Uyuşturucu tedariki, üretimi ve prekürsörleri - Avrupa’daki mevcut durum (Avrupa Uyuşturucu Raporu 2025)

Avrupa Birliği’nde yaygın olarak kullanılan yasa dışı uyuşturucuların arzla ilgili göstergelerinin analizi, tüm madde türlerinin bulunabilirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Bu sayfada, uyuşturucu operasyonları ve uyuşturucu kanunu suçlarındaki en son eğilimler ile birlikte uyuşturucu üretimi ve prekürsör operasyonlarına ilişkin 2023 verileriyle desteklenen güncel verilere dayalı olarak Avrupa’daki uyuşturucu tedariki genel hatlarıyla ele alınmıştır.

Bu sayfa Avrupa Uyuşturucu Raporu 2025’in bir parçası olup Avrupa’daki uyuşturucu durumuna ilişkin EUDA’nın yıllık genel bakışıdır.

Table of contents/Search

Table of contents/Search

Search within the book

Operator

Any match

Exact term match only

Select any filter and click on Search to see results

Close

Son Güncelleme: 5 Haziran 2025

Esnek üretim ve kaçakçılık, Avrupa’da uyuşturucunun mevcudiyetini artırıyor

Avrupa’nın yasa dışı uyuşturucu pazarı

Avrupa Birliği’nde yaygın olarak kullanılan yasa dışı uyuşturucuların arzla ilgili göstergelerinin analizi, neredeyse tüm madde türlerinin bulunabilirliğinin yüksek olduğunu göstermektedir. Buna ek olarak pazar, genellikle yüksek etki gücü veya saflıkta bulunan ve potansiyel olarak sağlık risklerini artıran daha geniş bir uyuşturucu yelpazesinin yaygın olarak bulunmasıyla karakterize edilmektedir. Bunlar hem tüketicilerin hem de bilim dünyasının sağlık açısından riskleri hakkında bilgisinin sınırlı olabileceği yeni maddeleri de içermektedir. Bazı uyuşturucular için pazarda bulunan tüketici ürünleri (yağlar, ekstraktlar, yenilebilir ürünler ve elektronik sigara ürünleri gibi) giderek çeşitlenmektedir. Bu gelişmeler, genel olarak artan madde kullanımı ve (özellikle sosyal ve ekonomik zorluklarla karşı karşıya kalan savunmasız gruplar için) yükselen riskler hakkında endişeler doğurmaktadır. Başlıca endişe kaynaklarından biri; özellikle çoklu madde kullanımı bağlamında, uyuşturucu karışımları ve tabletlerindeki yüksek etkili veya yeni maddelerin muhtemelen bilmeden tüketilmesinden kaynaklanan ve giderek artan risklerdir (zehirlenmeler ve ölümler dâhil olmak üzere).

Uyuşturucu kaçakçılık örgütleri, sınır ötesi ticareti kötüye kullanıyor

Küreselleşmenin Avrupa’daki uyuşturucu bulunabilirliği üzerinde önemli bir etkisi olmuştur; zira suçlular, birbirine daha bağlı iletişim, ticaret ve ulaşım ağlarının sağladığı artan yasa dışı uyuşturucu kaçakçılığı fırsatlarından yararlanmaktadır. Deniz nakliye rotalarına sızılması ve ticari intermodal nakliye konteynerlerinde büyük miktarlarda yasa dışı uyuşturucu kaçakçılığı yapılması Avrupa’nın uyuşturucu pazarını beslemeye devam etmektedir. Yasa dışı uyuşturucu üretiminde kullanılan kimyasallar ve ekipmanların satın alınmasını kolaylaştırmak için küresel ticaretten yararlanılmaktadır. Ticaret altyapısının sürekli olarak tehlikeye atılması hem yasa dışı uyuşturucuların Avrupa Birliği’ne girişini ve Avrupa Birliği’nden çıkışını teşvik etmektedir hem de Avrupalı uyuşturucu üreticileri ve kaçakçılarının uluslararası suç şebekeleriyle daha yakın ilişki kurmasına neden olmuştur. Sonuç olarak Avrupa uyuşturucu pazarını küresel tedarik zincirlerinden oluşan dinamik ve karmaşık bir şebeke beslemekte ve şekillendirmektedir. Uyuşturucular, prekürsörler, temel kimyasallar ve ekipmanlar için önemli kaynak ülkeler de buna dâhildir. Tedarik zinciri noktalarındaki değişiklikler; gümrük idarelerinin ve kolluk kuvvetlerinin operasyonlarındaki aksaklıklar, düzenleyici önlemler ve jeopolitik gelişmeler dâhil olmak üzere çeşitli faktörlerle tetiklenmektedir. Güney Amerika, Batı ve Güney Asya ve Kuzey Afrika’daki birçok ülke Avrupa’ya giren kokain, eroin ve kenevir reçinesi gibi yasa dışı uyuşturucuların ana kaynakları olarak kalırken Çin ve Hindistan da yeni psikoaktif maddeler için önemli kaynak ülkeler olmayı sürdürmektedir. Özellikle Hindistan, belirli ölçüde Avrupa’da üretilen sentetik katinonlar gibi bazı maddelerin önemli bir kaynağı olmaya başlamıştır. Genellikle uyuşturucu prekürsörlerinin ve ilgili kimyasal maddelerin Çin menşeli olduğu bildirilmektedir. Buna ek olarak ticari esrar pazarlarına sahip Kanada ve Amerika Birleşik Devletleri çeşitli esrar tüketici ürünlerinin kaynağı konumundadır.

