με την επικράτηση της χρήσης και τις σχετικές βλάβες.
Η ευρύτερη διαθεσιμότητα κεταμίνης ενέχει κίνδυνο αυξημένων βλαβών
Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η κεταμίνη είναι εγκεκριμένο φάρμακο που χρησιμοποιείται κυρίως για αναισθησία. Μπορεί, ωστόσο, να υπόκειται σε διαφορετικούς κανονιστικούς ελέγχους σε εθνικό επίπεδο, όπως η νομοθεσία για τα ελεγχόμενα ναρκωτικά ή τα φαρμακευτικά προϊόντα. Αυτό το διαφορετικό νομικό καθεστώς είναι ένας από τους παράγοντες που δυσχεραίνουν την παρακολούθηση της διαθεσιμότητας κεταμίνης. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις από μια σειρά δεικτών ότι η κεταμίνη φαίνεται να διατίθεται ολοένα και περισσότερο στην αγορά ναρκωτικών της ΕΕ.
Το 2023 κατασχέθηκε κεταμίνη, κυρίως σε μορφή σκόνης, σε ολόκληρη την Ευρωπαϊκή Ένωση, αλλά συχνότερα στην Ισπανία και σε μεγαλύτερες ποσότητες στις Κάτω Χώρες, οι οποίες αντιπροσώπευαν σχεδόν τα τρία τέταρτα της αναφερθείσας ποσότητας. Το μεγαλύτερο μέρος της κεταμίνης που κατάσχεται στην Ευρώπη θεωρείται ότι προέρχεται από την Ινδία. Είναι πιθανό η ουσία να εισάγεται χύδην σε κράτη μέλη της ΕΕ με λιγότερο αυστηρούς νομικούς ελέγχους και στη συνέχεια να διανέμεται εντός και εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, η παραγωγή της ουσίας στην Ευρώπη παραμένει περιορισμένη. Δεδομένου ότι η κεταμίνη χρησιμοποιείται τόσο στην ιατρική όσο και στην κτηνιατρική ως αναισθητικό, καθώς και ως εσκεταμίνη για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης που είναι ανθεκτική στη θεραπεία, η κλοπή και η εκτροπή της ουσίας από τους νόμιμους σκοπούς για τους οποίους προορίζεται εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας.
Γενικά, υπάρχουν στοιχεία που υποδηλώνουν ότι η κεταμίνη είναι πιθανό να είναι σταθερά διαθέσιμη σε ορισμένες εθνικές αγορές ναρκωτικών και ενδέχεται να έχει καθιερωθεί ως ναρκωτικό επιλογής σε ορισμένα πλαίσια. Αναφέρεται επίσης ότι χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με άλλες ουσίες, όπως το αλκοόλ και διάφορα διεγερτικά. Στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, εντοπίστηκε σκόπιμη ανάμειξη κοκαΐνης και κεταμίνης σε μουσικά φεστιβάλ, όπως και σε ιατρικά περιστατικά που σχετίζονταν με την κεταμίνη κατά τη διάρκεια του 2022 και του 2023. Το 2023, τα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων Euro-DEN στην Ευρώπη ανέφεραν ότι η κοκαΐνη ήταν η ουσία που αναφερόταν συχνότερα σε συνδυασμό με κεταμίνη σε περιπτώσεις οξείας τοξίκωσης. Η κεταμίνη συνήθως εισπνέεται από τη μύτη, αλλά μπορεί επίσης να ληφθεί σε ενέσιμη μορφή. Έχει συνδεθεί με διάφορες δοσοεξαρτώμενες οξείες και χρόνιες βλάβες, όπως νευρολογική και καρδιαγγειακή τοξικότητα, προβλήματα ψυχικής υγείας, όπως κατάθλιψη, και ουρολογικές επιπλοκές, όπως βλάβη στην ουροδόχο κύστη από εντατική χρήση ή παρουσία νοθευτών. Λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που συνεπάγεται για τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης η αυξανόμενη περιστασιακή χρήση της ουσίας, το 2024 μια ολλανδική μελέτη ζήτησε να συμπεριληφθεί η ουσία αυτή στους τυπικούς τοξικολογικούς ελέγχους με σκοπό τη βελτίωση της διάγνωσης.
