Syntetyczne substancje pobudzające – obecna sytuacja w Europie (Europejski raport narkotykowy 2025)
Amfetamina, metamfetamina i od niedawna syntetyczne katynony to syntetyczne substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy dostępne na rynku narkotykowym w Europie. Na tej stronie zamieszczono najnowsze analizy sytuacji dotyczącej narkotyków – w odniesieniu do syntetycznych substancji pobudzających – w Europie, między innymi informacje o rozpowszechnieniu używania, zapotrzebowaniu na leczenie, konfiskatach, cenie i czystości oraz szkodach.
Strona ta stanowi część Europejskiego raportu narkotykowego 2025 – corocznego przeglądu sytuacji narkotykowej w Europie sporządzonego przez EUDA.
Ostatnia aktualizacja: 5 czerwca 2025 r.
Duża dostępność różnych substancji pobudzających budzi obawy dotyczące zdrowia
Amfetamina, metamfetamina i syntetyczne katynony to syntetyczne substancje pobudzające ośrodkowy układ nerwowy dostępne na europejskim rynku nielegalnych substancji odurzających. Tradycyjnie najpowszechniejszym narkotykiem zawsze była amfetamina, natomiast dostępność i stosowanie metamfetaminy oraz syntetycznych katynonów były w większości krajów bardziej ograniczone. Ostatnio wydaje się jednak, że nastąpiła zmiana – w Europie coraz łatwiej dostępne są syntetyczne katynony, szeroka grupa substancji pobudzających, a liczba konfiskat i przywozu tych substancji osiągnęła bezprecedensową skalę. Częściowym wyjaśnieniem tego zjawiska jest fakt, że tendencje w produkcji narkotyków syntetycznych mogą być dynamiczne, a konsumenci mogą postrzegać różne środki pobudzające jako podobne pod względem funkcjonalnym i chętnie próbować nowych produktów. Istnieją zatem obawy dotyczące coraz większych problemów zdrowotnych i społecznych związanych z bardziej powszechną dostępnością i stosowaniem tych substancji. Niektóre z istniejących narzędzi monitorujących umożliwiają lepsze rozpoznanie i śledzenie zmian związanych z uznanymi nielegalnymi syntetycznymi środkami pobudzającymi, takimi jak amfetamina, niż zmian potencjalnie wywołanych przez nowe substancje psychoaktywne, takie jak syntetyczne katynony, których istnieje wiele różnych rodzajów. Dane z europejskiego systemu wczesnego ostrzegania i inne wiodące wskaźniki mają zatem coraz większe znaczenie dla kontekstu i zrozumienia tych zmian na rynku oraz dla rozważenia ich następstw dla rozwoju polityki.
Zagrożenia dla zdrowia wynikające ze zmian na rynku środków pobudzających
W Europie produkuje się różne syntetyczne środki pobudzające na rynek krajowy i na eksport do krajów spoza UE, w tym amfetaminę, metamfetaminę i syntetyczne katynony. Substancje te mają podobną strukturę chemiczną, ale ich działanie psychoaktywne i skutki dla zdrowia publicznego mogą się znacznie różnić. Na przykład wykazano, że niektóre syntetyczne katynony, takie jak 4-CMC, mają działanie i mogą powodować szkody zasadniczo podobne do innych psychostymulantów, takich jak MDMA i amfetamina. Syntetyczne katynony stanowią jednak szeroką grupę narkotyków zawierających substancje o różnym działaniu lub zagrożeniach dla zdrowia, które mogą być poważniejsze ze względu na większą siłę działania, takie jak pochodne pirolidynowe, w tym alfa-PHiP (α-Pirolidynoizoheksanofenon). Wpływ wielu z tych narkotyków na ludzi nie został dokładnie zbadany. Politoksykomania zwiększa również ryzyko wystąpienia niekorzystnych skutków zdrowotnych. Oprócz możliwości szybkich zmian w dostępności substancji, niewielkiej liczby badań dotyczących zagrożeń dla zdrowia oraz braku ustalonego leczenia farmakologicznego uzależnienia – zwiększona dostępność syntetycznych środków pobudzających stanowi wyzwanie dla modeli reagowania. Metamfetamina jest dostępna w wysoce czystej, nadającej się do palenia postaci. Istnieją jednak szczególne obawy zdrowotne związane z używaniem tego narkotyku w taki właśnie sposób.
