Is bagairt mhéadaitheach san Eoraip iad substaintí sintéiseacha láidre, meascáin nua drugaí agus patrúin athraitheacha úsáide. Tá siad sin i measc na saincheisteanna a d’ardaigh an Lárionad Faireacháin Eorpach um Dhrugaí agus um Andúil i nDrugaí (EMCDDA) inniu agus a Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2024 á seoladh aige. Treochtaí agus Forbairtí (1).
Tá infhaighteacht drugaí fós ard san Eoraip, áit a gcuireann an margadh réimse éagsúil táirgí ar fáil. Tá daoine a úsáideann drugaí nochta anois do raon níos leithne substaintí sícighníomhacha, a bhfuil ardneart agus ardíonacht ag baint leo go minic, nó i bhfoirmeacha, meascáin agus teaglamaí nua. Agus táirgí á mídhíol in amanna, d’fhéadfadh sé nach mbeadh tomhaltóirí ar an eolas faoina bhfuil á ghlacadh acu agus go mbeidís faoi réir rioscaí sláinte níos mó, lena n-áirítear nimhiú a d’fhéadfadh a bheith marfach.
Leagtar béim sa tuarascáil ar imní faoi ópóidigh shintéiseacha láidre, agus iad mídhíolta nó measctha in amanna le cógais agus drugaí eile; MDMA truaillmheasctha le cáitíonóin shintéiseacha; agus táirgí cannabais truaillmheasctha le cannaibionóidigh shintéiseacha. Faoi deireadh na bliana 2023, bhí faireachán á dhéanamh ag EMCDDA ar thart ar 950 substaint shícighníomhach (NPS) nua, agus 26 díobh siúd a tuairiscíodh den chéad uair san Eoraip sa bhliain sin.
Príomhtheachtaireacht i dtuarascáil na bliana seo is ea go bhfuil 'úsáid ilsubstaintí' — úsáid dhá shubstaint shícighníomhacha nó níos mó ag an am céanna nó i seicheamh — coitianta san Eoraip sa lá atá inniu ann. Cibé an mbaineann sé le beinsodé-asepepíní a úsáid le hópóidigh, nó cócaon le halcól, is féidir leis an bpatrún úsáide drugaí seo rioscaí sláinte a mhéadú agus seachadadh idirghabhálacha a dhéanamh níos casta (e.g. freagairt ródháileoige). Tá na dúshláin seo níos casta fós nuair a úsáidtear meascáin drugaí i ngan fhios don duine.
De réir na tuarascála: ‘Ceann de na dúshláin atá ann maidir le faireachas drugaí in 2024 is ea tuiscint níos doimhne a fháil ar na drugaí atá á n-úsáid i ndáiríre agus ar na teaglamaí atá i gceist’. Áireofar ar thosaíochtaí Ghníomhaireacht Drugaí an Aontais Eorpaigh (EUDA) nua, a sheolfar an 2 Iúil, feabhas a chur ar fhaireachán ar phatrúin úsáide ilsubstaintí agus ar an tuiscint ar a bhfuil i gceist le hidirghabhálacha coisctheacha, cóireála agus laghdaithe díobhála éifeachtacha (2). Neartóidh an ghníomhaireacht a cumas anailíseach freisin, trí líonra AE de shaotharlanna fóiréinseacha agus tocsaineolaíocha.
Deir an Coimisinéir Eorpach um Ghnóthaí Baile, Ylva Johansson: 'Tá margadh drugaí na hEorpa ag gluaiseacht go tapa agus tá sé luaineach, rud a spreagann foréigean agus éilliú. Agus tá sreabhadh na ndrugaí aindleathacha isteach san Eoraip ag teacht trínár gcalafoirt go háirithe. Sin an fáth a bhfuil Comhghuaillíocht Eorpach na gCalafort curtha ar bun againn chun athléimneacht ár mol lóistíochta a neartú i gcoinne na mbagairtí a bhaineann leis an gcoireacht eagraithe. Tá líonra de dhíth chun dul i ngleic le líonra. Idir an dá linn, tá drugaí agus contúirtí nua ag teacht chun cinn i gcónaí. Agus is é sin an fáth a bhfuil cumhachtaí agus acmhainní níos mó curtha ar fáil againn dár ngníomhaireacht drugaí. Tá ról an-tábhachtach ag an ngníomhaireacht drugaí, agus sinn á chur ar ár n-airdeall faoi scaipeadh agus contúirtí drugaí. Is acmhainn ríthábhachtach í an Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí do lucht ceaptha beartas. Ní mór dúinn a bheith ar an airdeall; ní mór dúinn a bheith ullamh.'
