MDMA – bieżąca sytuacja w Europie (Europejski raport narkotykowy 2024)

MDMA jest narkotykiem syntetycznym, pod względem budowy chemicznej zbliżonym do amfetaminy, ale mającym nieco inne działanie. W Europie używanie MDMA ma zazwyczaj charakter sporadyczny i odbywa się w kontekście życia nocnego i miejsc rozrywki. Na tej stronie zamieszczono najnowsze analizy sytuacji dotyczącej narkotyków – w odniesieniu do MDMA – w Europie, między innymi informacje o rozpowszechnieniu używania, konfiskatach, cenie i czystości. 

Niniejsza strona stanowi część Europejskiego raportu narkotykowego 2024 – corocznego przeglądu sytuacji narkotykowej w Europie sporządzonego przez EMCDDA.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

Ostatnia aktualizacja: 11 czerwca 2024 r.

Oznaki wzrostu produkcji MDMA w Europie; produkty o dużej sile działania nadal stwarzają zagrożenia dla zdrowia

MDMA jest narkotykiem syntetycznym, pod względem budowy chemicznej zbliżonym do amfetaminy, ale mającym nieco inne działanie. W Europie używanie MDMA ma zazwyczaj charakter sporadyczny i odbywa się w kontekście życia nocnego i miejsc rozrywki. Z badań ankietowych wynika, że MDMA jest w Europie drugą, po kokainie, najczęściej używaną nielegalną substancją pobudzającą. Wczesne fazy pandemii COVID-19 charakteryzowały się chwilowym spadkiem używania tego narkotyku, ale po zniesieniu środków dystansu społecznego nastąpił wzrost. Najnowsze dostępne dane wskazują, że obecna sytuacja jest względnie stabilna pod względem rocznej konsumpcji, chociaż sytuacja w poszczególnych krajach jest stosunkowo niejednorodna. Istnieją pewne możliwe oznaki nieznacznego wzrostu konsumpcji w niektórych krajach. Prawie dwie trzecie miast europejskich, w których przeprowadzono analizę ścieków, wykazało wzrost pozostałości MDMA w latach 2022–2023.

Europejska produkcja na światowy rynek MDMA

Wiadomo, że produkcja MDMA odbywa się w Europie, zarówno z przeznaczeniem na konsumpcję krajową, jak i wywóz na rynki spoza UE. Europa jest uznawana za ważne globalne źródło dostaw tej substancji, przy czym uważa się, że większość produkcji MDMA koncentruje się w Holandii lub w jej okolicach. Monitorowanie tendencji dotyczących produkcji nielegalnych narkotyków zawsze stanowi wyzwanie. Obecnie jednak pojawiają się pewne przesłanki sugerujące wzrost poziomu produkcji MDMA w Europie, po tym jak niedawno przypuszczalnie nastąpił spadek wielkości produkcji. Liczba laboratoriów MDMA zlikwidowanych w Unii Europejskiej wzrosła do 48 w 2022 r. (25 w 2021 r.), natomiast konfiskaty kontrolowanego na arenie międzynarodowej prekursora PMK (ketonu etylowo-metylowego) i jego pochodnych glicydowych służących do produkcji MDMA wyraźnie wzrosły w 2022 r. i wyniosły 19,9 ton (2,6 ton w 2021 r.). W 2022 r. przechwycono również znaczne ilości alternatywnych substancji chemicznych. Doniesienia o wzroście liczby konfiskat prekursorów MDMA i alternatywnych substancji chemicznych, w połączeniu z informacjami o wywozie MDMA, mogą odzwierciedlać wzrost produkcji narkotyku na rynki globalne i ogólne odbicie po spadku związanym z pandemią COVID-19. Nie wszystkie najnowsze dane jednak na to wskazują. W 2022 r. ilość skonfiskowanych w Unii Europejskiej tabletek MDMA spadła o prawie jedną trzecią, podczas gdy ilość skonfiskowanego MDMA w postaci proszku spadła nieznacznie. Zawartość MDMA w tabletkach i czystość proszków nadal spadały w 2022 r. od szczytu sprzed pandemii w 2019 r., przy czym w ostatnich latach w niektórych ważnych krajach źródłowych, zwłaszcza w Holandii, obserwowano spadki zawartości MDMA w tabletkach ecstasy.

Siła działania produktów MDMA nadal budzi obawy

Mimo oznak, że zawartość MDMA w tabletkach ecstasy maleje (typowa zawartość MDMA wynosi od 140 do 157 miligramów), ogólna moc tabletek dostępnych na rynku detalicznym pozostaje wysoka w porównaniu ze standardami historycznymi. Dostępność produktów o większej sile działania potencjalnie zwiększa ryzyko negatywnych skutków zdrowotnych związanych z konsumpcją tej substancji.

Tabletki MDMA są zazwyczaj dostępne w różnych wzorach, często będących kolorowymi replikami logo marki. Oprócz proszków i tabletek w ostatnich latach w niektórych krajach, na przykład w Belgii i Czechach, dostępne są nowsze produkty zawierające MDMA, takie jak artykuły spożywcze (cukierki, żelki i lizaki). Podobnie jak w przypadku artykułów spożywczych na bazie konopi, produkty te stwarzają trudności w regulowaniu zamierzonej dawki i zwiększają ryzyko przypadkowego spożycia. Jest to szczególnie niepokojące w przypadku spożycia przez osoby nieletnie.