Η κεταμίνη μπορεί επίσης να προστεθεί και σε άλλα μείγματα ναρκωτικών, περιλαμβανομένων των σκονών MDMA, καθιστώντας ενδεχομένως επικίνδυνη την ακούσια κατανάλωση. Κεταμίνη έχει ανιχνευθεί επίσης σε μείγματα που πωλούνται ως «ροζ κοκαΐνη» ή «tucibi», τα οποία είναι συνήθως μείγματα κεταμίνης, MDMA και μιας τρίτης ουσίας (όπως κοκαΐνη, αμφεταμίνες ή νέες ψυχοδραστικές ουσίες). Τα μείγματα που πωλούνται ως «ροζ κοκαΐνη» ή «tucibi» δεν είναι πιθανό να περιέχουν τη συνθετική ουσία 2C-B, η οποία ενίοτε συνδέεται με την «tucibi», λόγω της φωνητικής ομοιότητας στις ονομασίες τους. Το 2024, τουλάχιστον τρεις χώρες ανέφεραν περιπτώσεις εντοπισμού «tucibi» ή «ροζ κοκαΐνης» στη βάση δεδομένων του συστήματος έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ για τα νέα ναρκωτικά, οι περισσότερες από τις οποίες αναφέρθηκαν από την Ισπανία και την Ιταλία. Η ουσία κατάσχεται συνήθως σε μορφή σκόνης, η οποία χαρακτηρίζεται από το ροζ χρώμα και τη γλυκιά οσμή της, που προέρχονται από χρωστικές τροφίμων. Το 2023, η ολλανδική αστυνομία εντόπισε διάφορες εγκαταστάσεις ανάμειξης και επεξεργασίας που παρήγαν «ροζ κοκαΐνη». Επιπλέον, οι επιχειρήσεις της αστυνομίας εξάρθρωσαν τουλάχιστον δύο εγκληματικά δίκτυα που διακινούσαν μείγματα «tucibi» από την Ισπανία σε προορισμούς εκτός ΕΕ.
Ο αριθμός των χρηστών που αναφέρεται ότι υποβάλλονται σε θεραπεία για προβληματική χρήση κεταμίνης παραμένει χαμηλός. Ωστόσο, αυξήθηκε από τα περίπου 300 περιστατικά που αναφέρθηκαν το 2018 στα 1 380 το 2023, και υπερδιπλασιάστηκε μεταξύ του 2022 και του 2023. Τα περισσότερα από τα περιστατικά αυτά αναφέρονται από έξι χώρες, γεγονός που μπορεί να αντικατοπτρίζει την υψηλότερη διαθεσιμότητα κεταμίνης σε κάποιες περιοχές της Ευρώπης και την πιθανή έλλειψη κατάλληλων θεραπευτικών επιλογών για τον συγκεκριμένο αναδυόμενο πληθυσμό αλλού. Επιπλέον, το εν λόγω σύνολο δεδομένων δεν είναι πιθανό να αποτυπώνει το σύνολο των ατόμων που αντιμετωπίζουν προβλήματα υγείας τα οποία σχετίζονται με τη συγκεκριμένη ουσία. Για παράδειγμα, τα άτομα που έχουν αναπτύξει ουρολογικά προβλήματα ενδέχεται να μην εκπροσωπούνται επαρκώς συνολικά. Εν προκειμένω, αξίζει να σημειωθεί ότι οι Κάτω Χώρες έχουν ιδρύσει κλινικές που ειδικεύονται στη θεραπεία ασθενών που αντιμετωπίζουν ουρολογικά προβλήματα τα οποία οφείλονται στη χρόνια, εντατική χρήση κεταμίνης.
Η χρήση υποξειδίου του αζώτου εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας σε ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ
Το υποξείδιο του αζώτου, γνωστό και ως ιλαρυντικό αέριο, έχει συνδεθεί με διάφορα προβλήματα υγείας, όπως δηλητηριάσεις, εγκαύματα και βλάβες στους πνεύμονες, και, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατεταμένης έκθεσης, με νευροτοξικότητα λόγω έλλειψης βιταμίνης B12. Υπάρχει, ωστόσο, μια συζήτηση σχετικά με τον βαθμό στον οποίο η ουσία αυτή συνδέεται με κινδύνους για την υγεία, ιδίως στους περιστασιακούς χρήστες, αν και δεδομένης της εμφανούς αυξανόμενης δημοτικότητάς της μεταξύ των νέων, ο τομέας αυτός χρήζει περαιτέρω έρευνας και παρακολούθησης. Σε ορισμένες ευρωπαϊκές πόλεις, τα απορρίμματα φιαλών υποξειδίου του αζώτου έχουν γίνει μια σχετικά συνηθισμένη εικόνα, ενώ σε ορισμένες χώρες η απόρριψη των μικρότερων φιαλών από ανοξείδωτο χάλυβα έχει προσδιοριστεί ως πρόβλημα που αφορά τα απορρίμματα ναρκωτικών. Σε μια επισκόπηση του EMCDDA που δημοσιεύθηκε το 2022 αναφέρθηκαν ορισμένα κράτη μέλη της ΕΕ, όπως η Δανία, η Ιρλανδία, η