Συνθετικά διεγερτικά – η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη (Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2025)

Η αμφεταμίνη, η μεθαμφεταμίνη και, πιο πρόσφατα, οι συνθετικές καθινόνες είναι όλα συνθετικά διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος που διατίθενται στην αγορά ναρκωτικών στην Ευρώπη. Στη σελίδα αυτή, μπορείτε να βρείτε την πιο πρόσφατη ανάλυση της κατάστασης των συνθετικών διεγερτικών στην Ευρώπη, όπως, μεταξύ άλλων, της επικράτησης της χρήσης, της ζήτησης θεραπείας, των κατασχέσεων, της τιμής, της καθαρότητας και των βλαβών.

Η σελίδα αυτή αποτελεί μέρος της Ευρωπαϊκής έκθεσης για τα ναρκωτικά 2025, της ετήσιας επισκόπησης του EUDA σχετικά με την κατάσταση των ναρκωτικών στην Ευρώπη.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

Τελευταία επικαιροποίηση: 5 Ιουνίου 2025

Η υψηλή διαθεσιμότητα διαφόρων διεγερτικών δημιουργεί ανησυχίες για την υγεία

Η αμφεταμίνη, η μεθαμφεταμίνη και οι συνθετικές καθινόνες είναι όλα συνθετικά διεγερτικά του κεντρικού νευρικού συστήματος που διατίθενται στην αγορά παράνομων ναρκωτικών ουσιών στην Ευρώπη. Ιστορικά, η αμφεταμίνη ήταν πάντα η πλέον χρησιμοποιούμενη ουσία, ενώ η διαθεσιμότητα και η χρήση της μεθαμφεταμίνης και των συνθετικών καθινονών ήταν πιο περιορισμένες στις περισσότερες χώρες. Πρόσφατα, ωστόσο, φαίνεται ότι έχει συντελεστεί μια μεταβολή, καθώς οι συνθετικές καθινόνες, μια ευρεία οικογένεια διεγερτικών ουσιών, διατίθενται όλο και περισσότερο στην Ευρώπη, και πρωτοφανείς ποσότητες εισάγονται και κατάσχονται. Αυτό εν μέρει οφείλεται στο ότι οι τάσεις στην παραγωγή συνθετικών ναρκωτικών μπορεί να είναι δυναμικές, και οι καταναλωτές ενδέχεται να θεωρούν ότι οι διάφορες διεγερτικές ουσίες είναι παρόμοιες ως προς την επίδρασή τους, και είναι πρόθυμοι να δοκιμάσουν νέα προϊόντα. Συνεπώς, εκφράζονται ανησυχίες σχετικά με τα αυξημένα προβλήματα για την υγεία και την κοινωνία που προκαλεί η ευρύτερη διαθεσιμότητα και χρήση αυτών των ουσιών. Ορισμένα υπάρχοντα εργαλεία παρακολούθησης είναι αποτελεσματικότερα στο να εντοπίζουν και να παρακολουθούν τις αλλαγές που σχετίζονται με καθιερωμένες παράνομες συνθετικές διεγερτικές ουσίες, όπως η αμφεταμίνη, από ό,τι τις εξελίξεις που μπορούν να προκαλέσουν οι νέες ψυχοδραστικές ουσίες, όπως οι συνθετικές καθινόνες, οι οποίες περιλαμβάνουν πολλές επιμέρους ουσίες. Ως εκ τούτου, τα δεδομένα από το σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ και άλλους προηγμένους δείκτες γίνονται ολοένα και πιο σημαντικά για την κατανόηση αυτών των αλλαγών στην αγορά και του πλαισίου τους, αλλά και για την εξέταση των επιπτώσεών τους στην ανάπτυξη πολιτικής.

Κίνδυνοι για την υγεία από τη μεταβαλλόμενη αγορά διεγερτικών ουσιών

Διάφορες συνθετικές διεγερτικές ουσίες παράγονται στην Ευρώπη για τις εγχώριες αγορές και για εξαγωγή σε χώρες εκτός ΕΕ, μεταξύ των οποίων η αμφεταμίνη, η μεθαμφεταμίνη και οι συνθετικές καθινόνες. Οι ουσίες αυτές έχουν παρόμοια χημική δομή, αλλά οι ψυχοδραστικές επιδράσεις τους και οι επιπτώσεις τους στη δημόσια υγεία ενδέχεται να διαφέρουν σημαντικά. Για παράδειγμα, έχει διαπιστωθεί ότι ορισμένες συνθετικές καθινόνες, όπως η 4-CMC, προκαλούν επιδράσεις και πιθανές βλάβες που είναι σε γενικές γραμμές παρόμοιες με εκείνες άλλων ψυχοδιεγερτικών ουσιών, όπως η MDMA και η αμφεταμίνη. Ωστόσο, οι συνθετικές καθινόνες είναι μια ευρεία ομάδα ναρκωτικών που περιέχει ουσίες με διαφορετικές επιδράσεις ή σοβαρότερους δυνητικούς κινδύνους για την υγεία λόγω υψηλότερης δραστικότητας, όπως τα πυρρολιδινικά παράγωγα, στα οποία περιλαμβάνεται η α-PHiP (α-πυρρολιδινοϊσοεξανοφαινόνη). Οι επιδράσεις πολλών από αυτά τα φάρμακα στον άνθρωπο δεν έχουν διερευνηθεί εκτενώς. Η χρήση πολλαπλών ουσιών αυξάνει επίσης τον κίνδυνο αρνητικών συνεπειών για την υγεία. Παράλληλα με τις πιθανές ταχείες μεταβολές στη διαθεσιμότητα των ουσιών και τον μικρό αριθμό μελετών των κινδύνων για την υγεία, καθώς και την έλλειψη καθιερωμένης φαρμακολογικής θεραπείας για περιπτώσεις εξάρτησης, η αυξημένη διαθεσιμότητα συνθετικών διεγερτικών αποτελεί μια ακόμα πρόκληση για τα μοντέλα αντιμετώπισης. Η μεθαμφεταμίνη διατίθεται σε μορφές υψηλής καθαρότητας που μπορούν να καπνίζονται, και υπάρχουν ιδιαίτερες ανησυχίες για την υγεία που σχετίζονται με τη χρήση αυτού του ναρκωτικού με τον συγκεκριμένο τρόπο.

