MDMA - Avrupa’daki mevcut durum (Avrupa Uyuşturucu Raporu 2024)

MDMA, kimyasal olarak amfetaminlerle bağlantılı olan ancak kısmen farklı etkilere sahip sentetik bir uyuşturucudur. Avrupa’da MDMA kullanımı genellikle gece hayatı ve eğlence ortamları bağlamında aralıklı tüketim kalıplarıyla ilişkilendirilmiştir. Kullanım yaygınlığı, uyuşturucu yakalamaları, fiyat ve saflık ve daha fazlası dâhil olmak üzere Avrupa’da MDMA için uyuşturucu durumunun en son analizini bu sayfada bulabilirsiniz. 

Bu sayfa Avrupa Uyuşturucu Raporu 2024’ün bir parçası olup Avrupa’daki uyuşturucu durumuna ilişkin EMCDDA’nın yıllık genel bakışıdır.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

Son Güncelleme: 11 Haziran 2024

Avrupa’da MDMA üretiminin arttığına dair işaretler; hâlâ sağlık riskleri yaratan güçlü ürünler

MDMA, kimyasal olarak amfetaminlerle bağlantılı olan ancak kısmen farklı etkilere sahip sentetik bir uyuşturucudur. Avrupa’da MDMA kullanımı genellikle gece hayatı ve eğlence ortamları bağlamında aralıklı tüketim kalıplarıyla ilişkilendirilmiştir. Anket verileri, MDMA’nın kokainden sonra Avrupa’da en sık kullanılan ikinci yasa dışı uyarıcı olduğunu göstermektedir. COVID-19 salgınının ilk aşamalarında uyuşturucu kullanımı geçici olarak azalmış gibi görünse de sosyal mesafe önlemleri kaldırıldığında tekrar artışa geçmiştir. En son elde edilen veriler, mevcut durumun yıllık tüketim açısından nispeten istikrarlı olduğunu göstermektedir, ancak ulusal durum nispeten heterojendir ve bazı ülkelerde kullanımda hafif bir artış olduğuna dair bazı olası işaretler vardır. Atık su analizi bildiren Avrupa şehirlerinin neredeyse üçte ikisinde 2022-2023 yılları arasında MDMA kalıntılarında artış tespit edilmiştir.

Avrupa’da küresel MDMA piyasası için üretim

MDMA üretiminin hem iç tüketim hem de AB dışı pazarlara ihracat için Avrupa’da gerçekleştiği bilinmektedir. Avrupa, bu madde için önemli bir küresel tedarik kaynağı olarak kabul edilmektedir ve MDMA üretiminin çoğunun Hollanda’da veya çevresinde yoğunlaştığı düşünülmektedir. Yasa dışı uyuşturucu üretimindeki eğilimleri izlemek her zaman için zor olsa da üretim hacimlerinin düştüğü düşünülen son dönemin ardından Avrupa’da MDMA üretiminin arttığına dair bazı olası göstergeler bulunmaktadır. Avrupa Birliği’nde ortadan kaldırılan MDMA laboratuvarlarının sayısı 2022’de 48’e (2021’de 25) yükselirken MDMA üretiminde kullanılan uluslararası kontrollü öncü kimyasal PMK (piperonil metil keton) ve glisidik türevlerinin yakalanması 2022’de belirgin bir artış göstererek 19,9 tona (2021’de 2,6 ton) ulaşmıştır. 2022’de önemli miktarlarda alternatif kimyasallar da yakalanmıştır. MDMA öncülleri ve alternatif kimyasalların yakalanmasındaki artışa ilişkin bu raporlar, MDMA ihracatına ilişkin bilgilerle birlikte küresel pazarlar için uyuşturucu üretimindeki bir artışı ve COVID-19 pandemisine bağlı düşüşün ardından genel bir toparlanmayı yansıtıyor olabilir. Ancak son verilerin tamamı bunu göstermemektedir. 2022’de Avrupa Birliği’nde yakalanan MDMA tabletlerinin miktarı dörtte bir oranında azalmış ve yakalanan MDMA tozu miktarında bir miktar azalma görülmüştür. Tabletlerin MDMA içeriği ve tozların saflığı, 2019’daki pandemi öncesi zirve noktasından 2022’de düşmeye devam etmiş ve son yıllarda başta Hollanda olmak üzere bazı önemli kaynak ülkelerde ekstazi tabletlerinin MDMA içeriğinde düşüşler gözlenmiştir.