Γαλλία, η Λιθουανία, οι Κάτω Χώρες και η Πορτογαλία, οι οποίες είχαν παρατηρήσει ενδείξεις αύξησης της διαθεσιμότητας και της ψυχαγωγικής ή περιστασιακή χρήσης του υποξειδίου του αζώτου. Πιο πρόσφατα στοιχεία από ορισμένες από αυτές τις χώρες, ιδίως τις Κάτω Χώρες, δείχνουν ότι η χρήση υποξειδίου του αζώτου έχει έκτοτε μειωθεί. Η ουσία έχει καταστεί πιο προσβάσιμη, φθηνότερη και διαθέσιμη στο διαδίκτυο, ενώ έχει αυξηθεί και η διαθεσιμότητα μεγαλύτερων φιαλών αερίου για ψυχαγωγική χρήση. Ωστόσο, οι φιάλες μεγάλου όγκου ενδέχεται επίσης να αυξήσουν τον κίνδυνο βλάβης στους πνεύμονες, λόγω της υψηλότερης πίεσης του περιεχομένου τους, και, γενικά, η εισπνοή απευθείας από τις φιάλες αερίου αναφέρεται ότι σχετίζεται με μεγαλύτερο κίνδυνο βλάβης. Το υποξείδιο του αζώτου έχει διάφορες εμπορικές χρήσεις· για παράδειγμα χρησιμοποιείται από τον κλάδο της εστίασης. Οι ρυθμιστικές προσεγγίσεις όσον αφορά την πώληση και τη χρήση της εν λόγω ουσίας διαφέρουν από χώρα σε χώρα, και το αέριο είναι νόμιμα διαθέσιμο προς πώληση σε κάποιες χώρες. Αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένης της Δανίας, της Γαλλίας, της Λιθουανίας, των Κάτω Χωρών και της Πορτογαλίας, έχουν περιορίσει τη διαθεσιμότητα υποξειδίου του αζώτου τα τελευταία χρόνια. Υπάρχουν περιορισμένες αξιολογικές πληροφορίες σχετικά με την αποτελεσματικότητα των νομοθετικών ή άλλων προσεγγίσεων όσον αφορά τον περιορισμό της πρόσβασης στο υποξείδιο του αζώτου.
Οι κίνδυνοι δηλητηρίασης που συνδέονται με τις νέες βενζοδιαζεπίνες εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση
Η αϋπνία και το άγχος συγκαταλέγονται στις διαταραχές που θεραπεύουν οι γιατροί με βενζοδιαζεπίνες, καθώς αυτές λειτουργούν ως κατασταλτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος. Ωστόσο, στην Ευρώπη υπάρχει αγορά για νέες και παράνομες βενζοδιαζεπίνες, οι οποίες σε ορισμένες περιπτώσεις παρασκευάζονται από εγκληματικά δίκτυα. Οι μη ελεγχόμενες και νέες βενζοδιαζεπίνες συνέχισαν επίσης να είναι διαθέσιμες σε περισσότερα από τα δύο τρίτα των ευρωπαϊκών χωρών, και πάλι όμως θα χρειάζονταν πιο εξελιγμένες προσεγγίσεις παρακολούθησης για να μπορέσουμε να διατυπώσουμε με βεβαιότητα παρατηρήσεις σχετικά με την κλίμακα της χρήσης τους. Παρόλα αυτά, υπάρχουν ενδείξεις ότι οι ουσίες αυτές ενδέχεται να έχουν σημαντικές συνέπειες για την υγεία, ιδίως όταν καταναλώνονται σε συνδυασμό με άλλες ουσίες. Βασική πρόκληση αποτελεί το γεγονός ότι η φαινομενικά νόμιμη εμφάνιση των παραποιημένων φαρμάκων ενδέχεται να δημιουργεί στους καταναλωτές εσφαλμένη αίσθηση ασφάλειας όσον αφορά την κατανάλωσή τους (βλ. Γράφημα 8.1). Σε ορισμένες χώρες, οι βενζοδιαζεπίνες εξακολουθούν να συνδέονται με δηλητηριάσεις και εξάρσεις υπερβολικών δόσεων, οι οποίες μπορούν να κλιμακωθούν γρήγορα, με τους ευάλωτους πληθυσμούς να διατρέχουν δυνητικά δυσανάλογα επίπεδα κινδύνου. Κατά τη διάρκεια του 2024 στην Ιρλανδία, για παράδειγμα, υπήρξαν τρεις εξάρσεις δηλητηριάσεων και υπερβολικών δόσεων σε φυλακές· οι δύο πρώτες αφορούσαν υψηλής δραστικότητας οπιοειδή νιταζένια που πωλούνταν καταχρηστικά ως ηρωίνη και βενζοδιαζεπίνες, ενώ το τρίτο περιστατικό αφορούσε μια νέα βενζοδιαζεπίνη, την κλοβρωμαζολάμη. Οι υπερβολικές δόσεις νέων συνθετικών οπιοειδών μπορούν να αναστραφούν με τη ναλοξόνη, όχι όμως και αυτές που περιλαμβάνουν βενζοδιαζεπίνες, οι οποίες ενδέχεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, μετά την αξιολόγηση από τα άτομα που παρέχουν τις πρώτες