Avrupa’daki limanlarda yakalanmaya devam eden yasa dışı uyuşturucu maddelerin büyük hacmi, küresel ticari tedarik zincirleri üzerinden gerçekleştirilen yasa dışı uyuşturucu kaçakçılığının ölçeğini ve esnekliğini yansıtmaktadır. Örneğin 2024 yılında İspanya, Ekvator menşeli muzların içine gizlenmiş 13 ton ile tek bir sevkiyatta bugüne kadarki en büyük kokain yakalamasını bildirmiştir. Almanya 2023 yılında 43 ton kokain yakalarken o yıl Hamburg Limanı’nda 25 tonluk büyük sevkiyatlar yakalanmıştır; bu miktar 2022 yılında bildirilen miktarın iki katıdır (Şekil 1.1). Bu durum, suç şebekelerinin yasa dışı uyuşturucu kaçakçılığı yapmak için yasal ticaret altyapısını hedef almayı sürdürdüğünün göstergesidir. Tedarik zincirlerine sızılması ve sindirme ve yolsuzluk yoluyla özellikle limanlardaki önemli personelden yararlanılması Avrupa’da sağlam bir şekilde belgelenmiştir. Genel olarak Avrupa Birliği’nde yakalanan toplam uyuşturucu miktarının önemli bir kısmı limanlardaki gümrük idareleri ve kolluk kuvvetleri tarafından tespit edilmiştir. Buna karşılık Uyuşturucu madde kaçakçılığına karşı 2023 AB Yol Haritası, gümrük risk yönetimini ve uyuşturucu ve prekürsörlerin tespitini geliştirmek için önlemleri kapsamıştır. Buna gümrük bilgi sistemlerinin AB Üye Devletleri arasında birlikte çalışabilirliğini artırmak ve gelişmiş konteyner tarama ekipmanlarının konuşlandırılmasını desteklemek dâhildir. Yol Haritası, uyuşturucu kaçakçılığına ve suç şebekelerinin sızmasına karşı Avrupa’nın kilit lojistik merkezlerinin dayanıklılığını artırmaya yönelik eylemleri kapsayan kamu sektörü-özel sektör ortaklığı yaklaşımı Avrupa Limanlar İttifakı’nı da desteklemektedir. Limanlarda uyuşturucu kaçakçılığına ilişkin 2023 Schengen Tematik Değerlendirmesinden elde edilen en iyi uygulamaları ve tavsiyeleri desteklemek için çeşitli eylemler uygulanmaktadır. Avrupa demir yolu ve kara yolu ağları üzerinden uyuşturucu kaçakçılığının önlenmesine yönelik olarak uluslararası ortaklarla iş birliği hâlinde uygulanan önlemler ve eylemler bunlara dâhildir. Suç şebekeleri, tespit edilmemek için birden çok yöntem izlemektedir (Şekil 1.2). Deniz yoluyla daha büyük miktarda uyuşturucu sevkiyatları hâlinde yapılan kaçakçılık Avrupa’da uyuşturucuların bulunabilirliğini artırırken ticari ve özel taşımacılık yöntemleri, mektuplar ve koliler dâhil olmak üzere diğer çeşitli yöntemler kullanılarak da kaçakçılık gerçekleştirilmektedir.

Not: Baden-Württemberg Eyaleti Polis Teşkilatı tarafından yapılan yakalama.

Avrupa Birliği, yasa dışı uyuşturucu olgusunu ele almaya yönelik stratejilerinin geliştirilmesinde ve ölçülmesinde önemli bir aşama olarak tutarlı bir şekilde değerlendirmeye yer vermektedir. Örgütlü suç ve uyuşturucu kaçakçılığı, AB uyuşturucu stratejisi ve 2021-25 eylem planının yakında yapılacak dış değerlendirmesinde ve 2025 ProtectEU – Avrupa İç Güvenlik Stratejisi'nde ele alınacak kilit konulardır.