Fadhb ópóideach atá ag teacht chun cinn san Eoraip: nitiséiní, bagairt atá ag teacht chun cinn
Is í hearóin fós an ópóideach aindleathach is coitianta a úsáidtear san Eoraip agus is cúis í le cuid shuntasach de na fadhbanna sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Tá margadh ópóideach na hEorpa ag éirí níos casta, áfach, agus tá substaintí éagsúla ann, lena n-áirítear ópóidigh shintéiseacha. I gcomparáid le Meiriceá Thuaidh, tá ról measartha beag ag ópóidigh shintéiseacha i margadh drugaí na hEorpa ar an iomlán, ach tá ról suntasach acu i margadh na n-ópóideach sna tíortha Baltacha. Tá imní ag dul i méid freisin maidir lena n-úsáid i roinnt Ballstát eile de chuid an AE.
Ó 2009 i leith, tá 81 ópóideach shintéiseach ar mhargadh drugaí na hEorpa. Is minic a bhíonn siad seo an-láidir agus bíonn riosca suntasach ag baint leo maidir le nimhiú agus bás. In 2023, ba iad nitiséiní sé cinn de na seacht gcinn d’ópóidigh shintéiseacha nua a tuairiscíodh den chéad uair do Chóras Luathrabhaidh an AE (EWS). Ba é sin an líon is mó nitiséiní a fógraíodh in aon bhliain amháin, agus braitheadh 16 nitiséin san iomlán san Eoraip ó 2019 i leith.
Uaireanta díoltar nitiséiní mar ‘hearóin shintéiseach’ agus braitheadh iad i gcógais bhréige ar mhargadh na ndrugaí. In 2023, bhí baint ag nitiséiní le méadú géar ar bhásanna san Eastóin agus sa Laitvia agus le ráigeanna nimhithe áitiúla sa Fhrainc agus in Éirinn. Lasmuigh den Aontas Eorpach, tá nitiséiní nasctha le ródháileoga drugaí san Astráil, i Meiriceá Thuaidh agus sa RA. Faoi láthair, ní féidir nitiséiní agus substaintí den chineál céanna a bhrath i ngnáth-thástálacha tocsaineolaíochta iarbháis i roinnt tíortha, mar sin d'fhéadfaí gannmheas a dhéanamh ar bhásanna gaolmhara. Aimsíodh ópóidigh shintéiseacha nua i meascáin éagsúla ina bhfuil beinsidhé-asaipíní nua nó xiolasín, an támhachán ainmhithe. Tá na teaglamaí sin, ar a dtugtar ‘benzo-dope’ agus ‘tranq-dope faoi seach, nasctha le nimhithe, lena n-airítear básanna, i Meiriceá Thuaidh.
Is ón Afganastáin a thagann an chuid is mó den hearóin a úsáidtear san Eoraip, áit ar fhógair an Talaban toirmeasc ar shaothrú poipín óipiam i mí Aibreáin 2022. Léirítear sna figiúirí is déanaí ó UNODC le haghaidh 2023 go bhfuil laghdú measta 95% tagtha ar shaothrú agus ar tháirgeadh aindleathach óipiam sa tír i gcomparáid le 2022. Faoi láthair, is deacair a thuar cén tionchar a bheidh ag an toirmeasc ar mhargadh hearóine na hEorpa. Tugtar le fios san fhianaise go bhfuil stoic shuntasacha óipiam fós san Afganastáin, rud a d’fhéadfadh a mhíniú cén fáth nach raibh aon chomhartha láidir ann go dtí seo go raibh cur isteach ar shreafaí hearóine i dtreo an AE. Mar sin féin, tá imní ann go bhféadfadh bearnaí sa mhargadh a bheith á líonadh ag ópóidigh shintéiseacha láidre nó ag spreagthaigh shintéiseacha mar thoradh ar ghanntanas hearóine amach anseo. D’fhéadfadh éifeachtaí diúltacha suntasacha a bheith aige sin ar an tsláinte phoiblí agus ar an tslándáil phoiblí.