Używanie MDMA jest w Europie rzadko podawane jako powód podejmowania leczenia uzależnienia od narkotyków, jednak ostre zatrucia i zgony są czasami związane z konsumpcją tej substancji. W niektórych krajach, np. w Niemczech, w 2022 r. odnotowano niewielką liczbę zgonów spowodowanych przez MDMA. Jedynym krajem, w którym zgłoszono większą liczbę zgonów jest nadal Turcja. Przyczyny tego nie są jasne. Używanie MDMA wciąż stanowi zatem istotny problem w zakresie komunikatów i interwencji dotyczących zapobiegania szkodom i ich redukcji. Działania podejmowane zazwyczaj w tym obszarze obejmują komunikację dotyczącą ryzyka związanego z produktami o dużej sile działania oraz wytyczne dotyczące bezpieczniejszego stosowania, jak również świadczenie usług bez wcześniejszej rezerwacji, a w niektórych krajach także usług testowania tabletek, dzięki którym konsumenci mogą zlecić analizę składu posiadanych przez nich substancji.

Choć trudno jest uogólniać ze względu na ograniczenia zasięgu krajowego i europejskiego, informacje dostępne z punktów kontroli narkotyków wskazują, że produkty zawierające MDMA są generalnie mniej podatne na fałszowanie niż inne nielegalne narkotyki, które badano w 2022 r. Ma to jednak miejsce, o czym świadczy sporadyczne wykrywanie syntetycznych katynonów w tabletkach MDMA. Takie mieszanki narkotyków, które zostały zgłoszone do europejskiego systemu wczesnego ostrzegania, że są nieuczciwie sprzedawane konsumentom jako MDMA, mogą również zwiększać ryzyko wystąpienia u konsumentów nieoczekiwanych skutków ubocznych i potencjalnych szkód.

Dodatkowe szczegółowe informacje na temat MDMA można znaleźć we wspólnym raporcie EMCDDA i Europolu EU Drug Markets: In-depth analysis and the (Rynek narkotykowy w UE – szczegółowa analiza) i opracowaniu EMCDDA Stimulants: health and social responses (Substancje pobudzające: reakcje zdrowotne i społeczne).

Kluczowe dane i tendencje

Rozpowszechnienie używania MDMA

• Badania ankietowe przeprowadzone w 26 krajach UE w latach 2015–2023 sugerują, że w ostatnim roku MDMA używało 2,2 mln młodych dorosłych (w wieku 15–34 lat, 2,2% osób w tej grupie wiekowej) i szacunkowo 1,1 mln osób w wieku 15–24 lat, czyli 2,3% (dane z badań ankietowych – zob. Wykres 5.1).
• Spośród 13 krajów europejskich, które przedstawiały nowe wyniki badań od 2021 r. i które podały przedziały ufności, 4 zgłosiły wyższe oszacowania niż w poprzednim porównywalnym badaniu, a 9 zgłosiło dane szacunkowe na tym samym poziomie.

• Spośród 69 miast, w przypadku których dostępne są dane pochodzące z analizy występowania pozostałości MDMA w ściekach miejskich za 2022 i 2023 r., w 42 zgłoszono wzrost, w 7 – sytuację stabilną, a w 26 – spadek (Wykres 5.2). We wszystkich 10 miastach z dostępnymi danymi z obydwu lat wskaźniki masowe MDMA były wyższe w 2023 niż w 2011 r.

Zgony i hospitalizacje związane z MDMA

• MDMA jest przyczyną niewielkiej liczby zgonów związanych z narkotykami, a w większości krajów ten narkotyk obecny jest w mniej niż 1 na 20 przypadków. Na przykład w Niemczech w 2022 r. w 1 na 25 przypadków przedawkowania ze skutkiem śmiertelnym wymieniono MDMA, przy czym większość przypadków wiązała się z użyciem wielu narkotyków. Wyjątkiem jest Turcja, gdzie MDMA zidentyfikowano w prawie 1 na 5 zgonów spowodowanych narkotykami (46 z 246 w 2022 r.). W porównaniu z Unią Europejską i Norwegią w Turcji większość zgonów związanych z narkotykami dotyczy osób młodszych, głównie mężczyzn, i częściej wiąże się z substancjami pobudzającymi niż opioidami.
• MDMA było szóstym pod względem częstości zgłaszania narkotykiem w szpitalach objętych programem Euro-DEN Plus w 2022 r. W 2022 r. narkotyk ten zgłoszono w 19 ośrodkach monitorujących, a szacunkowo 4,7% zgłoszeń (mediana) dotyczyło 23 ośrodków, które przekazały dane za ten rok. W większości zgłoszonych przypadków jednocześnie spożywany był alkohol. Wykrytymi substancjami odurzającymi najczęściej towarzyszącymi MDMA były kokaina i konopie indyjskie, a w niektórych ośrodkach także GHB/GBL, amfetamina i syntetyczne katynony.
• W 2022 r. odsetek przypadków ostrych działań toksycznych substancji odurzającej z udziałem MDMA wzrósł w porównaniu z innymi substancjami i rokiem poprzednim (lub MDMA zgłoszono po raz pierwszy) w 10 szpitalach objętych programem Euro-DEN. W 5 szpitalach udział ten zmniejszył się, a w 4 utrzymał się na stałym poziomie.
• Tylko w szpitalach wskaźnikowych w Belgii, Francji i Holandii MDMA występowało w więcej niż 1 na 10 przypadków.
• W połowie szpitali objętych programem Euro-DEN w 2022 r. co najmniej 3 na 4 zgłoszenia związane z MDMA występowały wśród mężczyzn, a co najmniej 4 na 10 dotyczyły osób młodych w wieku poniżej 25 lat. MDMA było też jedyną substancją odurzającą obecną w przypadku mniej niż 3% zgłoszeń związanych z MDMA. W co najmniej 2 z 3 przypadków jednocześnie przyjmowano alkohol, a najczęściej odnotowywanymi narkotykami w przypadku zgłoszeń związanych z MDMA były kokaina i amfetamina.