Uyuşturucu pazarlarının işleyişi, uyuşturucuyla ilişkili sindirme ve şiddet olaylarını tetikliyor

Suç şebekeleri tarafından gençlerin yasa dışı uyuşturucu ticaretinde çalıştırılması ve sömürülmesi gittikçe artan bir endişe konusudur. Suç şebekeleri, savunmasız gençleri hem yüz yüze hem de çevrim içi olarak hedef almakta, uyuşturucu kuryesi olarak çalışmak ve bazı ekstrem durumlarda şiddet olaylarında ve uyuşturucuyla ilişkili cinayetlerde rol oynamak üzere onları işe almaktadır. Bu durum yasa dışı uyuşturucu pazarının işleyişiyle bağlantılı şiddet, yolsuzluk ve suç amaçlı suistimale karşı daha fazla şey yapma ihtiyacına dair farkındalığı artırmıştır. Uyuşturucuyla ilişkili olarak algılanan ve belgelenen şiddetin (özellikle daha ekstrem olaylar) geçmişte genellikle limanlar ve toptan uyuşturucu kaçakçılığını kolaylaştırmak için kullanılan çevreleri gibi yerlerle bağlantılı olduğu düşünülebilse de artık böyle olması şart değildir. Yasa dışı uyuşturucu pazarlarının işleyişiyle ilgili şiddet ve sindirme, Avrupa genelindeki daha küçük şehirler ve belediyelerde artık gittikçe yoğunlaşmakta, yerel toplulukların güvenliğini tehlikeye atmaktadır. Şiddet çoğunlukla suç şebekeleri içerisinde veya farklı şebekeler arasında yoğunlaşıyor gibi görünse de başkaları da uyuşturucuyla ilişkili her seviyede sindirme ve şiddet olayının mağduru olabilmekte, uyuşturucu borçlarının tahsil edilmesi için bireyler ve aileler hedef alınabilmektedir. Bazı durumlarda insanlar uyuşturucu kaçakçılığına zorlanabilmektedir. Bu sorunlar, uyuşturucuyla ilişkili sindirme ve şiddet olaylarının karmaşık doğasını yansıtmakta, örgütlü suç gruplarının mağduru olanlarla bu örgütlerin çalışanı olanlar arasındaki sınırların ne kadar bulanıklaşabileceğini göstermekte ve karmaşık hukuki sorunlar doğurmaktadır. AB Üye Devletlerindeki savcılar ve hâkimler arasındaki adli koordinasyonu güçlendirmeyi amaçlayan Eurojust merkezli bir Avrupa Örgütlü Suç Ağı kurulması dâhil olmak üzere Avrupa’da çeşitli girişimler bu sorunu ele almaktadır. EUDA, Avrupa’da uyuşturucu pazarıyla bağlantılı şiddetin doğasını daha iyi anlamak ve karar alıcılara bu sorunla nasıl mücadele edilebileceğine dair mevcut en iyi bilgileri sağlamak amacıyla yeni bir proje başlatmıştır. Bu çabanın bir parçası olarak ve Avrupa Komisyonu ile iş birliği içinde EUDA, uyuşturucuyla ilişkili şiddet konulu ilk Avrupa konferansını Kasım 2024’te Brüksel’de organize etmiştir. Konferansta uyuşturucuyla ilişkili şiddetin farklı yönleri ele alınmış, sağlık ve güvenlik kaygıları arasında denge kurulmuş ve toplum güvenliği ve kamu sağlığı teşvik edilmiştir. Bu etkinlik, Avrupa düzeyinde izleme ve veri toplamanın iyileştirilmesi ve bu alanda kanıta dayalı politika oluşturmayı desteklemek üzere fikir alışverişi ve en iyi uygulamalar için düzenli bir forum oluşturulması ihtiyacını vurgulamıştır (ayrıca bkz. AB Uyuşturucu Pazarları ve Europol’ün Ciddi Örgütlü Suç Tehdit Değerlendirmesi).

Uyuşturucu tedarik dinamikleri, jeopolitik gelişmelere uyum sağlamaya devam ediyor

Yasa dışı uyuşturucuların üretimi ve dolaşımına karşı koymadaki en önemli zorluklardan biri, suç şebekelerinin denetimden, güvenlikten ve mevzuatta yer alan önlemlerden gelecek aksaklıklara hızla uyum sağlayabilme becerisidir. Jeopolitik gelişmeler, iç veya bölgesel çatışmalar ve ticaret güzergâhlarındaki değişiklikler nedeniyle de aksaklıklar olabilmektedir. Örneğin bazı Güney Amerika ülkelerindeki çatışmalar, devletin istikrarsızlığı ve güvensizlik muhtemelen kokainin suç şebekeleri tarafından Avrupa Birliği’ne kaçakçılık için bulunabilirliğinin artmasına katkıda bulunmuştur.