W przypadku wszystkich substancji pobudzających zagrożenia dla zdrowia obejmują: przedawkowanie, ostre i przewlekłe problemy ze zdrowiem psychicznym oraz rozprzestrzenianie się chorób zakaźnych. W niektórych populacjach odnotowano również przypadki łączenia używania narkotyków wysokiego ryzyka z ryzykownymi zachowaniami seksualnymi, znane jako „chemsex”. Szczególne obawy dotyczą też dożylnego używania substancji pobudzających, z czym wiąże się wyższe ryzyko zakażenia wirusem HIV. Można to wyjaśnić częstszym używaniem, dzieleniem się sprzętem do wstrzykiwań i ryzykownymi zachowaniami seksualnymi wśród osób dożylnie używających substancji pobudzających.
W ciągu ostatnich dziesięciu lat 7 miast europejskich, w 6 krajach, zgłosiło lokalne ogniska HIV związane z dożylnym używaniem substancji pobudzających, głównie wśród zmarginalizowanych osób przyjmujących narkotyki drogą iniekcji w publicznych miejscach konsumpcji (zob. Choroby zakaźne związane z używaniem narkotyków – obecna sytuacja w Europie). Analiza pozostałości ze strzykawek przeprowadzona przez sieć ESCAPE w 2023 r. potwierdza obecność środków pobudzających, takich jak amfetamina i syntetyczne katynony, w wielu środowiskach osób używających narkotyków drogą iniekcji. Raporty z sieci szpitali objętych programem Euro-DEN Plus w całej Europie w 2023 r. unaoczniają stałą obecność syntetycznych środków pobudzających w przypadkach ostrych zatruć związanych z narkotykami na oddziałach ratunkowych.
Produkcja i handel metamfetaminą w Europie wskazują na ryzyko wzrostu jej używania
Chociaż amfetamina jest szerzej stosowana w Europie, istnieją pewne sygnały wskazujące na to, że używanie metamfetaminy, które w przeszłości było ograniczone pod względem geograficznym, obecnie występuje w większej liczbie krajów. Oba narkotyki można wytwarzać z różnych substancji, a głównym prekursorem w przypadku obu narkotyków jest fenyloaceton (BMK). Inne substancje, które mogą być wykorzystywane do wytwarzania BMK, są wybierane przez siatki przestępcze, tak by uniknąć wykrycia. W Europie rośnie liczba przypadków konfiskaty zarówno BMK, jak i substancji służących do jego wytwarzania. Od dawna miejsca produkcji tych narkotyków są w większości skoncentrowane w kilku krajach. Na przykład produkcja amfetaminy i metamfetaminy na dużą skalę odbywa się w Niderlandach. Część produkcji amfetaminy odbywa się również w Niemczech i w Polsce, natomiast mniejsze wytwórnie metamfetaminy, obsługujące jedynie rynek krajowy, zgłoszono w Czechach. Ostatnio pojawiły się obawy dotyczące przemytu oleju bazowego amfetaminy z Niderlandów i Belgii do innych krajów w celu przetworzenia go na produkty konsumpcyjne.