βοήθειες, να χρήζουν νοσηλείας, όπως συνέβη στην Ιρλανδία. Το Εθνικό Σύστημα Υπηρεσιών Υγείας και η Υπηρεσία Φυλακών της Ιρλανδίας έχουν εκδώσει ανακοινώσεις προειδοποίησης κινδύνου σχετικά με την κυκλοφορία αυτών των ναρκωτικών (βλ. Μείωση της βλάβης – η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη). Οι ουσίες αυτές είναι συχνά πολύ φθηνές και μπορούν να χρησιμοποιούνται από τους νέους σε συνδυασμό με αλκοόλ, ενίοτε προκαλώντας δυνητικά σοβαρές συνέπειες για την υγεία ή παρεκκλίνουσα συμπεριφορά. Οι βενζοδιαζεπίνες έχουν επίσης συνδεθεί με θανάτους από υπερβολική δόση μεταξύ ατόμων που κάνουν χρήση οπιοειδών. Η έλλειψη τοξικολογικών πληροφοριών σημαίνει ότι ο ρόλος που διαδραματίζουν οι βενζοδιαζεπίνες στους θανάτους που σχετίζονται με οπιοειδή δεν είναι επαρκώς κατανοητός. Συνολικά 38 νέες βενζοδιαζεπίνες κοινοποιήθηκαν στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ μεταξύ 2007 και 2024 (Γράφημα 8.2), εκ των οποίων οι 19 εμφανίστηκαν στην αγορά ναρκωτικών το 2023 σε 22 κράτη μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και την Τουρκία (βλ. Νέες ψυχοδραστικές ουσίες – η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη). Ένας περιορισμένος αριθμός νέων βενζοδιαζεπινών αναλύθηκε από τις υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024 σε 3 κράτη μέλη της ΕΕ. Οι πιο περιθωριοποιημένες υποομάδες χρηστών ναρκωτικών δεν έχουν συνήθως πρόσβαση στις υπηρεσίες αυτές, εκτός εάν είναι ενσωματωμένες σε χώρους επιτηρούμενης χρήσης ναρκωτικών. Αντιθέτως, τις χρησιμοποιούν περισσότερο άτομα που κάνουν περιστασιακή χρήση ουσιών, συχνά σε χώρους νυχτερινής διασκέδασης και σε μουσικές εκδηλώσεις. Η συνεχής παρακολούθηση των ουσιών που εμφανίζονται στις αγορές ναρκωτικών μπορεί να συμβάλει στον γρήγορο εντοπισμό και την αντιμετώπιση της κυκλοφορίας επικίνδυνων παρτίδων ναρκωτικών, και το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης του EUDA παραμένει βασικό εργαλείο για τον σκοπό αυτό.
Πηγή: Εργαστήριο Ανάλυσης Αναδυόμενων Τάσεων Ναρκωτικών του HSE.
Το αυξανόμενο ενδιαφέρον για πιθανές θεραπευτικές χρήσεις των ψυχεδελικών ουσιών εγείρει υγειονομικά και κανονιστικά ζητήματα
Το ενδιαφέρον του κοινού και της κλινικής έρευνας για τις ψυχεδελικές ουσίες συνεχίζει να αυξάνεται, ιδίως όσον αφορά τις πιθανές θεραπευτικές τους εφαρμογές. Η έρευνα για θεραπείες με τη βοήθεια ουσιών όπως η ψιλοκυβίνη, η MDMA, η DMT και το LSD για νευροψυχιατρικές διαταραχές που είναι δύσκολο να αντιμετωπιστούν, όπως η διαταραχή μετατραυματικού στρες και η ανθεκτική στη θεραπεία κατάθλιψη, εξελίσσεται με ταχείς ρυθμούς. Έχουν επίσης σημειωθεί ορισμένες εξελίξεις όσον αφορά τη χρηματοδότηση των δοκιμών που αφορούν ψυχεδελικές ουσίες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην Τσεχία, για παράδειγμα, το σχέδιο δράσης για τα ναρκωτικά 2023-2025 προβλέπει χρηματοδότηση για έρευνα σχετικά με τη χρήση ψυχεδελικών στη θεραπεία απεξάρτησης. Σε επίπεδο ΕΕ, στις αρχές του 2024, το πρόγραμμα «Ορίζων Ευρώπη» χορήγησε χρηματοδότηση ύψους 6,5 εκατ. ευρώ για έρευνα στον τομέα της ψυχεδελικής θεραπείας ανθεκτικών στη θεραπεία ψυχικών διαταραχών στο πλαίσιο της παρηγορητικής φροντίδας. Ενώ ορισμένα ψυχεδελικά υπόσχονται την ανακούφιση συγκεκριμένων συμπτωμάτων που σχετίζονται με αυτές τις διαταραχές, η γενίκευση στον τομέα αυτό παραμένει δύσκολη, εν μέρει λόγω του μεγάλου αριθμού των υπό εξέταση ουσιών και εν μέρει λόγω του ευρέος φάσματος των παθήσεων που μελετώνται.