Dane o rynku MDMA

• W 2022 r. państwa członkowskie UE zgłosiły 14 500 konfiskat MDMA (10 000 w 2021 r.), co odpowiadało 1,2 tonom MDMA w postaci proszku (1,6 tony w 2021 r.) oraz 2,5 mln tabletek MDMA (3,5 mln w 2021 r.). W 2022 r. w Turcji skonfiskowano 5 mln tabletek MDMA (7,6 mln w 2021 r.) (Wykres 5.3).
• W 2022 r. 6 państw członkowskich UE zgłosiło likwidację 48 laboratoriów MDMA (25 w 2021 r.). Belgia zgłosiła likwidację 27 laboratoriów MDMA w 2022 r. (8 w 2021 r.), Holandia – 13 laboratoriów, Hiszpania – 5 laboratoriów, a Francja, Polska i Szwecja – po 1.
• Ilość skonfiskowanych prekursorów MDMA wzrosła w 2022 r. do 20,5 ton (7,1 ton w 2021 r.). W 2022 r. zgłoszono konfiskaty prekursora MDMA PMK i jego pochodnych glicydowych w ilości 19,9 ton (2,6 tony w 2021 r.). Zgłoszono również przypadki konfiskat alternatywnych substancji chemicznych służących do produkcji MDMA: W 2022 r. skonfiskowano mniejsze ilości MAMDPA (37 kilogramów w porównaniu z 4,5 ton w 2021 r.).
• Mimo że średnia zawartość MDMA w tabletkach jest wysoka w porównaniu ze standardami historycznymi, w 2022 r. nadal spadała w porównaniu ze szczytem w 2019 r.; czystość substancji w postaci proszku była stabilna w porównaniu z 2021 r. Tabletki MDMA skonfiskowane w Europie zawierały średnio od 140 do 157 miligramów MDMA (161–173 miligramów w 2021 r.), a średnia czystość skonfiskowanego MDMA w postaci proszku wahała się od 46% do 100% (42–100% w 2021 r.), przy czym połowa krajów zgłosiła wartości w przedziale 66–87% (69–85% w 2021 r.). W Holandii odnotowano jednak niższą średnią zawartość MDMA w tabletkach ecstasy (130 miligramów na tabletkę).

• W pierwszej połowie 2023 r. przeciętna tabletka MDMA przetestowana przez punkty sprawdzania narkotyków w 18 miastach w 10 państwach członkowskich UE zawierała 134 miligramy narkotyku (139 miligramów w analogicznym okresie 2022 r.). Zgłaszana średnia czystość MDMA w postaci proszku wynosiła 80% (78% w pierwszej połowie 2022 r.) (Wykres 5.4).
• W 2023 r. 12 punktów sprawdzania narkotyków w 9 państwach członkowskich UE przebadało pod kątem obecności substancji psychoaktywnych łącznie 1541 próbek sprzedawanych jako MDMA. MDMA było jedyną substancją psychoaktywną w 1325 próbkach, podczas gdy pozostałe 216 próbek zawierało co najmniej jedną inną substancję psychoaktywną. Najczęściej wykrywano syntetyczne katynony, które stanowiły 44% wszystkich wykrytych substancji psychoaktywnych w próbkach sprzedawanych jako MDMA (Wykres 5.5). Punkty sprawdzania narkotyków w 9 państwach członkowskich zgłosiły obecność syntetycznych katynonów (w porównaniu z 4 w 2022 r.), przy czym wszystkie 12 punktów zgłosiło wykrycie tych substancji w co najmniej jednej próbce MDMA. Syntetycznymi katynonami najczęściej wykrywanymi w produktach MDMA w 2023 r. były 3-CMC, 4-CMC, 3-FEA, 3-MMC i dipentylon.

Dane źródłowe

Pokaż tabele z danymi źródłowymi