W Unii Europejskiej nadal wykrywane są nielegalne zakłady produkcji narkotyków, w których wytwarza się jedną lub obie te substancje. Miejsca produkcji narkotyków, w których można przełączać się między różnymi substancjami, nazywane są „laboratoriami łączonymi” lub „combi-labs”. Korzystanie z laboratoriów łączonych jest prawdopodobnie atrakcyjne dla siatek przestępczych, ponieważ umożliwia im łatwe sprostanie zmieniającym się preferencjom rynkowym i pozwala na wytwarzanie bardziej wartościowych produktów na eksport, takich jak krystaliczna metamfetamina, oprócz przeznaczonych dla konsumentów krajowych mniej dochodowych produktów, takich jak amfetamina i inne syntetyczne substancje pobudzające. Mimo że wiele zakładów produkcyjnych ma niewielką lub średnią wielkość, każdego roku wykrywa się większe obiekty o przemysłowej zdolności produkcyjnej i chociaż dostępne dane utrudniają jednoznaczne określenie ich rzeczywistej produkcji, informacje pochodzące od organów ścigania wskazują, że produkcja na dużą skalę jest nadal prowadzona.
Ponadto w 2023 r. zgłoszono wzrost ilości skonfiskowanych narkotyków obu rodzajów. Obejmuje to duże konfiskaty metamfetaminy, często pochodzącej z Meksyku, które wskazują na tranzyt narkotyku przez Europę do innych miejsc przeznaczenia, w tym Australii. Jak zauważono w innych częściach niniejszego raportu, siatki przestępcze wykorzystują do przemytu narkotyków szereg metod działania. Państwa członkowskie UE mogą stanowić atrakcyjną opcję dla handlarzy, którzy chcą taktycznie przekierowywać transporty narkotyków ukrytych w kontenerach morskich przez miejsca mniej kojarzone z międzynarodowym handlem narkotykami, przed dalszą wysyłką do miejsca przeznaczenia. Wynika to jasno z wyników dochodzeń prowadzonych przez europejskie organy ścigania, np. w Irlandii w 2023 r., gdzie skonfiskowane ilości znacznie przekraczają ilości, które prawdopodobnie są niezbędne do zaspokojenia popytu unijnego lub krajowego (zob. wykres 4.1).
Uwaga: Konfiskata w lutym 2024 r. w porcie w Cork (Irlandia) przez Garda Síochána (policja) i służby celne.
Wszystkie te informacje wskazują, że produkcja i handel amfetaminą i metamfetaminą w Europie nadal trwają, zarówno na potrzeby rynku krajowego, jak i na bardziej rentowne rynki poza UE. Wiąże się to z ryzykiem zwiększonego używania tych substancji pobudzających w Unii Europejskiej, zarówno w krajach, w których są one produkowane, jak i w krajach, przez które są przemycane. Wynika to z faktu, że produkcja i handel tymi substancjami stwarza potencjał zwiększonej dostępności tych narkotyków na lokalnych rynkach środków pobudzających, co może niekiedy powodować dynamiczne zmiany w asortymencie produktów dostępnych dla konsumentów. Ponadto niepewność co do wpływu wydarzeń w Afganistanie na rynek heroiny w UE oraz ewentualne przejście na substancje zastępcze, tymczasowe lub nie, pozostaje powodem do niepokoju dla decydentów politycznych.
Zwiększona integracja syntetycznych katynonów na rynku narkotykowym
W niektórych częściach Europy syntetyczne katynony stały się popularne na rynku nielegalnych środków odurzających jako niedroga alternatywa dla innych syntetycznych substancji pobudzających. W rezultacie syntetyczne katynony będą prawdopodobnie coraz łatwiej dostępne. Chociaż niektóre wskaźniki mogą sugerować, że rynek tych substancji wydaje się rosnąć, monitorowanie szerokiej grupy związków jest trudne w przypadku narzędzi pierwotnie zaprojektowanych do śledzenia od dawna znanych nielegalnych środków odurzających, takich jak kokaina. Chociaż w 2023 r. do europejskiego systemu wczesnego ostrzegania zgłoszono po raz pierwszy tylko 7 nowych syntetycznych katynonów, w tym samym roku na unijnym rynku narkotykowym wykryto ponad 60 wcześniej zgłoszonych syntetycznych katynonów, a zidentyfikowano 178.