MDMA ürün gücü endişe kaynağı olmaya devam ediyor

Tipik MDMA içeriği 140-157 miligram olan ekstazi tabletlerinin MDMA içeriğinin azaldığına dair göstergelere rağmen perakende piyasasında bulunan tabletlerin genel gücü tarihsel standartlara göre yüksek kalmaya devam etmektedir. Daha güçlü ürünlerin kullanılabilirlik durumu, potansiyel olarak bu maddenin tüketimiyle ilişkili olumsuz sağlık sonuçları riskini artırmaktadır.

MDMA tabletleri genellikle marka logolarının renkli kopyaları olan birçok tasarımda mevcuttur. Tozlar ve tabletlerin yanı sıra yenilebilir ürünler (şekerler, jelatinler ve lolipoplar) gibi daha yeni MDMA ürünlerinin de son yıllarda Belçika ve Çekya gibi bazı ülkelerde satışa sunulduğu bildirilmiştir. Yenilebilir kenevirlerde olduğu gibi bu ürünler de amaçlanan dozajın düzenlenmesinde zorluklar yaratmakta ve özellikle reşit olmayan kişiler tarafından tüketildiklerinde endişe yaratacak şekilde yanlışlıkla tüketim riskini artırmaktadır.

MDMA kullanımı Avrupa’da uyuşturucu tedavisine girme nedeni olarak nadiren gösterilmektedir, ancak akut zehirlenmeler ve ölümler bazen bu maddenin tüketimiyle ilişkilendirilmektedir. Almanya da dâhil olmak üzere bazı ülkeler 2022 yılında MDMA’nın rol oynadığı uyuşturucu kaynaklı az sayıda ölüm bildirirken Türkiye, daha büyük sayılar bildiren tek ülke olmaya devam etmektedir. Bunun nedenleri açık değildir. Bu nedenle MDMA kullanımı, önleme ve zararı azaltma mesajları ve müdahaleleri açısından önemli bir konu olmaya devam etmektedir. Bu alanda tipik olarak alınan önlemler arasında yüksek mukavemetli ürünler ve daha güvenli kullanım kılavuzları hakkında risk iletişimlerinin yanı sıra tüketicilerin, maddelerinin bileşimini analiz ettirebilecekleri bırakma hizmetleri ve bazı ülkelerde hap testi hizmetleri sağlanması yer almaktadır.

Ulusal ve Avrupa kapsamındaki sınırlamalar nedeniyle genelleme yapmak zor olsa da uyuşturucu kontrol servislerinden elde edilen mevcut bilgiler, MDMA ürünlerinin 2022’de taranan diğer yasa dışı uyuşturuculara kıyasla genellikle daha az seyrelme işlemine maruz kaldığını göstermektedir. Bununla birlikte MDMA tabletlerinde zaman zaman sentetik katinonların tespit edilmesinin de gösterdiği şekilde bu durum meydana gelmektedir. Tüketicilere MDMA olarak hileli satıldığı AB Erken Uyarı Sistemine bildirilen bu tür uyuşturucu karışımları, tüketicilerin beklenmedik yan etkilerle karşılaşma ve potansiyel zarar görme riskini de artırabilmektedir.

MDMA hakkında daha ayrıntılı bilgi için: EMCDDA-Europol ortak çalışması AB Uyuşturucu Piyasaları: Derinlemesine analiz ve EMCDDA’nın Uyarıcılar: sağlık ve sosyal tepkiler.