Cuirtear i bhfios go láidir sa tuarascáil gur gá don Eoraip feabhas a chur ar a hullmhacht d’aon athruithe a d’fhéadfadh teacht ar an margadh, trí chosc agus cóireáil leordhóthanach a áirithiú, lena n-áirítear rochtain ar chógais agónaí ópóideacha agus ar sheirbhísí laghdaithe díobhála, chomh maith le soláthairtí leordhóthanacha nalocsóin, an druga aisiompaithe ródháileoige, a chur ar fáil. Trí fhreagairt ilghníomhaireachta agus pleananna mearchumarsáide a bheith i bhfeidhm, is féidir cabhrú freisin le hullmhacht a neartú maidir le teacht chun cinn tobann substaintí an-láidir ar mhargadh na ndrugaí aindleathacha san AE.
Deir StiúrthóirEMCDDA Alexis Goosdeel : ‘I dTuarascáil Eorpach ar Dhrugaí na bliana seo, leagaimid béim ar na dúshláin mhéadaitheacha a bhaineann le margadh drugaí atá an-chasta agus atá ag athrú go tapa, áit a bhfuil rochtain fhorleathan ar dhrugaí aindleathacha seanbhunaithe agus ina bhfuil substaintí sintéiseacha láidre nua fós ag teacht chun cinn. Cuirimid i bhfios go láidir cé chomh forleathan is atá úsáid ilsubstaintí ag tiomáint réimse rioscaí sláinte, go háirithe nuair a úsáidtear meascáin drugaí i ngan fhios don úsáideoir. Déanaimid machnamh inniu freisin ar fhadhbanna a d’fhéadfadh a bheith ann amach anseo i réimse na ndrugaí agus ar an ngá atá le bheith níos ullmhaithe chun aghaidh a thabhairt orthu. Is cúis áthais dom a fhógairt mar sin go mbeidh sainordú níos láidre againn, mar Ghníomhaireacht nua Drugaí an Aontais Eorpaigh, chun bagairtí agus treochtaí atá ag teacht chun cinn amach anseo a réamh-mheas, foláireamh a thabhairt i bhfíor-am faoi rioscaí nua don tsláinte agus don tslándáil, cabhrú leis an AE agus leis na Ballstáit freagairt, agus foghlaim ón taithí a fuarthas chun ár straitéisí agus ár n-idirghabhálacha i ndáil le drugaí a oiriúnú agus a fheabhsú'.
An séú bliain as a chéile inar urghabhadh na líonta cócaoin ba mhó riamh: an tionchar ar an tsláinte phoiblí
Don séú bliain as a chéile, d’urghabh Ballstáit AE na cainníochtaí cócaoin ba mhó riamh, arbh ionann iad agus 323 tona tuairiscithe in 2022 (303 tona in 2021). Tá na hurghabhálacha Eorpacha anois níos mó ná na hurghabhálacha a dhéantar sna Stáit Aontaithe, a mheastar go stairiúil a bheith ar an margadh cócaoin is mó ar domhan. Is ionann an Bheilg (111 tona), an Spáinn (58.3 tona) agus an Ísiltír (51.5 tona) agus 68% den chainníocht iomlán a urghabhadh, rud a léiríonn go bhfuil gáinneálaithe drugaí ag díriú go leanúnach ar shlabhraí soláthair lóistíochta. In 2023, thuairiscigh an Spáinn an urghabháil aonair cócaoin ba mhó riamh sa tír (9.5 tona), a bhí folaithe i lastais bananaí ó Eacuadór.
Tá gáinneáil ar mhéideanna móra cócaoin i gcoimeádáin loingseoireachta muirí trí chalafoirt na hEorpa fós ina toisc shuntasach maidir le hinfhaighteacht ard na ndrugaí sa réigiún. Léiríonn sonraí le déanaí ó chalafort Antuairp gur mhéadaigh cainníocht an chócaoin a urghabhadh ann go 116 tona in 2023 (ó 110 tona in 2022). De réir mar a théann modhanna forfheidhmithe dlí i méid, tá grúpaí coireachta eagraithe ag díriú freisin ar chalafoirt bheaga i dtíortha an AE agus i dtíortha atá ar theorainn an AE araon, ar tíortha iad a d’fhéadfadh a bheith níos leochailí maidir le gáinneáil ar dhrugaí. Mar léiriú air sin, thuairiscigh roinnt tíortha i dtuaisceart na hEorpa, lena n-áirítear an tSualainn agus an Iorua, urghabhálacha cócaoin ba mhó riamh i gcalafoirt mhara in 2023.