Z roku na rok znacznie wzrosły przywóz i konfiskaty syntetycznych katynonów. W 2023 r. przywóz i konfiskata tych substancji stanowiły trzykrotność łącznej ilości skonfiskowanej amfetaminy i metamfetaminy. Większość konfiskat dotyczyła niewielkiej ilości produktów przywożonych luzem z Indii, głównie przez Niderlandy. Znaczny poziom produkcji syntetycznego katynonu występuje również w Europie, gdzie zlikwidowano działające na dużą skalę laboratoria oraz skonfiskowano duże ilości prekursorów chemicznych. Wiele z tych laboratoriów zostało zlikwidowanych w Polsce (wykres 4.2), gdzie odnotowano współpracę między polskimi i ukraińskimi siatkami przestępczymi, a także w Niderlandach oraz, w mniejszym stopniu, w Belgii i Niemczech. Fakt, że syntetyczne katynony można stosunkowo łatwo wytwarzać z niesklasyfikowanych substancji chemicznych, mógł ułatwić ich produkcję w Unii Europejskiej. Mając to na uwadze, Komisja Europejska zwróciła się do EUDA o ocenę ryzyka związanego z ośmioma prekursorami katynonu oraz prekursorem amfetaminy w celu umieszczenia tych substancji chemicznych w wykazie na poziomie UE.
Uwaga: Konfiskata przeprowadzona przez Centralne Biuro Śledcze Policji.
Chociaż pewien poziom niezamierzonej konsumpcji syntetycznych katynonów w mieszaninach narkotyków i tabletkach pozostaje problemem, to dane od służb kontroli narkotyków potwierdzają tezę, że niektórzy konsumenci kupują katynony w sposób zamierzony. Na przykład w większości przypadków, w których katynony zostały zidentyfikowane przez europejskie służby kontroli narkotyków, były to substancje, których oczekiwała osoba przekazująca próbkę do analizy.
Niemniej narażenie na działanie nieoczekiwanych substancji stwierdzono jednoznacznie na podstawie dostarczonych próbek sprzedawanych jako 3-MMC, a zawierających zamiast tego 2-MMC.
Obecnie liczba pacjentów rozpoczynających leczenie z powodu problemów związanych z używaniem syntetycznych katynonów w państwach członkowskich UE pozostaje stosunkowo niewielka i wynosi nieco poniżej 2000, ale w latach 2018–2023 wzrosła o 356%. Ponad jedna piąta osób zgłaszających się na leczenie z powodu problemów związanych z katynonami zgłasza wstrzykiwanie jako główną drogę podania, przy czym ten sam odsetek przed rozpoczęciem leczenia używał narkotyku codziennie.
Podsumowując, jako że stosowanie nielegalnych substancji pobudzających może być przyczyną licznych problemów zdrowotnych, monitorowanie tych substancji w dalszym ciągu stanowi problem również dla europejskich podmiotów kształtujących politykę i świadczących usługi. Częstsze dożylne używanie substancji pobudzających i potencjalnie o wiele poważniejsze powikłania zdrowotne związane z dożylnym używaniem i paleniem metamfetaminy oznaczają, że jakikolwiek wzrost konsumpcji – zwłaszcza wśród grup szczególnie wrażliwych – może stanowić coraz większe wyzwanie dla służb redukcji szkód i udzielania pomocy medycznej w nagłych przypadkach. Zwiększona konsumpcja katynonów uwydatnia rolę analizy kryminalistycznej i toksykologicznej w zrozumieniu tendencji w konsumpcji oraz skali i charakteru wszelkich powiązanych niekorzystnych skutków zdrowotnych. EUDA przeprowadziła ostatnio ocenę ryzyka trzech nowych syntetycznych katynonów (zob. „Risk assessments” [Oceny ryzyka]).
Kluczowe dane i tendencje
Rozpowszechnienie i wzorce używania syntetycznych substancji pobudzających
- Z badań przeprowadzonych przez 24 państwa członkowskie UE w latach 2017–2024 wynika, że w ciągu ostatniego roku 1,6 mln młodych dorosłych (w wieku 15–34 lat) używało amfetaminy (amfetaminy i metamfetaminy) (1,6% tej grupy wiekowej). Spośród 14 krajów europejskich, w których przeprowadzano badania od 2022 r. i które podały przedziały ufności, 2 zgłosiły niższe dane szacunkowe niż w poprzednim porównywalnym badaniu, 4 wyższe, a 8 stabilną tendencję (zob. wykres 4.3 przedstawiający najnowsze dane z badania).