Για όλες τις διεγερτικές ουσίες, κίνδυνοι για την υγεία είναι η υπερβολική δόση, τα οξέα και χρόνια προβλήματα ψυχικής υγείας και η εξάπλωση λοιμωδών νόσων. Σε ορισμένους πληθυσμούς έχει επίσης καταγραφεί ο συνδυασμός της χρήσης ουσιών υψηλού κινδύνου και ριψοκίνδυνων σεξουαλικών συμπεριφορών, που είναι γνωστός ως «chemsex». Ιδιαίτερες ανησυχίες εκφράζονται επίσης σχετικά με την ενέσιμη χρήση διεγερτικών, η οποία έχει συσχετιστεί με υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης του ιού HIV. Αυτό θα μπορούσε να εξηγηθεί από τη συχνότερη χρήση, την κοινή χρήση ενέσιμου υλικού και τις επικίνδυνες σεξουαλικές συμπεριφορές μεταξύ των ατόμων που κάνουν ενέσιμη χρήση διεγερτικών.

Την τελευταία δεκαετία, 7 ευρωπαϊκές πόλεις, σε 6 χώρες, ανέφεραν τοπικές επιδημικές εξάρσεις HIV που σχετίζονται με την ενέσιμη χρήση διεγερτικών ουσιών, κυρίως μεταξύ περιθωριοποιημένων ατόμων που κάνουν ενέσιμη χρήση ναρκωτικών σε δημόσιους χώρους (βλ. Λοιμώδη νοσήματα που συνδέονται με τα ναρκωτικά – η τρέχουσα κατάσταση στην Ευρώπη). Οι αναλύσεις καταλοίπων συρίγγων που διενεργήθηκαν από το δίκτυο ESCAPE το 2023 επιβεβαιώνουν την παρουσία διεγερτικών ουσιών, όπως αμφεταμίνη και συνθετικές καθινόνες, σε πολλούς δημόσιους χώρους ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών. Οι εκθέσεις από τα νοσοκομεία επιτήρησης του δικτύου Euro-DEN Plus σε όλη την Ευρώπη το 2023 υπογραμμίζουν τη συνεχή παρουσία συνθετικών διεγερτικών σε περιστατικά οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά στα τμήματα επειγόντων περιστατικών.

Η παραγωγή και διακίνηση καταδεικνύουν κίνδυνο αύξησης της χρήσης στην Ευρώπη

Παρότι η αμφεταμίνη χρησιμοποιείται ευρύτερα στην Ευρώπη, υπάρχουν κάποιες ενδείξεις ότι η χρήση μεθαμφεταμίνης, η οποία στο παρελθόν ήταν γεωγραφικά περιορισμένη, παρατηρείται πλέον σε περισσότερες χώρες. Και τα δύο αυτά ναρκωτικά παρασκευάζονται από διάφορες ουσίες, με τη βενζυλομεθυλοκετόνη (BMK) να αποτελεί βασική πρόδρομη χημική ουσία και για τα δύο ναρκωτικά. Τα εγκληματικά δίκτυα επιλέγουν άλλες ουσίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή BMK, προσπαθώντας να αποφύγουν τον εντοπισμό τους. Οι κατασχέσεις τόσο BMK όσο και ουσιών για την παρασκευή της αυξάνονται στην Ευρώπη. Οι εγκαταστάσεις παραγωγής των ουσιών αυτών ήταν ανέκαθεν συγκεντρωμένες, ως επί το πλείστον, σε λίγες χώρες. Για παράδειγμα, μεγάλης κλίμακας παραγωγή τόσο αμφεταμίνης όσο και μεθαμφεταμίνης πραγματοποιείται στις Κάτω Χώρες. Κάποια παραγωγή αμφεταμίνης γίνεται επίσης σε Γερμανία και Πολωνία, ενώ στην Τσεχία αναφέρονται μικρότερης κλίμακας εγκαταστάσεις μεθαμφεταμίνης που εξυπηρετούν μόνο την εγχώρια αγορά. Ανησυχία προκαλεί τελευταία η διακίνηση ελαίου βάσης αμφεταμίνης από τις Κάτω Χώρες και το Βέλγιο προς άλλες χώρες για μετατροπή του σε καταναλωτικά προϊόντα.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθούν να εντοπίζονται εγκαταστάσεις παραγωγής παράνομων ουσιών για την παρασκευή της μίας ή και των δύο αυτών ουσιών. Οι εγκαταστάσεις παραγωγής ναρκωτικών που μπορούν να εναλλάσσονται μεταξύ διαφόρων ουσιών είναι γνωστές ως «εργαστήρια παραγωγής συνδυασμού ουσιών» ή «combi-labs». Η χρήση combi-labs είναι πιθανόν ελκυστική για τα εγκληματικά δίκτυα, επειδή τους επιτρέπει να ανταποκρίνονται εύκολα στις μεταβαλλόμενες προτιμήσεις της αγοράς και να παράγουν πιο πολύτιμα προϊόντα για εξαγωγή, όπως η κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη, παράλληλα με λιγότερο επικερδή προϊόντα για τους εγχώριους καταναλωτές, όπως η αμφεταμίνη και άλλα συνθετικά διεγερτικά. Παρότι πολλές εγκαταστάσεις παραγωγής είναι μικρής έως μεσαίας κλίμακας, εντοπίζονται κάθε χρόνο μεγαλύτερες εγκαταστάσεις βιομηχανικής παραγωγικής ικανότητας, και παρόλο που τα διαθέσιμα δεδομένα καθιστούν δύσκολο να εξαχθούν ακριβή συμπεράσματα για την πραγματική παραγωγή, από τις πληροφορίες που διαθέτουν οι αρχές επιβολής του νόμου προκύπτει ότι η μεγάλης κλίμακας παραγωγή συνεχίζεται.