Mar chuid de threochlár an AE chun gáinneáil ar dhrugaí agus coireacht eagraithe a chomhrac, is é is aidhm do Chomhghuaillíocht nua na gCalafort Eorpach (2024), ar comhpháirtíocht phríobháideach phoiblí í, borradh a chur faoi athléimneacht na gcalafort agus dlús a chur leis an gcomhrac i gcoinne na gáinneála ar dhrugaí agus an insíothlaithe coiriúil. Soláthraíonn grúpaí coireachta eagraithe margaí tomhaltóirí Eorpacha freisin trí tháirgí aindleathacha cócaoin a phróiseáil i roinnt tíortha AE, agus tuairiscíodh gur díchóimeáladh 39 saotharlann chócaoin in 2022 (34 in 2021).
Tá comharthaí ann go bhfuil méadú ag teacht ar an tionchar diúltach ar an tsláinte phoiblí mar gheall ar infhaighteacht ard cócaoin san Eoraip . Is é cócaon an dara druga aindleathach is coitianta a thuairiscigh iad siúd a chuaigh isteach i seirbhísí cóireála drugaí den chéad uair (29 000 in 2022) agus iad siúd a chuaigh isteach i ranna éigeandála ospidéil (a luaitear in 28% de chásanna géarthocsaineachta drugaí in ospidéil táscacha Euro-DEN Plus in 2022). Tugann na sonraí atá ar fáil le fios go raibh an druga i láthair freisin i thart ar an gcúigiú cuid de na básanna ródháileoige a tuairiscíodh in 2022, a braitheadh go minic in éineacht le substaintí eile. Ós rud é gur féidir le húsáid cócaoin an baol a bhaineann le fadhbanna cardashoithíocha agus fadhbanna sláinte eile a mhéadú, is dócha nach n-aithnítear go leordhóthanach an pháirt atá aige i mbásmhaireacht a bhaineann le drugaí san Eoraip.
Is é cócaon an druga spreagthach aindleathach is mó a úsáidtear san Eoraip, agus d’úsáid thart ar 1.4% (4 mhilliún) d’aosaigh na hEorpa (15–64 bliana) é sa bhliain seo a chuaigh thart. Tugann faisnéis le fios go bhfuil cócaon ar fáil níos mó agus níos mó san Eoraip, agus dáileadh níos leithne geografach agus sóisialta ann. Léiríodh sna sonraí anailíse fuíolluisce is déanaí gur thuairiscigh 49 as na 72 cathair a bhfuil sonraí acu le haghaidh 2022 agus 2023 gur tháinig méadú ar iarmhair chócaoin. Is cúis imní ar leith é go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil úsáid cócaoin ag éirí níos coitianta i ngrúpaí níos leochailí nó níos imeallaithe i roinnt tíortha. Tuairiscítear instealladh cócaoin agus úsáid cnagchócaoin i líon méadaitheach tíortha. Tá baint ag spreagthaigh, amhail cócaon, le minicíocht insteallta níos airde agus bhí baint acu le ráigeanna áitiúla VEID i measc daoine a insteallann drugaí i roinnt cathracha Eorpacha le deich mbliana anuas.
Cruthaíonn margaí cannabais atá ag athrú dúshláin nua maidir le beartais drugaí
Tá dúshláin nua á gcruthú mar gheall ar fhorbairtí i réimse an channabais i ndáil leis an gcaoi a dtugann tíortha aghaidh ar an druga aindleathach is mó a úsáidtear san Eoraip. Tá an meánmhéid THC i roisín cannabais méadaithe faoi dhó le 10 mbliana anuas agus tá sé fós ag ardú (22.8% in 2022), cé go bhfuil an meánmhéid atá i gcannabas luibhe cobhsaí go ginearálta. Agus tá táirgí cannabais ag éirí níos éagsúla anois, lena n-áirítear eastóscáin agus iteáin an-láidir. Tá tuairiscí ann freisin go bhféadfaí roinnt táirgí a dhíoltar ar an margadh aindleathach mar channabas a bheith truaillmheasctha le cannaibionóidigh shintéiseacha láidre .