- W badaniu ankietowym ESPAD przeprowadzonym w szkołach w 2024 r. 10% uczniów w wieku 15–16 lat uczestniczących w badaniu ESPAD w państwach członkowskich UE oceniało amfetaminę jako łatwo dostępną, natomiast 7,9% oceniało metamfetaminę jako łatwo dostępną. Średnio 1,8% uczniów przyznało się do użycia amfetaminy przynajmniej raz w życiu, a 1,4% przyznało się do użycia metamfetaminy. Mniej niż 1% respondentów zgłosiło, że używało którejkolwiek z tych substancji po raz pierwszy w wieku 13 lat lub młodszym.
- Wśród nielicznych krajów, które zgłaszają szacunki dotyczące wysokiego ryzyka używania metamfetaminy, szacunki dotyczące rozpowszechnienia są zróżnicowane i wahają się od 0,71 na 1000 mieszkańców (co odpowiada 429 osobom używającym metamfetaminy z grupy wysokiego ryzyka) na Cyprze do 5,48 na 1000 (37 900 osób używających metamfetaminy w grupie wysokiego ryzyka) w Czechach oraz 3,9 na 1000 mieszkańców (14 056 osób używających metamfetaminy w grupie wysokiego ryzyka) na Słowacji.
- W europejskim internetowym badaniu ankietowym na temat narkotyków z 2024 r. – niereprezentatywnym badaniu osób używających narkotyków – 17% respondentów mieszkających w Unii Europejskiej lub Norwegii zgłosiło używanie amfetaminy, 9% używało syntetycznych katynonów, a 5% – metamfetaminy. Wśród osób używających amfetaminy i metamfetaminy powszechna była politoksykomania, a tylko 9% osób, które używały amfetaminy, i 13% osób, które używały metamfetaminy, podało, że podczas ostatniego użycia nie używało żadnych innych substancji, w tym tytoniu i alkoholu. Spośród osób, które używały amfetaminy, 86% zwykle wciągało ją przez nos w formie proszku/kryształków. Średnio konsumowano jedną tabletkę dziennie. Spośród osób, które używały metamfetaminy, 71% wciągało ją nosem, a 26% paliło w fajkach, w postaci proszku/kryształów. Średnio konsumowano jedną tabletkę dziennie. Spośród osób, które używały amfetaminy, 66% stwierdziło, że używało jej, aby „osiągnąć stan odurzenia/dla zabawy”, a ponad połowa, „aby nie zasnąć”. W przypadku metamfetaminy nieco ponad połowa respondentów zgłosiła, że używa tego narkotyku, aby „osiągnąć stan odurzenia/dla zabawy”, a 44% – „aby nie zasnąć”.
- Spośród 68 miast, które dysponują danymi dotyczącymi pozostałości amfetaminy w ściekach komunalnych za lata 2023 i 2024, 34 zgłosiły wzrost, 20 sytuację niezmienną, a 14 spadek (wykres 4.4).
- Spośród 71 miast, które dysponują danymi dotyczącymi pozostałości amfetaminy w ściekach komunalnych za lata 2023 i 2024, 32 zgłosiły wzrost, 12 sytuację niezmienną, a 27 spadek (wykres 4.5).
Podejmowanie leczenia z powodu używania syntetycznych substancji pobudzających
- Szacuje się, że w 2023 r. około 9200 pacjentów podjęło specjalistyczne leczenie uzależnienia od narkotyków w Europie, zgłaszając amfetaminę jako narkotyk podstawowy, z czego około połowa (4300) to osoby rozpoczynające leczenie po raz pierwszy (wykres 4.6).