Afganistan’da Taliban 2021’de ülkenin kontrolünü ele geçirmiş ve 2022’de afyon üretimi ve morfin/eroin işlemesi dâhil olmak üzere tüm uyuşturucuların yasaklandığını ilan etmiştir. Bu da Avrupa’da muhtemelen eroin kıtlığı olacağına ve bazı ülkelerde sentetik opioidler dâhil bazı diğer uyuşturucuların pazardaki boşluğu dolduracağına ilişkin endişeler doğurmuştur. Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Suç Ofisi (UNODC), 2022 yılında 232.000 hektarlık alanda yapılan afyon ekiminin 2023 yılında %95 azalmayla 10.800 hektara düştüğünü tahmin etmiştir. Daha yakın zamanlı UNODC rakamları, afyon ekiminin 2024 yılında 12.800 hektar gibi düşük seviyelerde kaldığını ortaya koymaktadır. Ancak doğru bir resim elde etmenin zorluklarına rağmen Afganistan’da v bazı komşu ülkelerde hâlâ önemli afyon stokları bulunduğu açıktır. Bu, ülkede opiat üretimi ve ticaretinin devam ettiği ve bölgedeki uyuşturucu üreticileri ve kaçakçıları tarafından yüksek seviyede uyarlanabilirliğini ve risk azaltımını yansıttığı anlamına gelmektedir. EUDA, Afganistan’daki gelişmeleri ve bunların Avrupa’daki sağlık ve güvenliğe ilişkin olası etkilerini daha iyi anlamak amacıyla bu alanda yeni bir proje başlatmıştır. Afyon üretimi ve morfin/eroin işlemesi dâhil olmak üzere tüm uyuşturuculara dair yasağın Avrupa uyuşturucu pazarı üzerindeki tam etkisi henüz belli olmasa da sıkı bir şekilde uygulanmaya devam etmesi durumunda önümüzdeki yıllarda Avrupa’da eroinin bulunabilirliğini etkilemesi muhtemeldir. Bununla birlikte, kullanıcılar ikame maddelere yöneldiğinden eroin kıtlığının etkilerini tüm ülkelerin aynı şekilde yaşaması muhtemel değildir. Bu nedenle köklü bir eroin sorunu olan ülkeler, eroinin yerine sentetik opioidlerin veya uyarıcıların geçtiğine dair işaretler için tetikte olmalıdır.

Avrupa Birliği içinde uyuşturucu üretimi

Avrupa çeşitli yasa dışı uyuşturucular için önemli bir üretim bölgesi olmaya devam etmekte, AB Üye Devletleri her yıl binlerce kenevir ekim tesisinin ortadan kaldırıldığını bildirmektedir. Avrupa Birliği’nde üretilen esrar genellikle iç tüketime yöneliktir. MDMA, amfetamin ve metamfetamin gibi sentetik uyuşturucular yıllardır Avrupa Birliği’nde iç pazarlar için üretilmekte ve AB dışı pazarlara ihraç edilmektedir. Avrupa Birliği içinde yasa dışı uyuşturucu üretimi, halk sağlığı ve güvenliği için önemli riskler teşkil etmektedir. Bu riskler yalnızca söz konusu maddelerin tüketicilerini değil, üretim ve atık boşaltma tesislerinin yakınındaki yerel toplulukları da etkileyebilmektedir. Bu topluluklar zehirli kimyasallara, yangınlara ve patlamalara maruz kalabilmektedir. Bu tesislerin ortadan kaldırılmasında görev alan kolluk kuvvetleri ekipleri de önemli risklerle karşı karşıya kalmaktadır. Sentetik uyuşturucu üretimi sonucunda, kalıcı çevresel hasara yol açan zehirli kimyasal atıklar ortaya çıkmaktadır. Avrupa Birliği içinde sentetik uyuşturucu üretiminin ölçeği yüzünden, örneğin toprak ve yer altı sularının kontaminasyonu ve hava kirliliği nedeniyle oluşması muhtemel çevresel hasarlara dair önemli politika endişeleri ortaya konulmaktadır. Buna yanıt olarak EUDA, bu alandaki önemli meseleleri daha iyi anlamak ve politika yapıcıların öne sürdüğü endişelere yanıt vermek amacıyla bir proje başlatmıştır.

2023 yılında Avrupa Birliği’nde ortadan kaldırılan yasa dışı uyuşturucu üretim tesisleri; amfetamin, metamfetamin, sentetik katinonlar, MDMA, kokain ve eroin dâhil olmak üzere çok çeşitli maddelerin üretimiyle iştigal etmiştir (Şekil 1.3). Bu üretim tesislerinin büyüklüğü ve ölçeği, “mutfak ölçeğindeki” düşük hacimli laboratuvarlardan, özel reaktörlerde parti başına onlarca kilogram uyuşturucu üretme kapasitesine sahip çok sayıda “pişirici” tarafından işletilen yüksek verimli tesislere kadar değişmektedir. Daha küçük tesislerde üretimin çoğunlukla yerel pazarlara ve bazen de karanlık ağ üzerinden satışa yönelik olduğu görülmektedir. Eldeki bilgiler sınırlı olsa da daha büyük üretim tesisleri hem yerel pazarlara hem de AB dışı pazarlara ürün tedarik ediyor gibi görünmektedir. Büyük ölçekli sentetik uyuşturucu üretim laboratuvarları çoğunlukla Belçika ve Hollanda’da bulunsa da Polonya’da da sentetik katinonlar için daha büyük üretim tesisleri de tespit edilmiştir. Bazı laboratuvarlar, kimyasallar ve üretim ekipmanları için benzer gereksinimlere sahip sentetik uyarıcılar gibi birden fazla madde üretmek için kullanılabilmektedir. Çoklu uyuşturucu laboratuvarlarının niteliği ve üretilen maddelerin kesin ayrıntıları hakkında bilgi vermek zor olabilmektedir. Ayrıca bireysel olarak ortadan kaldırılan laboratuvarların toplam üretim kapasitesini tahmin etmek zor olabilmektedir.