Temel veriler ve eğilimler

MDMA kullanımının yaygınlığı

• 2015-2023 yılları arasında 26 AB ülkesi tarafından gerçekleştirilen anketler, son bir yıl içinde 2,2 milyon genç yetişkinin (15-34 yaş arası) MDMA kullandığını (bu yaş grubunun %2,2’si) ve 15-24 yaş arası kişilerin %2,3’ünün (1,1 milyon) son bir yıl içinde MDMA kullandığının tahmin edildiğini göstermektedir (anket verileri için bkz. Şekil 5.1).
• 2021 yılından bu yana anket yapan ve güven aralıkları sağlayan 13 Avrupa ülkesinden 4’ü önceki karşılaştırılabilir anketlerinden daha yüksek tahminler, 9’u ise sabit tahminler bildirmiştir.

• Belediye atık sularında 2022 ve 2023 yılları için MDMA artıklarıyla ilgili veriye sahip 69 şehirden 42’si bir artış, 11’i sabit bir durum ve 16’sı ise azalma bildirmiştir (Şekil 5.2). Her iki yıl için de veriye sahip 10 şehrin tamamında 2023 yılında 2011 yılına kıyasla daha yüksek MDMA kütle yükleri tespit edilmiştir.

MDMA ile ilişkili ölümler ve hastane başvuruları

• MDMA, uyuşturucuya bağlı az sayıda ölümde bildirilmektedir ve çoğu ülkede 20 vakanın 1’inden daha azında bu uyuşturucu rol oynamaktadır. Örneğin, Almanya’da 2022 yılında meydana gelen 25 ölümcül aşırı doz vakasının 1’inde MDMA’dan bahsedilmiş olup vakaların çoğunda birden fazla uyuşturucu kullanılmıştır. Türkiye, uyuşturucu kaynaklı ölümlerin neredeyse 5’te 1’inde MDMA tespit edilmesiyle (2022’de 246 ölümden 46’sı) aykırı bir ülke konumundadır. Avrupa Birliği ve Norveç ile karşılaştırıldığında Türkiye’de uyuşturucuya bağlı ölümlerin çoğunluğu gençlerde ve ağırlıklı olarak erkeklerde görülmekte ve opioidlerden ziyade uyarıcı uyuşturucularla gerçekleşmektedir.
• MDMA, 2022 yılında Euro-DEN Plus hastaneleri tarafından en sık bildirilen altıncı uyuşturucu olmuştur. Uyuşturucu, 2022 yılında 19 yüksek öncelikli merkez tarafından rapor edilmiş ve o yıl için veri bildiren 23 merkezdeki başvuruların tahminî %4,7’sinde (medyan) yer almıştır. Bildirilen vakaların çoğunda maddenin yanında alkol de kullanılmıştır. MDMA ile birlikte en yaygın olarak bulunan uyuşturucular kokain ve esrar, bazı merkezlerde ise GHB/GBL, amfetamin ve sentetik katinonlardır.
• 2022’de, Euro-DEN hastanelerinin 10’unda MDMA içeren uyuşturucu toksisitesi başvurularının payı diğer maddelere ve bir önceki yıla kıyasla (veya MDMA ilk kez rapor edilmiştir) artış göstermiştir. 5 hastanede bu pay azalmış, 4’ünde ise sabit kalmıştır.
• Sadece Belçika, Fransa ve Hollanda’daki yüksek öncelikli hastanelerdeki 10’da 1’den fazla başvuruda MDMA rol oynamıştır.
• 2022’de Euro-DEN hastanelerinin yarısında MDMA ile yapılan her 4 başvurudan en az 3’ü erkek, her 10 başvurudan en az 4’ü 25 yaşın altındaki gençler arasından olmuş ve MDMA, MDMA ile ilgili başvuruların %3’ünden daha azı için bildirilen tek uyuşturucu olmuştur. Alkol, vakaların en az 3’te 2’sinde birlikte kullanılmış olup kokain ve amfetamin, MDMA’nın rol oynadığı başvurularda en sık bildirilen uyuşturuculardır.