- W 2023 r. lub w ostatnim roku, dla którego dostępne są dane, osoby uzależnione od amfetaminy stanowiły co najmniej 10% osób rozpoczynających leczenie po raz pierwszy w Bułgarii, Estonii, na Łotwie, Litwie, Węgrzech, w Polsce, Finlandii i Szwecji. W Czechach, na Słowacji i w Turcji ponad 30% osób rozpoczęło leczenie po raz pierwszy z powodu problemów związanych z metamfetaminą.
- Osoby podejmujące leczenie i wskazujące metamfetaminę jako główny problem narkotykowy skupiają się w Czechach, Niemczech, na Słowacji i w Turcji, łącznie stanowiąc 91% z szacowanych 12 000 pacjentów używających metamfetaminy, którzy podjęli leczenie w 2023 r. Turcja – gdzie liczba osób rozpoczynających leczenie wzrosła czterokrotnie, o 305%, w latach 2018–2023 – odpowiada za 43% z 5900 nowych pacjentów (wykres 4.7). Ponadto służby odpowiedzialne za redukcję szkód w Grecji i Hiszpanii zgłosiły znaczną liczbę pacjentów palących metamfetaminę w 2023 r.
- Dostępne dane z krajów, które zgłosiły pacjentów podejmujących leczenie z powodu syntetycznych katynonów, wskazują na wzrost z 425 pacjentów w 2018 r. do 1930 osób w 2023 r., z czego 90% przypada na Francję (607 osób, dane z 2022 r.), Hiszpanię (346 osób, dane z 2022 r.), Polskę (330 osób), Niderlandy (310 osób) i Belgię (162 osoby) (wykres 4.8). Odsetek osób podejmujących leczenie z powodu syntetycznych katynonów wśród osób podejmujących leczenie z powodu substancji pobudzających innych niż kokaina jako podstawowy narkotyk wzrósł z 3% w 2018 r. do 12% w 2023 r.
Dożylne używanie syntetycznych substancji pobudzających
- Przyjmowanie dożylne jest wymieniane jako powszechna droga używania przez osoby podejmujące leczenie z powodu amfetaminy jako podstawowego narkotyku w wielu krajach – w tym w Finlandii (77%), Estonii (73%) i Szwecji (72%).
- Około 5% pacjentów podejmujących leczenie uzależnienia od amfetaminy w Europie w 2023 r. (albo w ostatnim roku, za który dane są dostępne) wskazało używanie dożylne jako główną drogę przyjmowania; 67% pacjentów wskazywało wciąganie przez nos, 10% – palenie, a 18% – przyjmowanie narkotyku drogą doustną. Niemal 80% wszystkich osób rozpoczynających leczenie pochodziło z sześciu krajów (Belgia, Niemcy, Węgry, Niderlandy, Polska, Hiszpania).
- Analiza 3276 zużytych strzykawek w ramach projektu ESCAPE w 19 miastach w 13 państwach członkowskich UE i w Norwegii w 2023 r. wykazała, że ogółem połowa strzykawek zawierała pozostałości co najmniej dwóch kategorii narkotyków. Najczęściej występującą kombinacją była substancja pobudzająca i opioid.
- Z danych projektu ESCAPE wynika, że syntetyczne katynony wykryto powszechnie w Budapeszcie (69%), Paryżu (65%), Madrycie (46%), a w mniejszym stopniu w Amsterdamie (15%) i Helsinkach (14%). W uczestniczących w projekcie miastach zidentyfikowano łącznie 13 różnych katynonów, przy czym najczęściej wykrywano 3-CMC, N-etylonorpentedron, mefedron, 4-CMC i alfa-PVP.
- Metamfetaminę wykryto w większości strzykawek z Pragi (66%) oraz w jednej czwartej strzykawek z Aten (25%).
- Amfetaminę wykryto w większości strzykawek w Tallinnie (67%) i Oslo (52%).