Επιπλέον, το 2023 αναφέρθηκαν αυξήσεις στις κατασχεθείσες ποσότητες και για τις δύο ουσίες. Αυτό περιλαμβάνει μεγάλες κατασχέσεις μεθαμφεταμίνης, συχνά μεξικανικής προέλευσης, οι οποίες υποδεικνύουν μεταφόρτωση του ναρκωτικού μέσω της Ευρώπης προς άλλους προορισμούς, συμπεριλαμβανομένης της Αυστραλίας. Όπως επισημαίνεται και σε άλλα σημεία της παρούσας έκθεσης, τα εγκληματικά δίκτυα χρησιμοποιούν διάφορες μεθόδους δράσης για τη διακίνηση ναρκωτικών. Τα κράτη μέλη της ΕΕ μπορεί να είναι μια ελκυστική επιλογή για τους διακινητές που εφαρμόζουν την τακτική να στέλνουν φορτία ναρκωτικών κρυμμένα σε εμπορευματοκιβώτια θαλάσσιων μεταφορών μέσω τοποθεσιών που είναι λιγότερο συνδεδεμένες με τη διεθνή διακίνηση ναρκωτικών, για να προωθηθούν κατόπιν στον τελικό προορισμό τους. Αυτό είναι εμφανές από τα αποτελέσματα των ερευνών που διεξάγουν οι ευρωπαϊκές υπηρεσίες επιβολής του νόμου, όπως στην Ιρλανδία το 2023, όπου οι κατασχεθείσες ποσότητες υπερέβησαν κατά πολύ εκείνες που πιθανώς απαιτούνταν για να καλυφθεί η ζήτηση σε ενωσιακό ή εθνικό επίπεδο (βλ. Γράφημα 4.1).

Σημείωση: Κατάσχεση που πραγματοποιήθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 στον λιμένα του Κορκ στην Ιρλανδία από την Garda Síochána (αστυνομία) και την Revenue (φορολογική αρχή).

Από όλες αυτές τις πληροφορίες προκύπτει ότι η παραγωγή και διακίνηση αμφεταμίνης και μεθαμφεταμίνης στην Ευρώπη συνεχίζεται, τόσο για εγχώρια ζήτηση όσο και για εξαγωγές σε πιο κερδοφόρες αγορές ναρκωτικών εκτός ΕΕ. Αυτό ενέχει τον κίνδυνο αυξημένης χρήσης των διεγερτικών αυτών ουσιών εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τόσο στις χώρες όπου παράγονται τα ναρκωτικά όσο και σε εκείνες μέσω των οποίων διακινούνται. Αυτό οφείλεται στο ότι η εν λόγω παραγωγή και διακίνηση δημιουργεί ένα πλαίσιο που ευνοεί την αυξημένη διαθεσιμότητα αυτών των ναρκωτικών στις τοπικές αγορές διεγερτικών, όπου μπορεί, ενίοτε, να παρατηρούνται δυναμικές αλλαγές στα προϊόντα που διατίθενται στους χρήστες. Επιπλέον, η αβεβαιότητα όσον αφορά τις επιπτώσεις των γεγονότων στο Αφγανιστάν στην αγορά ηρωίνης της ΕΕ και την πιθανή στροφή προς ουσίες υποκατάστασης, προσωρινά ή μη, εξακολουθεί να αποτελεί πηγή ανησυχίας για τους υπευθύνους χάραξης πολιτικής.

Αυξημένη ενσωμάτωση των συνθετικών καθινονών στην αγορά ναρκωτικών

Σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης, οι συνθετικές καθινόνες έχουν καθιερωθεί στην αγορά παράνομων ουσιών ως οικονομικά προσιτές εναλλακτικές επιλογές έναντι άλλων συνθετικών διεγερτικών. Ως αποτέλεσμα, οι συνθετικές καθινόνες είναι πλέον πιθανό να καθίστανται ολοένα και περισσότερο διαθέσιμες. Αν και ορισμένοι δείκτες ενδεχομένως υποδηλώνουν ότι η αγορά των εν λόγω ουσιών φαίνεται να αναπτύσσεται, η παρακολούθηση μιας ευρείας ομάδας χημικών ενώσεων συνιστά πρόκληση για τα εργαλεία που σχεδιάστηκαν αρχικά για να εντοπίζουν καθιερωμένες παράνομες ουσίες, όπως η κοκαΐνη. Παρόλο που μόνο 7 νέες συνθετικές καθινόνες κοινοποιήθηκαν για πρώτη φορά στο σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης της ΕΕ το 2023, περισσότερες από 60 ήδη αναφερθείσες συνθετικές καθινόνες εντοπίστηκαν στην αγορά ναρκωτικών της ΕΕ το ίδιο έτος, και έχουν αναγνωριστεί 178.