Ορισμένες δικαιοδοσίες εκτός της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχουν αρχίσει να ρυθμίζουν τη χρήση ψυχεδελικών για ιατρικούς και θεραπευτικούς σκοπούς, γεγονός που δημιουργεί σημαντικό εμπορικό ενδιαφέρον. Ταυτόχρονα, τα διαθέσιμα στοιχεία δείχνουν ότι ορισμένες αλλαγές είναι εμφανείς στη χρήση ψυχεδελικών ουσιών στην Ευρώπη. Σε αυτές περιλαμβάνεται, ιδίως, η αύξηση των μη ρυθμιζόμενων ή παράνομων πρακτικών στις οποίες χρησιμοποιούνται οι εν λόγω ουσίες στο πλαίσιο παρεμβάσεων ευεξίας ή πνευματικού προσανατολισμού, ή θεραπευτικών παρεμβάσεων.
Σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ φαίνεται ότι πραγματοποιούνται οργανωμένες εκδηλώσεις που περιλαμβάνουν ψυχεδελικές ουσίες, μεταξύ των οποίων τελετές που εστιάζουν στην ευεξία. Οι πρακτικές αυτές περιλαμβάνουν συνήθως τη χρήση ουσιών όπως η ψιλοκυβίνη, η ayahuasca (N,N-διμεθυλοτρυπταμίνη ή DMT) και η 5-μεθοξυ-N,N-διμεθυλοτρυπταμίνη (5-MeO-DMT). Οι εν λόγω πρακτικές συχνά περιλαμβάνουν ομαδικές συναντήσεις υπό την καθοδήγηση διαφόρων συντονιστών, σαμάνων ή καθοδηγητών. Σε ορισμένες χώρες οι συναντήσεις είναι σχετικά ανοικτές, ενώ άλλες είναι μυστικές. Ενώ ορισμένες από αυτές τις οργανώσεις ισχυρίζονται ότι ενσωματώνουν στοιχεία θεραπευτικής υποστήριξης, οι περισσότερες λειτουργούν εκτός των επίσημων δομών υγειονομικής περίθαλψης, συχνά σε παράνομους, ανεξέλεγκτους ή νομικά ασαφείς χώρους.
Οι εξελίξεις αυτές εγείρουν ανησυχίες σε επίπεδο πολιτικής. Η προφανής αυξανόμενη ζήτηση για αυτές τις ψυχεδελικές πρακτικές μπορεί να αντικατοπτρίζει ένα ευρύτερο ενδιαφέρον του κοινού για εναλλακτικές προσεγγίσεις βελτίωσης της ψυχικής υγείας και προσωπικής ανάπτυξης. Υπάρχουν, ωστόσο, κίνδυνοι που συνδέονται με αυτές τις αναδυόμενες πρακτικές, ιδίως για τα ευάλωτα άτομα και τα άτομα με προϋπάρχουσες ψυχικές παθήσεις. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη βέλτιστων πρακτικών βασισμένων στην έρευνα ή τυποποιημένων οδηγιών, περιπλέκει περαιτέρω τα ζητήματα ασφάλειας και εποπτείας.
Εάν οι οργανωμένες ανεξέλεγκτες ψυχεδελικές πρακτικές συνεχίσουν να εξαπλώνονται, μια βασική πρόκληση για τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής και τους επαγγελματίες υγείας θα είναι να κατανοήσουν καλύτερα το εύρος και τον αντίκτυπο αυτών των δραστηριοτήτων, καθώς και τους σχετικούς κινδύνους για την υγεία και τους τρόπους αντιμετώπισης για τη μείωση της βλάβης. Η ενίσχυση των προσπαθειών παρακολούθησης θα είναι ζωτικής σημασίας για την αντιμετώπιση του εξελισσόμενου τοπίου της χρήσης ψυχεδελικών ουσιών στην Ευρώπη. Μια πρόσφατη δημοσίευση του EUDA πραγματεύεται τη θεραπευτική χρήση των ψυχεδελικών ουσιών.
Βασικά στοιχεία και τάσεις
Επικράτηση και πρότυπα χρήσης άλλων ουσιών
- Στους νεαρούς ενήλικες (15-34 ετών), με βάση τις πιο πρόσφατες εθνικές έρευνες, η επικράτηση τόσο του LSD όσο και των παραισθησιογόνων μανιταριών το τελευταίο έτος εκτιμάται σε έως και 1%. Στις εξαιρέσεις όσον αφορά τα παραισθησιογόνα μανιτάρια περιλαμβάνονται η Τσεχία (3,8 % το 2023), η Φινλανδία (2,7 % το 2022), η Εσθονία (2,6 % το 2023, 16-34), οι Κάτω Χώρες (2,2 % το 2023), η Γαλλία (2,0 % το 2023, 18-34), η Δανία (1,7 % το 2023, 16-34) και η Γερμανία (1,1 % το 2021). Στις εξαιρέσεις όσον αφορά το LSD περιλαμβάνονται η Τσεχία (2,6 % το 2023), η Ιρλανδία (2,4 % το 2019), η Εσθονία (2,3 % το 2023, 16-34), η Γαλλία (1,6 % το 2023, 18-34), η Γερμανία (1,5 % το 2021, 18-34), η Λετονία (1,4 % το 2020), η Φινλανδία (1,3 % το 2022) και η Δανία (1,1 % το 2023).