Buna karşılık kokain üretimi, ekstraksiyonu, kesimi ve paketlenmesi için ayrı tesislerin tespit edilmesi, bu uyuşturucu maddenin Avrupa’ya kaçakçılığını kolaylaştırmak için daha yenilikçi yöntemlerin kullanıldığına işaret etmektedir. Önemli endişe konularından biri, Avrupa’da önceden düşünüldüğünden daha büyük ve karmaşık görünen kokain hidroklorür üretiminin ortaya çıkmasıdır. Bunun nedenleri arasında muhtemelen Avrupa’daki üretim sürecinin kontrolünü kısmen elinde bulundurmanın ekonomik avantajı ile çözücüler, oksitleyici maddeler ve indirgeyici maddeler gibi işleme kimyasallarına nispeten daha kolay erişim yer almaktadır. Eldeki bilgilere dayanarak Güney Afrika’dan kaçakçılığı yapılan ara mamullerle (kokain macunu ve bazı) artık Avrupa’da ve özellikle Belçika, Hollanda ve İspanya’da büyük miktarlarda kokain hidroklorür üretildiği görülmektedir.

Avrupa’da uyuşturucu üretimiyle ilgili gelişmeler; teknoloji ve inovasyonun tüketici ürünleri için daha yüksek çıktılar, artan etki gücü veya saflık ve daha geniş çeşitlilik gibi özellikleri nasıl etkilediğinin altını çizmektedir. Üretim süreçlerindeki inovasyon; amfetamin, metamfetamin ve MDMA üretmek için gereken prekürsörlerin imalatında kullanılabilecek kimyasallara ilişkin yakalamalardan belli olmaktadır. Bu, suç şebekelerinin alternatif kimyasallara yönelerek mevzuat ve gümrük kontrollerinden nasıl kaçınmaya çalıştığını göstermektedir. Genel olarak, yeni maddeler üretmek ve farklı sentez süreçleri aramak için daha geniş bir kimyasal yelpazesinin kullanılması; gümrük idareleri, kolluk kuvvetleri ve düzenleyici kurumlar için karmaşık bir zorluk olmaya devam etmektedir. 2023’te büyük miktarda prekürsör yakalanması, özellikle Polonya ve Hollanda’da sentetik katinon üretiminin önemli olduğunu göstermeye devam etmektedir.

2023 yılında Avrupa Birliği’nde rekor miktarda prekürsör kimyasal yakalanmıştır (Şekil 1.4). 2012 ve 2022 arasında her yıl yakalanan programlı prekürsörler ve programlı olmayan başlıca kimyasalların toplam miktarı 100 tonu nadiren aşsa ve ortalama 54 ton civarında olsa da bu rakam 2023’te 178 tona ulaşmıştır. Bu artış ağırlıklı olarak Hollanda ve Macaristan’da amfetamin, metamfetamin ve MDMA üretimi için alternatif prekürsörlerin yakalanmasından kaynaklanmıştır. Her iki ülkede de büyük miktarlarda BMK glisidik türevleri ve PMK glisidik türevleri yakalanmıştır. Bunlar, sırasıyla amfetamin ve MDMA üretmek için ihtiyaç duyulan BMK ve PMK üretiminde kullanılmaktadır. Metamfetamin ve MDMA üretimi için gerekli bir diğer prekürsör olan metilamin de önemli miktarlarda yakalanmış, 2023 yılında 30 ton rapor edilmiştir. Bu, 2013 yılından beri en yüksek seviyedir. Kokain üretiminde kullanılan çözücülerden etil asetat yakalamaları, 2023’te 28.000 litreye ulaşmış, 2022 yılındaki büyük düşüşün ardından 2019 ile 2021 arasında yakalanan miktarlara geri dönülmüştür. Bu, Avrupa Birliği içerisinde kokain ekstraksiyonu ve üretiminin devam ettiğini göstermektedir.

Suç şebekeleri kontrollerden kaçmak için alternatif kimyasallar kullanarak uyum sağlamaya devam ederken AB düzeyindeki çabalar yasa dışı uyuşturucu üretiminde görülen hızlı inovasyona karşı önlemlerin güçlendirilmesine gittikçe daha fazla odaklanmaktadır. Örneğin Uyuşturucu Madde Kaçakçılığına Karşı AB Yol Haritası, suça ilişkin inovasyonların hızına ayak uydurmak için prekürsörlerin AB düzeyinde daha hızlı kontrol edilmesini kolaylaştırmaktadır. Uzun zamandır kullanılan uyuşturucu prekürsörlerine dönüştürülebilecek veya bunların yerine geçebilecek bilinen türevleri ve ilgili kimyasalları içerecek şekilde program kapsamını genişleterek bunu yapmaktadır. Yeni yetkisi kapsamında EUDA da prekürsörlerin izlenmesinde, programlanmasında ve tehdit değerlendirmesinde Avrupa Komisyonu’nu desteklemek için daha büyük bir rol oynamaktadır. EUDA, Avrupa Komisyonu’nun talebi üzerine Ocak 2025 sonuna kadar 4-MMC, 4-CMC, 3-MMC ve 3-CMC üretimiyle ilişkili sekiz katinon prekürsörünün yanı sıra bir amfetamin prekürsörünün risk değerlendirmesini gerçekleştirmiştir. Bunlar, AB düzeyinde yapılan ilk resmî prekürsör değerlendirmeleri olmuştur.