Οι εισαγωγές και οι κατασχέσεις συνθετικών καθινονών αυξάνονται σημαντικά κάθε χρόνο. Το 2023 οι εισαγωγές και οι κατασχέσεις αυτών των ουσιών ήταν τριπλάσιες της συνολικής κατασχεθείσας ποσότητας αμφεταμίνης και μεθαμφεταμίνης. Επρόκειτο, ως επί το πλείστον, για μικρό αριθμό μαζικών εισαγωγών από την Ινδία, κυρίως μέσω των Κάτω Χωρών. Σημαντικά επίπεδα παραγωγής συνθετικής καθινόνης παρατηρούνται επίσης στην Ευρώπη, όπου έχουν εξαρθρωθεί εργαστήρια μεγάλης κλίμακας και κατασχεθεί μεγάλες ποσότητες πρόδρομων χημικών ουσιών. Πολλά από τα εργαστήρια αυτά εξαρθρώθηκαν στην Πολωνία (Γράφημα 4.2), όπου αναφέρθηκε συνεργασία μεταξύ πολωνικών και ουκρανικών εγκληματικών δικτύων, αλλά και στις Κάτω Χώρες και, σε μικρότερο βαθμό, στο Βέλγιο και στη Γερμανία. Το γεγονός ότι οι συνθετικές καθινόνες μπορούν να παραχθούν σχετικά εύκολα από μη διαβαθμισμένες χημικές ουσίες μπορεί να έχει διευκολύνει την παραγωγή τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αναγνωρίζοντας το γεγονός αυτό, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε από την EUDA να αξιολογήσει τους κινδύνους που συνδέονται με οκτώ πρόδρομες ουσίες καθινόνης, καθώς και μία πρόδρομη ουσία αμφεταμίνης, με σκοπό τη διαβάθμιση των εν λόγω χημικών ουσιών σε επίπεδο ΕΕ.

Σημείωση: Κατάσχεση από την Κεντρική Υπηρεσία Αστυνομικής Έρευνας.

Παρότι το κάποιο ποσοστό ακούσιας κατανάλωσης συνθετικών καθινονών σε μείγματα και δισκία ναρκωτικών εξακολουθεί να προκαλεί ανησυχία, τα στοιχεία από τις υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών υποστηρίζουν την άποψη ότι ορισμένοι καταναλωτές αγοράζουν σκοπίμως καθινόνες. Για παράδειγμα, στην πλειονότητα των περιπτώσεων στις οποίες ταυτοποιήθηκαν καθινόνες από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών, επρόκειτο για την ουσία που ανέμενε το άτομο που υπέβαλε το δείγμα για ανάλυση.

Παρ’ όλα αυτά, η μη αναμενόμενη έκθεση σε ουσίες ήταν προφανής από τα υποβληθέντα δείγματα που είχαν πωληθεί ως ουσίες 3-MMC και αντ’ αυτού περιείχαν 2-MMC.

Επί του παρόντος, ο αριθμός των χρηστών που ξεκινούν θεραπεία για προβλήματα που σχετίζονται με τη χρήση συνθετικών καθινονών στα κράτη μέλη της ΕΕ παραμένει σχετικά μικρός, λίγο κάτω από 2 000, αλλά αυξήθηκε κατά 356 % μεταξύ 2018 και 2023. Πάνω από το ένα πέμπτο των ατόμων που αναζητούν θεραπεία για προβλήματα που σχετίζονται με τις καθινόνες αναφέρουν την ενέσιμη χρήση ως κύρια οδό χορήγησης, ενώ το ίδιο ποσοστό έκανε καθημερινή χρήση της ουσίας πριν ξεκινήσει θεραπεία.

Συνοψίζοντας, καθώς η χρήση παράνομων διεγερτικών μπορεί να οδηγήσει σε μια σειρά από προβλήματα υγείας, οι ουσίες αυτές εξακολουθούν να αποτελούν πρόκληση για τις προσπάθειες παρακολούθησης, τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής και τους παρόχους υπηρεσιών στην Ευρώπη. Η συχνότερη ενέσιμη χρήση διεγερτικών ουσιών και οι δυνητικά πολύ πιο σοβαρές επιπλοκές για την υγεία από την ενέσιμη χρήση και το κάπνισμα μεθαμφεταμίνης σημαίνουν ότι οποιαδήποτε αύξηση της κατανάλωσης, ιδίως μεταξύ ευάλωτων ομάδων, θα μπορούσε να αποτελέσει ακόμη μεγαλύτερη πρόκληση για τις υπηρεσίες υγείας έκτακτης ανάγκης και τις υπηρεσίες μείωση της βλάβης. Η αυξημένη κατανάλωση καθινόνης αναδεικνύει τον ρόλο της εγκληματολογικής και τοξικολογικής ανάλυσης για την κατανόηση των τάσεων της κατανάλωσης, καθώς και της κλίμακας και της φύσης των σχετικών δυσμενών επιπτώσεων στην υγεία. Ο EUDA διενήργησε πρόσφατα αξιολογήσεις κινδύνου για τρεις νέες συνθετικές καθινόνες (βλ. Αξιολογήσεις κινδύνου).