Szkody związane z używaniem syntetycznych substancji pobudzających
- W 2023 r. amfetamina była ogółem czwartą substancją pod względem częstości zgłaszania przez 21 szpitali objętych nadzorem Euro-DEN Plus zlokalizowanych w 15 krajach UE i Norwegii. Była ona przyczyną 11% (718) przypadków ostrych działań toksycznych substancji odurzającej.
- Metamfetamina została zgłoszona przez 18 szpitali Euro-DEN Plus w 2023 r. i była obecna w 2,4% (163) przypadków ostrego zatrucia narkotykami (2,1% w 2022 r.).
- W 2023 r. katynony zgłosiło 13 szpitali Euro-DEN Plus zlokalizowanych w 10 państwach członkowskich UE i w Norwegii. Katynony były obecne w 1,5% przypadków ostrego zatrucia narkotykami. W 2023 r. syntetyczny katynon 3-MMC był przyczyną 30 przypadków ostrego zatrucia narkotykami w 4 szpitalach Euro-DEN Plus (38 przypadków w 2022 r. w 6 szpitalach). Większość przypadków została zgłoszona przez szpitale w Belgii (Antwerpia i Gandawa).
- Spośród 21 państw członkowskich UE, dla których dostępne są dane z badań pośmiertnych za 2023 r., 19 zgłosiło 907 zgonów związanych z narkotykami, w przypadku których odnotowano obecność substancji pobudzających typu amfetamina, w tym MDMA (936 w 2022 r. w tych samych państwach).
- W 2023 r. siedem krajów zgłosiło zgony z udziałem syntetycznych katynonów, łącznie 39 przypadków. Liczba ta stanowi minimalną szacunkową wartość, ponieważ substancje te mogą nie być systematycznie poszukiwane w rutynowych pośmiertnych badaniach toksykologicznych w niektórych krajach.
Dane dotyczące rynku syntetycznych substancji pobudzających
- W 2023 r. państwa członkowskie UE zgłosiły 30 000 konfiskat amfetaminy, co stanowiło 10,2 tony (7,1 tony w 2022 r.) (wykres 4.9). Turcja skonfiskowała prawie 3,5 tony (6 ton w 2022 r.), w tym niemal 14 mln tabletek opisanych jako „captagon” (24 mln w 2022 r.). Średnia czystość amfetaminy w sprzedaży detalicznej wyraźnie wzrosła w ciągu ostatniej dekady (+88%), natomiast średnia cena spadła (-19%).
- Państwa członkowskie UE zgłosiły 9800 konfiskat metamfetaminy o łącznej wadze 1,8 tony w 2023 r. (1,4 tony w 2022 r.) (wykres 4.10). W 2023 r. Turcja zgłosiła 65 800 konfiskat metamfetaminy, w ramach których skonfiskowano 11,5 tony i 10 415 litrów (15,8 tony i 383 litry w 2022 r.) tego narkotyku. Średnia czystość metamfetaminy wzrosła o 30% w latach 2013–2020. Od tego czasu wartość ta zmniejszyła się, a w 2023 r. była o 16% wyższa niż w 2013 r.
- Całkowita ilość syntetycznych katynonów zgłoszonych jako skonfiskowane lub przywiezione przez państwa członkowskie UE w 2023 r., we wszystkich postaciach, wyniosła 37 ton (27 ton w 2022 r., 4,5 tony w 2021 r.). Głównymi substancjami były 3-CMC, 2-MMC i N-etylonorpentedron.
- W 2023 r. 10 państw członkowskich UE zgłosiło likwidację 93 laboratoriów amfetaminy (108 w 2022 r.): Niderlandy (38), Niemcy (21), Polska (19), Belgia (5), Austria (3), Litwa (2), Szwecja (2), Bułgaria (1), Czechy (1), Finlandia (1).
- W 2023 r. siedem państw członkowskich UE zgłosiło likwidację 250 laboratoriów metamfetaminy (242 w 2022 r.): Czechy (189), Niderlandy (29), Bułgaria (18), Niemcy (5), Polska (5), Belgia (3), Austria (1).