Temel veriler ve eğilimler

Uyuşturucu tedarikindeki eğilimler

• Endeksli eğilimler genel olarak Avrupa Birliği’nde yakalanan uyuşturucu miktarının 2013-2023 yılları arasında, özellikle de son 6 yılda arttığını, son 4 yılda yakalanan amfetamin ve metamfetamin miktarlarında bazı dalgalanmalar olduğunu ve 2019’dan beri MDMA (ekstazi) miktarının düştüğünü göstermektedir (Şekil 1.5). Önemli bir husus olarak, Üye Devlet düzeyinde raporlama eksiklikleri olduğundan yakalanan uyuşturucu miktarlarının asgari tahminler olarak kabul edilmesi gerekmektedir.

• 2013-2023 yılları arasında yakalanan miktarlardaki en büyük artışlar kokain (+%581), metamfetamin (+%248), MDMA (+%226), amfetamin (+%122) ve bitkisel esrar (+%96) maddelerinde görülmüştür. Avrupa’da bu uyuşturucular için büyük tüketici pazarları mevcuttur. Ancak yakalan miktarlardaki artışların, Avrupa’nın bu uyuşturucular için bir üretim, ihracat ve geçiş yeri olarak oynadığı artan rolü kısmen de olsa yansıtması muhtemeldir.
• Polisin ve kolluk kuvvetlerinin stratejileri ve öncelikleri, kaçakçılık örgütlerinin yakalanmamayı başarması veya başka bir şekilde kurtulması ve bulunabilirlik ve kullanımdaki değişiklikler uyuşturucu yakalamalarındaki eğilimlerin yorumlanmasını zorlaştırmaktadır.
• 2023 yılında Avrupa Birliği’nde uyuşturucu maddelere yönelik yaklaşık 1,2 milyon yakalama gerçekleştirildiği bildirilmiştir. Esrar ürünleri en sık yakalanan uyuşturucu madde olarak, bildirilen tüm yakalamaların %69’unu oluşturmaktadır (Şekil 1.6 ve Şekil 1.7).

• Rakamlar açısından 2023 yılında 2013 yılına kıyasla daha az kenevir reçinesi (-%12), bitkisel kenevir (-%29) ve eroin (-%33) yakalanmıştır (Şekil 1.8).
• 2013-2023 yılları arasında yakalama sayısında gözlenen en büyük artışlar metamfetamin (+%184), MDMA (+%54), kokain (+%41) ve amfetamin (+%9) türlerinde olmuştur.

Uyuşturucu kanunu suçlarındaki eğilimler

• 2023 yılında Avrupa Birliği’nde uyuşturucu kanunu suçlarının 2013 yılından bu yana %30 artış göstererek tahminen 1,6 milyona ulaştığı bildirilmiştir. Bu suçların dörtte üçünden fazlası (%78 veya 1,3 milyon), kişisel kullanım veya kişisel kullanım amacıyla bulundurma ile ilgilidir.
• Suçta bahsedilen uyuşturucu; yaklaşık 1,1 milyonu bulundurma veya kullanma, 203.000’i tedarikle ilgili suçlar ve 14.000’i diğer suç türleri olmak üzere 1,6 milyon uyuşturucu kanunu suçunun 1,3 milyonundan biraz daha azında rapor edilmiştir (Şekil 1.9). Nelerin tedarikle ilgili suç teşkil ettiğine dair tanımlar ülkeden ülkeye farklılık gösterebilmektedir.

• 2023 yılında yaklaşık 615.000 suç bildirilen esrar, uyuşturucunun bilindiği kullanım veya bulundurma suçlarının %58’ini ve uyuşturucu tedarik suçlarının yaklaşık 100.000’ini (%49) temsil etmektedir. Esrarın hem tedarik hem de bulundurma suçlarındaki baskın oluşu esrar tüketici pazarının büyüklüğünü yansıtırken aynı zamanda siyasi önemini de gösterebilmektedir.
• Hem uyuşturucu bulundurma hem de uyuşturucu tedariki suçları, eroin bulundurma suçları hariç tüm uyuşturucular için 2013 yılına göre daha yüksek seviyelerde kalmaya devam etmektedir (Şekil 1.10 ve Şekil 1.11).