- Οι πρόσφατες εκτιμήσεις για την επικράτηση της χρήσης κεταμίνης τον τελευταίο χρόνο στους νεαρούς ενήλικες (15-34 ετών) κυμαίνονται από 0,8% στη Ρουμανία (2019) έως 3,2% στις Κάτω Χώρες (2023).
- Σύμφωνα με την έρευνα ESPAD στον μαθητικό πληθυσμό για το 2024, στους μαθητές ηλικίας 15 έως 16 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, η χρήση LSD και άλλων παραισθησιογόνων ουσιών καθ’ όλη τη διάρκεια ζωής κυμαίνεται από 0,7 % έως 6,8 %, ενώ η αντίστοιχη χρήση GHB από 0,3 % έως 3,4 %.
- Μεταξύ των συμμετεχόντων στην ευρωπαϊκή διαδικτυακή έρευνα για τα ναρκωτικά το 2024, μια μη αντιπροσωπευτική έρευνα σε άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών, το 18 % των ατόμων που είχαν κάνει χρήση ναρκωτικών κατά τους τελευταίους 12 μήνες είχαν χρησιμοποιήσει παραισθησιογόνα μανιτάρια, το 14 % ανέφεραν ότι είχαν χρησιμοποιήσει κεταμίνη, το 10 % LSD ή άλλα παραισθησιογόνα, το 8 % υποξείδιο του αζώτου και το 3 % GHB/GBL (γάμμα-υδροξυβουτυρικό οξύ/γάμμα-βουτυρολακτόνη) και «tucibi». Το 97 % των χρηστών κεταμίνης την εισέπνεαν κυρίως από τη μύτη, σε μορφή σκόνης/κρυστάλλων. Κατά μέσο όρο, καταναλώνονταν 0,3 γραμμάρια ανά ημέρα χρήσης. Η πιθανή κλίμακα της χρήσης πολλαπλών ουσιών καταδεικνύεται από το ότι μόλις 11 % των ερωτηθέντων ανέφερε χρήση κεταμίνης χωρίς άλλη ουσία, συμπεριλαμβανομένου του καπνού και του αλκοόλ, ενώ το ένα τρίτο ανέφερε χρήση μαζί με MDMA/έκσταση και το ένα τέταρτο με φυτική κάνναβη. Από τους συμμετέχοντες που έκαναν χρήση κεταμίνης, το 80 % ανέφερε ότι τη χρησιμοποίησε «για να “φτιαχτεί”/για να διασκεδάσει» και το ένα τρίτο «από περιέργεια/για να πειραματιστεί».
- Το 2024 αναφέρθηκαν σχετικά χαμηλά επίπεδα καταλοίπων κεταμίνης στα αστικά λύματα από 82 πόλεις, με τα υψηλότερα φορτία να ανιχνεύονται σε πόλεις του Βελγίου, των Κάτω Χωρών, της Ουγγαρίας και της Νορβηγίας (Γράφημα 8.3). Από τις 42 πόλεις που διαθέτουν στοιχεία για το 2023 και το 2024, 14 παρουσίασαν αύξηση (τουλάχιστον 10 %), 15 παρέμειναν σχετικά σταθερές και 13 παρουσίασαν μείωση.
Έναρξη θεραπείας απεξάρτησης από την κεταμίνη
- Αυξήσεις παρατηρήθηκαν στον αριθμό των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για προβληματική χρήση κεταμίνης στο Βέλγιο, τη Γερμανία, την Ιταλία και τις Κάτω Χώρες το 2023, και στη Γαλλία και την Ισπανία το 2022 (πιο πρόσφατα στοιχεία), με τον συνολικό αριθμό να αυξάνεται από 289 το 2018 σε περίπου 1 329 χρήστες το 2023 στις χώρες αυτές.