In 2023, fuair Córas Luathrabhaidh an AE tuarascálacha ar naoi gcannaibionóideach nua, agus bhí ceithre cinn acu leathshintéiseach. Is é heicsi-hidreachannabanól (HHC) an cannaibionóideach leathshintéiseach is coitianta a bhraitear, agus in 2022 ba é sin an chéad cheann de na substaintí sin a tuairiscíodh san Eoraip. Cé go bhfuil eolas teoranta ann ar éifeachtaí na substaintí seo ar dhaoine, tuairiscíodh nimhiú, lena n-áirítear i measc leanaí a d’íth iteáin ina raibh HHC. Ó mhí an Mhárta 2024 i leith, bhí HHC liostaithe mar dhruga rialaithe in 18 mBallstát AE ar a laghad.
Meastar gur bhain thart ar 8% (22.8 milliún) d’aosaigh Eorpacha (15–64 bliana) úsáid as cannabas sa bhliain seo a chuaigh thart, agus tháinig méadú ar a leitheadúlacht go 15% (15.1 milliún) i measc daoine fásta óga (15–34 bliana). Chuaigh thart ar 92 000 cliant isteach i gcóireáil speisialaithe drugaí le haghaidh fadhbanna a bhaineann le húsáid cannabais in 2022, arb ionann é agus thart ar aon trian (36%) de na hiontrálaithe cóireála uile. Ba é cannabas an tsubstaint ba mhinice a thuairiscigh líonra ospidéal Euro-DEN Plus in 2022, a raibh baint aige le 29% de chásanna géarthocsaineachta drugaí in ospidéil (25% in 2021).
Is féidir le húsáid cannabais raon fadhbanna sláinte fisiciúla agus fadhbanna meabhairshláinte a chruthú nó a ghéarú, lena n-áirítear siomptóim riospráide ainsealacha, spleáchas agus siomptóim shíocóiseacha. Mar gheall ar chastacht an mhargaidh agus ar éagsúlacht na dtáirgí atá ar fáil, tá sé dúshlánach measúnú a dhéanamh ar an mbaol díobhála ó úsáid cannabais. Tá gá ann le taighde níos mó ar na dúshláin shonracha a bhíonn roimh dhaoine a úsáideann cannabas chun na roghanna cóireála is éifeachtaí a aithint. Go minic, tairgtear teiripí chun déileáil go síceolaíoch leis an bhfadhb dóibh siúd a bhfuil fadhbanna a bhaineann le cannabas acu agus tá idirghabhálacha ríomhshláinte (ar líne) ar fáil níos mó agus níos mó.
Tá cúig Bhallstát AE (an tSeicia, an Ghearmáin, Lucsamburg, Málta agus an Ísiltír) móide an Eilvéis tar éis a gcur chuige maidir le húsáid agus soláthar cannabais áineasa a athrú, nó tá sé beartaithe acu an cur chuige sin a athrú. Leagtar na hathruithe sin amach — lena n-áirítear fás sa bhaile, clubanna fáis neamhbhrabúis agus úsáid cannabais go príobháideach — sa tuarascáil, ina leagtar béim ar an ngá atá le hinfheistíocht a dhéanamh i bhfaireachán agus i meastóireacht chun tuiscint iomlán a fháil ar a dtionchar ar shláinte agus ar shábháilteacht an phobail (3).
Dúirt Cathaoirleach Bhord Bainistíochta EMCDDA Franz Pietsch: ‘Is í seo an Tuarascáil Eorpach ar Dhruga deiridh a d’fhoilsigh EMCDDA, sula mbeidh sí ina Gníomhaireacht Drugaí an Aontais Eorpaigh an mhí seo chugainn. Léiríonn an anailís is déanaí seo an t-athrú atá tagtha ar fhadhb na ndrugaí ón gcéad tuarascáil thart ar 30 bliain ó shin agus an fáth ar tugadh sainordú níos leithne don ghníomhaireacht. Molaim EMCDDA as an luach ollmhór a chuir sé ar fáil dá gheallsealbhóirí thar na blianta. Táim siúráilte de go gcuirfidh an ghníomhaireacht, ina foirm nua, luach níos mó fós ar fáil dóibh siúd atá ag obair i réimse na ndrugaí agus iad ag dul i ngleic le cúiseanna agus iarmhairtí na húsáide drugaí’.