- W 2023 r. skonfiskowano 7,8 tony prekursorów potrzebnych do syntezy metamfetaminy metodą redukcji efedryny (efedryny i pseudoefedryny) (w 2022 r. – 352 kg). Duży wzrost wynika głównie z powstrzymania działalności przemytniczej prowadzonej przez pozornie legalne przedsiębiorstwo farmaceutyczne w Rumunii.
- Zarówno amfetaminę, jak i metamfetaminę można również produkować z wykorzystaniem BMK jako materiału wyjściowego. Konfiskaty BMK wyniosły 5453 litry w 2023 r. (1329 litrów w 2022 r.). Ponadto w tym samym roku w Europie skonfiskowano 66,2 tony substancji (26,6 tony w 2021 r.), które można wykorzystać do produkcji BMK.
- W 2023 r. Belgia i Niderlandy zgłosiły konfiskatę kwasu winowego, substancji chemicznej umożliwiającej uzyskanie najsilniejszej i najbardziej poszukiwanej formy metamfetaminy (d-metamfetaminy, stosowanej do produkcji „krystalicznej metamfetaminy”) z mieszanin wytwarzanych metodą BMK, w ilości 10,9 tony (w 2022 r. – 2,6 tony).
- W 2023 r. w Unii Europejskiej zlikwidowano 53 miejsca produkcji syntetycznego katynonu, z których część miała charakter przemysłowy (29 w 2022 r.): znakomita większość z nich znajdowała się w Polsce (40 obiektów), a pozostała część w Niderlandach (8 obiektów), Niemczech (2), Belgii (1), Austrii (1) i Szwecji (1).
- W 2023 r. skonfiskowano 2,1 tony prekursorów syntetycznego katynonu (w 2022 r. – 558 kg), z czego większość w Niderlandach (1416 kg) i Polsce (735 kg). Prawdopodobnie są to wartości niedoszacowane, ponieważ prekursory katynonów są substancjami niesklasyfikowanymi.
- Chociaż nie są one reprezentatywne dla krajowych rynków narkotyków, około 60% próbek amfetaminy przebadanych przez europejskie służby kontroli narkotyków w 9 państwach członkowskich UE w pierwszej połowie 2024 r. zawierało psychoaktywne substancje fałszujące (adulteranty). Najczęściej wykrywaną psychoaktywną substancją fałszującą w próbkach amfetaminy analizowanych przez służby kontroli narkotyków była kofeina (57%). Jako substancje fałszujące wykryto również inne substancje pobudzające (5%), w tym MDMA, kokainę i katynony oraz substancje halucynogenne (mniej niż 1%).
- Dane z 12 służb kontroli narkotyków w 10 państwach członkowskich UE z pierwszej połowy 2024 r. pokazują, że spośród wszystkich analizowanych próbek zawierających katynony w 12% (77) próbek spodziewano się innego narkotyku (głównie MDMA) , natomiast 88% (558) próbek dostarczono jako zawierające wyłącznie katynony. Próbki sprzedawane jako 3-MMC często zawierały natomiast 2-MMC.
Szczegółowe informacje na temat syntetycznych substancji pobudzających można znaleźć we wspólnym dokumencie EUDA i Europolu „EU Drug Markets: In-depth analysis” [Unijne rynki narkotykowe – szczegółowa analiza] i opracowaniu EUDA, „Stimulants: health and social responses” [Substancje pobudzające – reakcje w wymiarze zdrowotnym i społecznym].
Dane źródłowe
Pełny zestaw danych źródłowych do Europejskiego raportu narkotykowego 2025, w tym metadane i uwagi metodyczne, jest dostępny w naszym katalogu danych.
Część tych danych, wykorzystanych do wygenerowania infografik, wykresów i innych elementów na tej stronie, można znaleźć poniżej.
Tabele danych dotyczących rozpowszechnienia używania środków odurzających, w tym badania populacji ogólnej i analiza ścieków (wszystkie substancje)
Inne tabele danych, w tym tabele dotyczące konkretnie syntetycznych substancji pobudzających