2023 için AB üretim ve prekürsör verileri

• Esrar: AB Üye Devletleri, 2023’te 2,3 milyon münferit bitki ve 11 ton (2022’de 3,4 milyon bitki ve 6,5 ton) miktarına eşit 9.800 kenevir bitkisi yakalaması bildirmiştir. Açık kaynaklardan ve ulusal ortaklardan elde edilen verilere göre 2023 yılında 11 AB Üye Devletinde yaklaşık 4.000 yasa dışı kenevir ekim tesisi ortadan kaldırılmıştır.
• Eroin: 2023 yılında Avrupa Birliği’nde on dört eroin üretim tesisi ortadan kaldırılmıştır (Hollanda’da 10, Yunanistan’da 3, Fransa’da 1). Tüm konumlar, muhtemelen hem AB ülkelerine hem de AB dışı ülkelere ve özellikle Birleşik Krallık’a satışı yapılmak üzere eroin bloklarını kesme ve paketleme tesisleri olarak faaliyet gösteriyordu. Buna ek olarak Çekya belirlenmeyen iki opioid tesisinin ortadan kaldırıldığını bildirmiştir. 2023 yılında Avrupa Birliği’nde yalnızca iki eroin prekürsörü kimyasal asetik anhidrit yakalaması bildirilmiştir. Her ikisi de Hollanda’da gerçekleşen yakalamaların toplam miktarı 740 litredir (2022’de 141 litre, 2021’de 5.730 litre). Dünya çapında asetik anhidrit yakalamaları 2019’dan bu yana önemli ölçüde azalmıştır. Bu düşüşün nedeni bilinmese de madde için yönlendirme ve kaçakçılık girişimlerinin azaldığını, diğer kaçakçılık güzergâhlarına geçildiğini veya alternatif üretim süreçleri ya da kimyasallarının kullanımının arttığını gösteriyor olabilir. 2023 yılında Hollanda’da 17 kilo yakalanan astil klorür bu tür kimyasallardan biridir.
• Kokain: 2023 yılında Avrupa Birliği’nde kokain üretimiyle ilgili en az 34 tesis ortadan kaldırılmıştır (2022’de 39). 2023 yılında yakalanan potasyum permanganat miktarında (2.082 kilogram) 2022 yılına göre (173 kilogram) artış olması, ithal edilen ara mamullerden (kokain bazı ve macunu gibi) büyük ölçekli kokain hidroklorür üretiminin Avrupa Birliği’nde devam ettiğini göstermektedir. Örneğin bu tesislerden 6’sı 2023 ve 2024 yıllarında Portekiz’de ortadan kaldırılarak onlarca kilogram kokain macunu ve hidroklorürün, büyük miktarlarda kimyasalların ve kesici maddelerin yanı sıra özel yapım ekipmanların ele geçirilmesine neden olmuştur. Buna ek olarak kokain içerikli olağan dışı maddelerin (karton, kömür ve plastikler gibi) yer aldığı ve uyuşturucuyu çıkarmak için kimyasal ekstraksiyon yapılması gereken birçok büyük ölçekli yakalama da bildirilmiştir.
• Amfetamin: 2023 yılında 10 AB Üye Devleti 93 amfetamin laboratuvarının (2022’de 108) kapatıldığını bildirmiştir ve bunların dağılımı şu şekildedir: Hollanda (38), Almanya (21), Polonya (19), Belçika (5), Avusturya (3), İsveç (2), Litvanya (2), Bulgaristan (1), Çekya (1), Finlandiya (1).
• Metamfetamin: 2023’te 7 AB Üye Devleti 250 metamfetamin laboratuvarının ortadan kaldırıldığını bildirmiştir (2022’de 242) ve bunların dağılımı şu şekildedir: Çekya (189), Hollanda (29), Bulgaristan (18), Almanya (5), Polonya (5), Belçika (3), Avusturya (1). “Efedrin yöntemi” ile 7.847 kilogram (hem toz hem de tablet) metamfetamin sentezlemek için gereken prekürsörlerin (efedrin ve psödoefedrin) yakalandığı 2023 yılında 16 AB Üye Devleti tarafından rapor edilmiştir (2022 yılında 15 AB Üye Devleti tarafından 352 kilogram).
• BMK hem amfetamin hem de metamfetamin üretimi için başlangıç malzemesi olarak kullanılabilmektedir. 2023 yılında Avrupa Birliği’nde 5.453 litre BMK (2022’de 1.329 litre ve 2021’de 5.100 litreye yakın) ve BMK üretiminde kullanılabilecek 66,2 ton madde (2022’de 26,6 ton) yakalanmıştır. Bu yakalamalar arasında 66,1 ton glisidik BMK türevi (2022’de 25,6 ton), 43 kilogram MAPA (2022’de 379 kilogram) ve 1,2 kilogram APAA ve APAAN (2022’de 500 kilogram APAAN) bulunmaktadır. BMK yapımında da kullanılabilen iki yeni alternatif kimyasal olan DEPAPD ve DEPAPD enolat yakalanmıştır (2022 yılında 113 litre iken 2023 yılında 54 litre). Ayrıca BMK yöntemleriyle üretilen karışımlardan metamfetaminin en güçlü formunun (“kristal meth” için kullanıland-metamfetamin) yakalanmasını sağlayan bir kimyasal olan tartarik asit yakalamaları 2023’te 10,9 tona ulaşmış (2022’de 2,6 ton) ve Belçika ve Hollanda tarafından rapor edilmiştir. Bu, Avrupa’da büyük ölçekli d-metamfetamin üretiminin devam ettiğini göstermektedir.