Βασικά στοιχεία και τάσεις

Επικράτηση και πρότυπα χρήσης συνθετικών διεγερτικών ουσιών

• Οι έρευνες που διενεργήθηκαν από 24 κράτη μέλη της ΕΕ μεταξύ 2017 και 2024 δείχνουν ότι 1,6 εκατομμύρια νεαροί ενήλικες (ηλικίας 15 έως 34 ετών) έκαναν χρήση αμφεταμινών (αμφεταμίνη και μεθαμφεταμίνη) κατά τη διάρκεια του τελευταίου έτους (1,6 % αυτής της ηλικιακής ομάδας). Από τις 14 χώρες που διεξήγαγαν έρευνες από το 2022 και αναφέρουν διαστήματα εμπιστοσύνης, 2 χώρες ανέφεραν χαμηλότερες εκτιμήσεις το τελευταίο έτος σε σχέση με την προηγούμενη συγκριτική έρευνά τους, 4 ανέφεραν υψηλότερες εκτιμήσεις, και 8 διατήρησαν τις εκτιμήσεις τους αμετάβλητες (βλ. Γράφημα 4.3 για τα πιο πρόσφατα στοιχεία της έρευνας).
• Στην έρευνα ESPAD στον μαθητικό πληθυσμό για το 2024, το 10 % των μαθητών της ESPAD ηλικίας 15-16 ετών στα κράτη μέλη της ΕΕ βαθμολόγησαν την αμφεταμίνη ως εύκολα προσβάσιμη, ενώ το 7,9 % βαθμολόγησαν τη μεθαμφεταμίνη ως εύκολα προσβάσιμη. Κατά μέσο όρο, το 1,8% των μαθητών ανέφεραν ότι έχουν κάνει χρήση αμφεταμίνης τουλάχιστον μία φορά στη ζωή τους, ενώ το 1,4% ανέφεραν ότι έχουν κάνει χρήση μεθαμφεταμίνης. Λιγότερο από 1% ανέφεραν ότι έκαναν χρήση οποιασδήποτε από αυτές τις δύο ουσίες για πρώτη φορά στην ηλικία των 13 ετών ή και σε μικρότερη ηλικία.
• Μεταξύ των λίγων χωρών που αναφέρουν εκτιμήσεις της υψηλού κινδύνου χρήσης μεθαμφεταμίνης, οι εκτιμήσεις της επικράτησης ποικίλλουν και κυμαίνονται από 0,71 ανά 1 000 κατοίκους (που αντιστοιχούν σε 429 χρήστες υψηλού κινδύνου) στην Κύπρο έως 5,48 ανά 1 000 (37 900 χρήστες υψηλού κινδύνου) στην Τσεχία και 3,9 ανά 1 000 (14 056 χρήστες υψηλού κινδύνου) στη Σλοβακία.
• Στην ευρωπαϊκή διαδικτυακή έρευνα για τα ναρκωτικά του 2024, μια μη αντιπροσωπευτική έρευνα σε άτομα που κάνουν χρήση ναρκωτικών, το 17 % των ερωτηθέντων που ζουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση ή στη Νορβηγία ανέφεραν ότι έκαναν χρήση αμφεταμίνης, ενώ το 9 % είχαν κάνει χρήση συνθετικών καθινονών και το 5 % είχαν κάνει χρήση μεθαμφεταμίνης. Η χρήση πολλαπλών ουσιών ήταν διαδεδομένη στους χρήστες αμφεταμίνης και μεθαμφεταμίνης, καθώς μόνο το 9 % των χρηστών αμφεταμίνης και το 13 % των χρηστών μεθαμφεταμίνης ανέφεραν ότι δεν έκαναν παράλληλα χρήση καμίας άλλης ουσίας, συμπεριλαμβανομένου του καπνού και του αλκοόλ, στο τελευταίο επεισόδιο χρήσης. Το 86 % των χρηστών αμφεταμίνης την εισέπνεαν συνήθως από τη μύτη, σε μορφή σκόνης/κρυστάλλων. Κατά μέσο όρο κατανάλωναν ένα δισκίο ανά ημέρα χρήσης. Το 71 % των χρηστών μεθαμφεταμίνης την εισέπνεαν από τη μύτη και το 26 % την κάπνιζαν σε πίπα, σε μορφή σκόνης/κρυστάλλων. Κατά μέσο όρο κατανάλωναν ένα δισκίο ανά ημέρα χρήσης. Το 66 % των χρηστών αμφεταμίνης ανέφεραν ότι τη χρησιμοποιούσαν «για να φτιαχτούν ή για διασκέδαση», ενώ πάνω από τους μισούς «για να μείνουν ξύπνιοι». Όσον αφορά τη μεθαμφεταμίνη, λίγο περισσότεροι από το 50 % δήλωσαν ότι χρησιμοποιούσαν την ουσία «για να φτιαχτούν ή για διασκέδαση» και το 44 % «για να μείνουν ξύπνιοι».

• Από τις 68 πόλεις οι οποίες διαθέτουν στοιχεία για κατάλοιπα αμφεταμίνης στα αστικά λύματα το 2023 και το 2024, 34 ανέφεραν αύξηση, 20 σταθερή κατάσταση και 14 μείωση (Γράφημα 4.4).

• Από τις 71 πόλεις οι οποίες διαθέτουν στοιχεία για κατάλοιπα μεθαμφεταμίνης στα αστικά λύματα το 2023 και το 2024, 32 ανέφεραν αύξηση, 12 σταθερή κατάσταση και 27 μείωση (Γράφημα 4.5).