Βλάβες που σχετίζονται με τη χρήση άλλων ναρκωτικών
- Η GHB/GBL ήταν η πέμπτη πιο διαδεδομένη ουσία που αναφέρθηκε από τα νοσοκομεία του δικτύου Euro-DEN Plus το 2023. Συνολικά, αναφέρθηκε από 13 τμήματα επειγόντων περιστατικών σε 9 κράτη μέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία το 2023. Η ουσία ανιχνεύθηκε στο 3,8 % περίπου των περιστατικών (διάμεση τιμή) στα 22 συμμετέχοντα νοσοκομεία των 15 κρατών μελών της ΕΕ και της Νορβηγίας που υπέβαλαν στοιχεία για το 2023. Τα νοσοκομεία με τα υψηλότερα ποσοστά περιστατικών χρήσης GHB/GBL ήταν στο Όσλο (44 %), την Ουτρέχτη (26 %), τη Βαρκελώνη (22 %), το Τάλιν (17 %) και τη Γάνδη (16 %) (Γράφημα 8.4). Χρήση αλκοόλ καταγράφηκε στο ένα τρίτο των περιστατικών GHB/GBL για τα οποία υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Ένα στα 6 (16 %) περιστατικά που αφορούσαν χρήση GHB/GBL εισήχθη σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
- Η κεταμίνη αναφέρθηκε από 13 νοσοκομεία του δικτύου Euro-Den Plus σε 9 κράτη μέλη της ΕΕ και στη Νορβηγία το 2023, και ανιχνεύθηκε περίπου στο 1,8 % των περιστατικών (διάμεση τιμή) στα 22 νοσοκομεία που υπέβαλαν στοιχεία για το 2023. Το 2023, σχεδόν 2 στα 3 περιστατικά (63 %) ήταν ηλικίας μεταξύ 25 και 45 ετών, και τα τρία τέταρτα (75 %) ήταν άνδρες. Τα μισά περιστατικά προσήλθαν στις υπηρεσίες επειγόντων περιστατικών Σάββατα και Κυριακές. Χρήση αλκοόλ καταγράφηκε σε λίγο πάνω από το ήμισυ (55 %) των περιστατικών κεταμίνης για τα οποία υπάρχουν τέτοια στοιχεία. Περίπου το 4,5 % των περιστατικών που ανέφεραν χρήση κεταμίνης εισήχθησαν σε μονάδα εντατικής θεραπείας.
- Το υποξείδιο του αζώτου αναφέρθηκε σε περιστατικά οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά που προσήλθαν στις μονάδες επειγόντων περιστατικών 6 νοσοκομείων επιτήρησης σε 5 κράτη μέλη της ΕΕ και στη Νορβηγία το 2023. Τα αναφερθέντα περιστατικά ήταν νεαρά άτομα (διάμεση ηλικία 21 έτη), κυρίως άνδρες (62 %), που προσέρχονταν συνήθως τις καθημερινές (60 %). Σε 3 από τα 6 νοσοκομεία, η κάνναβη ήταν η πιο συχνή ουσία που αναφέρθηκε ως χρησιμοποιούμενη σε συνδυασμό με υποξείδιο του αζώτου. Χρήση αλκοόλ καταγράφηκε σε λίγο κάτω από το ένα πέμπτο των περιστατικών υποξειδίου του αζώτου για τα οποία υπήρχαν τέτοια στοιχεία.
- Το LSD αναφέρθηκε από 17 νοσοκομεία του Euro-Den Plus σε 13 από τα συμμετέχοντα κράτη μέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία το 2023, και ανιχνεύθηκε περίπου στο 1,4 % των περιστατικών (διάμεση τιμή) σε όλα τα νοσοκομεία που υπέβαλαν στοιχεία. Σχεδόν όλα τα περιστατικά (94 %) ήταν άνδρες, με διάμεση ηλικία τα 23,5 έτη. Χρήση αλκοόλ καταγράφηκε στο ένα τέταρτο των περιστατικών LSD για τα οποία υπήρχαν τέτοια στοιχεία.
Στοιχεία της αγοράς για άλλα ναρκωτικά
Οι κατασχέσεις ναρκωτικών με παραισθησιογόνες και διασχιστικές ιδιότητες δεν παρακολουθούνται σταθερά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Τα διάφορα συστήματα παρακολούθησης του EUDA παρέχουν περιορισμένες διαθέσιμες πληροφορίες, οι οποίες δεν είναι πλήρεις, παρουσιάζουν αποκλίσεις και είναι δύσκολο να γενικευθούν. Οι πηγές που συνεισφέρουν στα δεδομένα που παρουσιάζονται εδώ είναι, μεταξύ άλλων, το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ για τις νέες ψυχοδραστικές ουσίες, τα εθνικά συστήματα αναφοράς και, για τον έλεγχο των ναρκωτικών, το Διευρωπαϊκό δίκτυο πληροφόρησης για τα ναρκωτικά (TEDI).
- Το 2023 αναφέρθηκαν στην Ευρώπη σχεδόν 2 000 κατασχέσεις LSD, που αντιστοιχούν σε 361 900 τεμάχια και περίπου 1 κιλό και 1 λίτρο (πίνακας 8.1). Σε 24 χώρες αναφέρθηκαν 3 750 κατασχέσεις παραισθησιογόνων μανιταριών, συνολικού βάρους 333 κιλών. Σε 17 χώρες αναφέρθηκαν 145 κατασχέσεις DMT, συνολικού βάρους 36,2 κιλών, κυρίως στην Πορτογαλία (26,7 κιλά) και 17,1 λίτρα (16,01 λίτρα στην Πορτογαλία, 1,06 λίτρα στη Σουηδία).