• MDMA: 2023 yılında iki AB Üye Devleti 36 MDMA laboratuvarının kapatıldığını bildirmiştir (2022’de 48). Belçika 2023 yılında 4 MDMA laboratuvarı (2022’de 27), Hollanda ise 32 MDMA laboratuvarı bildirmiştir. Yakalanan MDMA prekürsörleri 2023 yılında 64,1 tona ulaşmıştır (2022’de 20,5 ton). MDMA prekürsörü PMK ve glisidik türevleri yakalamaları 2023’te 63,1 tonu aşmıştır (2022’de 19,9 ton). Diğer alternatif kimyasallar da bildirilmiştir: 2023 yılında 2022’ye kıyasla daha büyük miktarda MAMDPA yakalanmış (sırasıyla 565 kilogram ve 37 kilogram, 2021 yılında ise 4,5 ton yakalanmıştır), ayrıca 2023 yılında ilk kez IMDPAM yakalamaları bildirilmiştir (450 kilogram). MDMA prekürsörlerinin yakalanmasına dair bu artan bildirimler, Avrupa Birliği dışındaki MDMA ihracatı ile ilgili bilgilerle birleştiğinde küresel pazarlara yönelik ilacın üretiminde artışı ve COVID-19 pandemisi ile ilgili düşüşün ardından genel bir toparlanma olduğunu yansıtabilmektedir.
• Katinonlar: 2023’te 6 AB Üye Devleti tarafından 53 sentetik katinon üretim tesisi (20’si 4-MMC, 7’si 3-CMC, 24’ü 4-CMC, 1’i alpha-PVP ve 1’i belirlenmeyen bir katinon) bildirilmiştir: Polonya’da 40 (2022’de 23), Hollanda’da 8 (2022’de 6), Almanya’da 2 ve Belçika, Avusturya ve İsveç’te birer üretim tesisi. 2023 yılında 2.153 kilogram (2022’de 558 kilogram) sentetik katinon prekürsörü yakalanmış olup bu miktarın büyük bir kısmı Hollanda’da (1416 kilogram) ve Polonya’da (735 kilogram) yakalanmıştır. 2023 yılında çok sayıda olduğu bildirilen büyük ölçekli katinon üretim tesislerinden birinde daha fazla yakalama gerçekleştirilmiş olabilir.
• Sentetik opioidler: Hâlihazırda AB Üye Devletlerinde yeni sentetik opioidler dâhil olmak üzere sentetik opioid üretimi önemsiz miktarda görünmektedir. Bununla birlikte bazı endişe verici işaretler mevcuttur. 2024 yılında Polonya’da gizli bir metadon üretim tesisi tespit edilmiş (Şekil 1.12), bunun sonucunda 195 kilogram kristal metadon yakalanmıştır. 2024 yılında Polonya ve Ukrayna’da metadon ve sentetik katinon üretimi yapılan ve bir kısmı Ukrayna pazarını hedefleyen yan yana sekiz tesis tespit edilmiştir. 2024 yılının sonunda iki AB Üye Devleti (İspanya, Hollanda) tarafından dört fentanil prekürsörü (N-boc-4-piperidone) yakalaması bildirilmiştir.
• Ketamin: 2023 yılında Avrupa Birliği’nde 6 ketamin laboratuvarı ortadan kaldırılmıştır. Bunlar ağırlıklı olarak kütle hâlindeki ketamin tozlarının kristalleştirilmesiyle uğraşmaktadır.
• Çöplükler: 2023’te Belçika (45) ve Hollanda (191), Avrupa Birliği’nde bildirilen uyuşturucu üretim atıkları ve ekipmanları için 236 çöplük oluşturmuştur (2022’de 194).

Not: Polonya Merkezî Polis Soruşturma Bürosu ve Ukrayna Ulusal Polisi Uyuşturucu Suçları Departmanı tarafından yapılan yakalamalar.

EUDA ve Europol’ün AB Uyuşturucu Pazarları: Derinlemesine analiz raporu, yasa dışı uyuşturucuların üretimi ve kaçakçılığı hakkında daha ayrıntılı bilgi sağlamaktadır.

Kaynak veriler

Bu sayfadaki infografik ve grafiklerin hazırlanmasında kullanılan veriler aşağıdadır.

Avrupa Uyuşturucu Raporu 2024 için tüm kaynak verileri (meta veriler ve metodolojik notlar dâhil olmak üzere) veri kataloğumuzda mevcuttur.

Bu sayfadaki infografikler, grafikler ve benzer ögelerin hazırlanmasında kullanılan bu verilerin bir alt kümesi aşağıda mevcuttur.