Εισαγωγή σε θεραπεία για συνθετικά διεγερτικά

• Εκτιμάται ότι σχεδόν 9 200 χρήστες εισήχθησαν σε εξειδικευμένα κέντρα θεραπείας ουσιοεξάρτησης στην Ευρώπη το 2023, αναφέροντας ως κύρια ουσία χρήσης την αμφεταμίνη, ενώ περίπου οι μισοί (4 300) εξ αυτών ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά (Γράφημα 4.6).

• Το 2023 ή το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία, οι χρήστες αμφεταμίνης αντιπροσώπευαν τουλάχιστον το 10 % των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά στη Βουλγαρία, την Εσθονία, τη Λετονία, τη Λιθουανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Φινλανδία και τη Σουηδία. Στην Τσεχία, τη Σλοβακία και την Τουρκία πάνω από το 30 % των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά την ξεκίνησαν για προβλήματα που αφορούσαν τη μεθαμφεταμίνη.
• Οι περισσότεροι χρήστες που ξεκινούν θεραπεία αναφέροντας τη μεθαμφεταμίνη ως κύρια ουσία χρήσης βρίσκονται στην Τσεχία, τη Γερμανία, τη Σλοβακία και την Τουρκία, χώρες που από κοινού αντιπροσωπεύουν το 91 % των εκτιμώμενων 12 000 χρηστών μεθαμφεταμίνης που εισήχθησαν σε θεραπεία το 2023. Η Τουρκία, όπου ο αριθμός των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία τετραπλασιάστηκε, αυξανόμενος κατά 305 % μεταξύ 2018 και 2023, αντιπροσωπεύει το 43 % των 5 900 χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία για πρώτη φορά (Γράφημα 4.7). Επιπλέον, οι υπηρεσίες μείωσης της βλάβης σε Ελλάδα και Ισπανία αναφέρουν σημαντικούς αριθμούς χρηστών που κάπνιζαν μεθαμφεταμίνη κατά τη διάρκεια του 2023.

• Τα διαθέσιμα στοιχεία από τις χώρες που αναφέρουν χρήστες που ξεκινούν θεραπεία για συνθετικές καθινόνες δείχνουν αύξηση από 425 χρήστες το 2018 σε 1 930 χρήστες το 2023, το 90 % των οποίων αντιστοιχεί στη Γαλλία (607 χρήστες, στοιχεία για το 2022), την Ισπανία (346 χρήστες, στοιχεία για το 2022), την Πολωνία (330 χρήστες), τις Κάτω Χώρες (310 χρήστες) και το Βέλγιο (162 χρήστες) (Γράφημα 4.8). Το ποσοστό των χρηστών συνθετικών καθινονών που ξεκίνησαν θεραπεία, σε σχέση με το σύνολο των ατόμων που ξεκίνησαν θεραπεία απεξάρτησης από κάποια διεγερτική ουσία –πλην κοκαΐνης– ως κύρια ουσία χρήσης, αυξήθηκε από 12 % το 2023 σε 3 % το 2018.

Ενέσιμη χρήση συνθετικών διεγερτικών

• Η ενέσιμη χρήση αναφέρεται ως η συνήθης οδός χορήγησης από τα άτομα που εισήχθησαν σε θεραπεία απεξάρτησης δηλώνοντας την αμφεταμίνη ως κύρια ναρκωτική ουσία, σε αρκετές χώρες, μεταξύ άλλων τη Φινλανδία (77 %), την Εσθονία (73 %) και τη Σουηδία (72 %).
• Περίπου το 5 % των χρηστών αμφεταμίνης που εισήχθησαν σε θεραπεία στην Ευρώπη το 2023 –ή το πιο πρόσφατο έτος για το οποίο υπάρχουν στοιχεία– ανέφεραν την ενέσιμη χρήση ως κύρια οδό χορήγησης, ενώ το 67 % ανέφερε την εισπνοή από τη μύτη, το 10 % το κάπνισμα και το 18 % την κατανάλωση της ναρκωτικής ουσίας από το στόμα. Έξι χώρες (Βέλγιο, Γερμανία, Ουγγαρία, Κάτω Χώρες, Πολωνία, Ισπανία) αντιπροσώπευαν σχεδόν το 80 % των χρηστών που ξεκίνησαν θεραπεία.

• Από την ανάλυση 3 276 χρησιμοποιημένων συρίγγων που διενήργησε το δίκτυο ESCAPE σε 19 πόλεις 13 κρατών μελών της ΕΕ και στη Νορβηγία το 2023 διαπιστώθηκε ότι, συνολικά, οι μισές σύριγγες περιείχαν κατάλοιπα δύο ή περισσοτέρων κατηγοριών ναρκωτικών. Ο πιο συχνός συνδυασμός ήταν ένα οπιοειδές και ένα διεγερτικό.

• Σύμφωνα με τα στοιχεία του ESCAPE, συνθετικές καθινόνες ανιχνεύθηκαν συχνότερα στη Βουδαπέστη (69 %), το Παρίσι (65 %), τη Μαδρίτη (46 %) και, σε μικρότερο βαθμό, στο Άμστερνταμ (15 %) και το Ελσίνκι (14 %). Εντοπίστηκαν συνολικά 13 διαφορετικές καθινόνες στις πόλεις που συμμετείχαν στην έρευνα, με τις ουσίες 3-CMC, N-αιθυλονορπεντεδρόνη, μεφεδρόνη, 4-CMC και άλφα-PVP να ανιχνεύονται συχνότερα.
• Μεθαμφεταμίνη ανιχνεύθηκε στις περισσότερες σύριγγες της Πράγας (66 %) και στο ένα τέταρτο των συρίγγων της Αθήνας (25 %).
• Αμφεταμίνη ανιχνεύθηκε στις περισσότερες σύριγγες του Τάλιν (67 %) και του Όσλο (52 %).