- Το 2023, οι κατασχέσεις κεταμίνης που αναφέρθηκαν στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ ανήλθαν σε 2,7 τόνους σκόνης (2,8 τόνοι το 2022), με τις Κάτω Χώρες να κατάσχουν το 72 % της συνολικής ποσότητας. Οι κατασχέσεις κεταμίνης εμφανίζουν διακυμάνσεις σε επίπεδα άνω των 0,5 τόνων από το 2017 (Γράφημα 8.5), ενώ ο αριθμός των κατασχέσεων κεταμίνης διπλασιάστηκε (Γράφημα 8.6).
- Έξι εργαστήρια κεταμίνης εξαρθρώθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2023. Οι εγκαταστάσεις αυτές επιδίδονταν συνήθως την κρυστάλλωση χύδην σκόνης κεταμίνης.
- Από τα 704 δείγματα που υποβλήθηκαν ως κεταμίνη στις υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ, το 91 % (639) περιείχαν μόνο την αναμενόμενη ουσία χωρίς νοθευτικές ουσίες, έχοντας μέση καθαρότητα 86 %. Αυτό είναι πιθανό να αντικατοπτρίζει την αυξημένη διαθεσιμότητα της ουσίας και τη σκόπιμη αγορά της από τους καταναλωτές. Επίσης, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2024, 6 υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών σε 6 κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν 74 δείγματα του μείγματος «tucibi» που περιείχαν κεταμίνη και άλλες ουσίες, συνήθως MDMA, κοκαΐνη ή καθινόνη. Αυτό δείχνει ότι οι καταναλωτές αγοράζουν σκόπιμα, μεταξύ άλλων, μείγματα ναρκωτικών που περιέχουν κεταμίνη.
- Δείγματα μειγμάτων που περιέχουν κεταμίνη, MDMA και κοκαΐνη εξακολουθούν να αναφέρονται στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ σε επίπεδα συγκρίσιμα με τα προηγούμενα έτη, κυρίως από την Ισπανία. Κάποια από αυτά φαίνεται ότι πωλούνται ως «ροζ κοκαΐνη» ή «tucibi».
- Το 2023, 15 κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν 944 κατασχέσεις της ψυχεδελικής ουσίας 2C-B, οι οποίες ανήλθαν σε 3 685 δισκία ή τεμάχια, και 18,6 κιλά.
- Δεκαοκτώ ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν 1 269 κατασχέσεις GHB ή της πρόδρομης ουσίας GBL, οι οποίες ανήλθαν σε 51,5 κιλά και σχεδόν 740 λίτρα. Η GBL έχει πολλές βιομηχανικές χρήσεις, γεγονός που δυσχεραίνει την ερμηνεία των δεδομένων.
- Το 2023, 11 ευρωπαϊκές χώρες ανέφεραν 256 κατασχέσεις χατ, συνολικού βάρους 15 τόνων (30 τόνοι το 2022), με τις μεγαλύτερες ποσότητες να κατάσχονται στη Γαλλία, τη Γερμανία, τη Σουηδία, την Ιταλία και τη Δανία.
- Το 2023, τα κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν 531 κατασχέσεις νέων βενζοδιαζεπινών στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ, οι οποίες αντιστοιχούσαν περίπου στο 1,5 % του συνολικού αριθμού κατασχέσεων νέων ψυχοδραστικών ουσιών. Από τις 38 νέες βενζοδιαζεπίνες που αναφέρθηκαν στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, 19 εντοπίστηκαν σε κατασχέσεις ναρκωτικών σε 22 κράτη μέλη της ΕΕ, τη Νορβηγία και την Τουρκία το 2023.
Πρόσθετες πληροφορίες μπορείτε να βρείτε στην κοινή έκθεση του EUDA και της Ευρωπόλ Αγορές ναρκωτικών της ΕΕ: Διεξοδική ανάλυση και στην έκθεση του EUDA Υγειονομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις για την αντιμετώπιση των προβλημάτων που οφείλονται στα ναρκωτικά.
Πρωτογενή δεδομένα
Το πλήρες σύνολο των πρωτογενών δεδομένων για την Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2025, συμπεριλαμβανομένων των μεταδεδομένων και των μεθοδολογικών σημειώσεων, διατίθεται στον κατάλογο δεδομένων μας.
Ένα υποσύνολο αυτών των δεδομένων, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία ενημερωτικών γραφημάτων, διαγραμμάτων και παρόμοιων στοιχείων σε αυτήν τη σελίδα, παρατίθεται στη συνέχεια.