MDMA piyasa verileri

• 2022’de AB Üye Devletleri, 1.2 ton MDMA tozu (2021’de 1,6 ton) ve 2,5 milyon MDMA tableti (2021’de 3,5 milyon) miktarına denk gelen 14.500 MDMA (2021’de 10.000) yakalandığını bildirmiştir. Türkiye’de 2022 yılında 5 milyon MDMA tableti yakalanmıştır (2021’de 7.6 milyon) (Şekil 5.3).
• 2022 yılında 6 AB Üye Ülkesi, 48 MDMA laboratuvarının ortadan kaldırıldığını bildirmiştir (2021’de 25). Belçika 2022’de 27 (2021’de 8) MDMA laboratuvarı bildirirken Hollanda 13, İspanya 5, Fransa, Polonya ve İsveç ise 1’er MDMA laboratuvarı bildirmiştir.
• Yakalanan MDMA prekürsörleri 2022 yılında 20,5 tona ulaşmıştır (2021 yılında 7,1 ton). 2022’de 19,9 ton MDMA prekürsörü PMK ve glisidik türevlerinin (2021’de 2,6 ton) yakalandığı rapor edilmiştir. MDMA üretimi amacıyla alternatif kimyasalların yakalandığı da bildirilmiştir: MAMDPA, 2022 yılında daha küçük miktarlarda (2021’de 4,5 ton ile karşılaştırıldığında 37 kilogram) yakalanmıştır.
• Tarihsel standartlara göre yüksek olsa da tabletlerdeki ortalama MDMA içeriği 2019’daki zirveden 2022’de düşmeye devam etmiş; tozların saflığı 2021’e kıyasla sabit kalmıştır. Avrupa’da ele geçirilen MDMA tabletleri ortalama 140 ila 157 miligram MDMA içermektedir (2021’de 161-173 miligram) ve ele geçirilen MDMA tozlarının ortalama saflığı %46 ila %100 arasında değişmektedir (2021’de %42-100); ülkelerin yarısı %66-87 aralığında değerler bildirmiştir (2021’de %69-85). Bununla birlikte Hollanda, ekstazi tabletlerinin ortalama MDMA içeriğinin daha düşük olduğunu bildirmiştir (tablet başına 130 mg).

• 2023’ün ilk yarısında 10 AB Üye Devletindeki 18 şehirde uyuşturucu kontrol servisleri tarafından test edilen tablet başına ortalama MDMA miktarı 134 miligramdır (2022’in aynı döneminde 139 miligram). MDMA tozunun ortalama saflığı %80 olarak bildirilmiştir (2022’nin ilk yarısında %78) (Şekil 5.4).
• 2023 yılında MDMA olarak satılan toplam 1.541 numune, 9 AB Üye Devletindeki 12 uyuşturucu kontrol servisi tarafından psikoaktif tağşiş maddeleri açısından test edilmiştir. MDMA, 1.325 örnekte tek psikoaktif madde iken kalan 216 örnek en az bir başka psikoaktif madde içeriyordu. Sentetik katinonlar bunlar arasında en sık tespit edilenler olup MDMA olarak satılan numunelerde tespit edilen tüm psikoaktif tağşiş maddelerinin %44'ünü temsil etmektedir (Şekil 5.5). Sentetik katinonlar 9 Üye Devletteki servisler tarafından rapor edilmiştir (2022'deki 4 ile karşılaştırıldığında) ve 12 servisin tamamı en az bir MDMA numunesinde bu maddelerin tespit edildiğini bildirmiştir. 2023 yılında MDMA ürünlerinde en sık tespit edilen sentetik katinonlar 3-CMC, 4-CMC, 3-FEA, 3-MMC ve dipentylone olmuştur.

Kaynak veriler

Kaynak tabloları göster