Βλάβες που σχετίζονται με τη χρήση συνθετικών διεγερτικών

• Το 2023 η αμφεταμίνη ήταν η τέταρτη πιο διαδεδομένη ουσία που αναφέρθηκε από 21 νοσοκομεία του δικτύου Euro-DEN Plus σε 15 κράτη μέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία. Βρέθηκε στο 11 % (718) των περιστατικών οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά.
• Μεθαμφεταμίνη αναφέρθηκε από 18 νοσοκομεία του δικτύου Euro-DEN Plus το 2023 και βρέθηκε στο 2,4 % (163) των περιστατικών οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά (2,1 % το 2022).
• Το 2023 αναφέρθηκαν καθινόνες από 13 νοσοκομεία του δικτύου Euro-DEN Plus σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ και τη Νορβηγία. Καθινόνες βρέθηκαν στο 1,5% των περιστατικών οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά. Το 2023 η συνθετική καθινόνη 3-MMC ευθυνόταν για 30 περιστατικά οξείας τοξικότητας από ναρκωτικά σε 4 νοσοκομεία του Euro-DEN Plus (38 το 2022, σε 6 νοσοκομεία). Τα περισσότερα περιστατικά αναφέρθηκαν από τα νοσοκομεία του Βελγίου (Αμβέρσα και Γάνδη).
• Από τα 21 κράτη μέλη της ΕΕ που διαθέτουν ιατροδικαστικά δεδομένα για το 2023, 19 ανέφεραν 907 θανάτους οφειλόμενους σε ναρκωτικά που συνδέονταν με διεγερτικά τύπου αμφεταμίνης, συμπεριλαμβανομένης της MDMA (936 το 2022 στις ίδιες χώρες).
• Το 2023 επτά χώρες ανέφεραν συνολικά 39 περιστατικά θανάτων όπου ανιχνεύθηκαν συνθετικές καθινόνες. Ο αριθμός αυτός αποτελεί ελάχιστη εκτίμηση, καθώς σε κάποιες χώρες οι ουσίες αυτές ενδέχεται να μην αναζητούνται συστηματικά στις τυπικές μεταθανάτιες τοξικολογικές αναλύσεις.

Δεδομένα της αγοράς συνθετικών διεγερτικών

• Το 2023 τα κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν 30 000 κατασχέσεις αμφεταμίνης, που αντιστοιχούν σε 10,2 τόνους (7,1 τόνοι το 2022) (Γράφημα 4.9). Η Τουρκία κατάσχεσε σχεδόν 3,5 τόνους (6 τόνοι το 2022), συμπεριλαμβανομένων σχεδόν 14 εκατομμυρίων δισκίων «captagon» (24 εκατομμύρια το 2022). Η μέση καθαρότητα της αμφεταμίνης σε επίπεδο λιανικής πώλησης αυξήθηκε σημαντικά την τελευταία δεκαετία (+88 %), ενώ η μέση τιμή μειώθηκε (−19 %).

• Τα κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν 9 800 κατασχέσεις μεθαμφεταμίνης που ανέρχονταν σε 1,8 τόνους το 2023 (1,4 τόνοι το 2022) (Γράφημα 4.10). Η Τουρκία ανέφερε 65 800 κατασχέσεις μεθαμφεταμίνης το 2023, που αντιστοιχούν σε 11,5 τόνους και 10 415 λίτρα (15,8 τόνοι και 383 λίτρα το 2022). Η μέση καθαρότητα της μεθαμφεταμίνης αυξήθηκε κατά 30 % μεταξύ 2013 και 2020. Έκτοτε έχει μειωθεί, και το 2023 ήταν κατά 16 % υψηλότερη από ό,τι το 2013.

• Η συνολική ποσότητα συνθετικών καθινονών, σε όλες τις μορφές, που αναφέρθηκε από τα κράτη μέλη της ΕΕ ότι κατασχέθηκαν ή εισήχθησαν το 2023 ανήλθε σε 37 τόνους (27 τόνοι το 2022, 4,5 τόνοι το 2021). Οι κύριες ουσίες ήταν οι 3-CMC, 2-MMC και N-αιθυλονορπεντεδρόνη.
• Το 2023 δέκα κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν την εξάρθρωση 93 εργαστηρίων αμφεταμίνης (108 το 2022): Κάτω Χώρες (38), Γερμανία (21), Πολωνία (19), Βέλγιο (5), Αυστρία (3), Λιθουανία (2), Σουηδία (2), Βουλγαρία (1), Τσεχία (1), Φινλανδία (1).
• Επτά κράτη μέλη της ΕΕ ανέφεραν την εξάρθρωση 250 εργαστηρίων μεθαμφεταμίνης το 2023 (242 το 2022): Τσεχία (189), Κάτω Χώρες (29), Βουλγαρία (18), Γερμανία (5), Πολωνία (5), Βέλγιο (3), Αυστρία (1).
• Κατασχέσεις πρόδρομων ουσιών που χρειάζονται για τη σύνθεση της μεθαμφεταμίνης μέσω της «μεθόδου της εφεδρίνης» (εφεδρίνη και ψευδοεφεδρίνη) ανήλθαν σε 7,8 τόνους το 2023 (352 κιλά το 2022). Η μεγάλη αύξηση οφείλεται κυρίως στην εξάρθρωση μιας επιχείρησης διακίνησης από μια φαινομενικά νόμιμη φαρμακευτική εταιρεία στη Ρουμανία.
• Τόσο η αμφεταμίνη όσο και η μεθαμφεταμίνη μπορούν επίσης να παραχθούν με τη χρήση BMK ως πρώτης ύλης. Οι κατασχέσεις BMK έφτασαν τα 5 453 λίτρα το 2023 (1 329 λίτρα το 2022). Επιπλέον, 66,2 τόνοι ουσιών (26,6 τόνοι το 2021) που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή BMK κατασχέθηκαν στην Ευρώπη το ίδιο έτος.
• Οι κατασχέσεις τρυγικού οξέος, μιας χημικής ουσίας που επιτρέπει την ανάκτηση της πιο ισχυρής και περιζήτητης μορφής μεθαμφεταμίνης (d-μεθαμφεταμίνη, που χρησιμοποιείται για την «κρυσταλλική μεθαμφεταμίνη») από μείγματα που παράγονται με μεθόδους BMK, ανήλθαν σε 10,9 τόνους το 2023 (2,6 τόνοι το 2022) και αναφέρθηκαν από το Βέλγιο και τις Κάτω Χώρες.
• Το 2023 εξαρθρώθηκαν 53 εγκαταστάσεις παραγωγής συνθετικών καθινονών, ορισμένες από τις οποίες ήταν μεγάλης κλίμακας, στην Ευρωπαϊκή Ένωση (29 το 2022): η μεγάλη πλειονότητα ήταν στην Πολωνία (40 εγκαταστάσεις), ενώ οι υπόλοιπες βρίσκονταν στις Κάτω Χώρες (8 εγκαταστάσεις), τη Γερμανία (2), το Βέλγιο (1), την Αυστρία (1) και τη Σουηδία (1).
• Οι κατασχέσεις πρόδρομων ουσιών συνθετικής καθινόνης ανήλθαν σε 2,1 τόνους το 2023 (558 κιλά το 2022), το μεγαλύτερο μέρος των οποίων κατασχέθηκε στις Κάτω Χώρες (1 416 κιλά) και στην Πολωνία (735 κιλά). Αυτές οι ποσότητες είναι πιθανότατα υποεκτιμημένες, καθώς οι πρόδρομες ουσίες των καθινονών δεν είναι διαβαθμισμένες.
• Αν και αυτό δεν είναι αντιπροσωπευτικό των εθνικών αγορών ναρκωτικών ουσιών, περίπου το 60 % των δειγμάτων αμφεταμίνης που αναλύθηκαν από τις ευρωπαϊκές υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών το πρώτο εξάμηνο του 2024 σε 9 κράτη μέλη της ΕΕ περιείχαν κάποια ψυχοδραστική νοθευτική ουσία. Η καφεΐνη ήταν η ψυχοδραστική νοθευτική ουσία που ανιχνεύτηκε συχνότερα (57 %) σε δείγματα αμφεταμίνης τα οποία αναλύθηκαν από τις υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών. Ως νοθευτικές ουσίες βρέθηκαν και άλλα διεγερτικά (5 %), μεταξύ των οποίων MDMA, κοκαΐνη και καθινόνες, καθώς και παραισθησιογόνα (λιγότερο από 1 %).
• Τα στοιχεία από 12 υπηρεσίες ανάλυσης ναρκωτικών σε 10 κράτη μέλη της ΕΕ από το πρώτο εξάμηνο του 2024 δείχνουν ότι από όλα τα δείγματα που αναλύθηκαν και περιείχαν καθινόνες, αναμενόταν να βρεθεί και κάποιο άλλο ναρκωτικό (κυρίως MDMA) στο 12 % (77) των δειγμάτων, ενώ το 88 % (558) υποβλήθηκαν ως δείγματα καθινονών. Αντιθέτως, τα δείγματα που πωλούνταν ως 3-MMC συχνά περιείχαν 2-MMC αντ’ αυτού.

Λεπτομερείς πληροφορίες σχετικά με τα συνθετικά διεγερτικά υπάρχουν στην κοινή έκθεση του EUDA και της Ευρωπόλ Αγορές ναρκωτικών στην ΕΕ: Διεξοδική ανάλυση και στην έκθεση του EUDA Διεγερτικές ουσίες: υγειονομικές και κοινωνικές παρεμβάσεις.

Πρωτογενή δεδομένα

Το πλήρες σύνολο των πρωτογενών δεδομένων για την Ευρωπαϊκή έκθεση για τα ναρκωτικά 2025, συμπεριλαμβανομένων των μεταδεδομένων και των μεθοδολογικών σημειώσεων, διατίθεται στον κατάλογο δεδομένων μας.

Ένα υποσύνολο αυτών των δεδομένων, το οποίο χρησιμοποιήθηκε για τη δημιουργία ενημερωτικών γραφημάτων, διαγραμμάτων και παρόμοιων στοιχείων σε αυτήν τη σελίδα, παρατίθεται στη συνέχεια.

Πίνακες δεδομένων σχετικά με την επικράτηση της χρήσης ναρκωτικών, συμπεριλαμβανομένων των ερευνών στον γενικό πληθυσμό και της ανάλυσης λυμάτων (όλες οι ουσίες)

Άλλοι πίνακες δεδομένων που περιλαμβάνουν πίνακες ειδικά για τα συνθετικά διεγερτικά