2025 yılında Avrupa’daki uyuşturucu durumunu anlama - önemli gelişmeler(Avrupa Uyuşturucu Raporu 2025)
EUDA’nın Avrupa’nın uyuşturucu olgusu hakkında yürüttüğü en son analiz hem dirençli hem de küresel düzeyde meydana gelen gelişmelerden etkilenen bir uyuşturucu pazarını ortaya koymaktadır. Bilinen ve yeni yasa dışı uyuşturucuların yarattığı devam eden sağlık ve güvenlik sorunları ve bunlar arasında gittikçe artan karşılıklı etkileşim, etkili müdahalelerin şekillenmesi ve uygulanması bakımından zorlu bir politika bağlamı teşkil etmektedir. 2025 Avrupa Uyuşturucu Raporu, eldeki en son verilere göre Avrupa’daki uyuşturucu durumunun anlık bir görüntüsünü sunmaktadır. Bu giriş bölümünde Avrupa’nın uyuşturucu politikası gündeminde hâlihazırda öne çıkan önemli hususlardan bazıları hakkında analitik açıklama yer almaktadır.
Bu sayfa 2025 Avrupa Uyuşturucu Raporu’nun bir parçası olup Avrupa’daki uyuşturucu durumuna ilişkin EUDA’nın yıllık genel değerlendirmesidir.
Son Güncelleme: 5 Haziran 2025
Avrupa’nın gelişen uyuşturucu sorunlarına karşı hazırlıklı olmasını sağlamak
Tedarikçiler ve tüketiciler jeopolitik istikrarsızlık, küreselleşme ve teknolojik ilerlemelere uyum sağlamanın yollarını ararken Avrupa uyuşturucu pazarı hızla gelişmektedir. Bu durum, halk sağlığı açısından yeni riskler oluşturan, genellikle yüksek etki gücüne ve saflığa sahip, daha çeşitli maddelerin mevcudiyetiyle sonuçlanıyor gibi görünmektedir. Aynı zamanda küresel olaylar, sorunun karmaşıklığı ve ölçeği büyümeye devam ettikçe, Avrupa’nın müdahale kapasitelerini sınıra itmekle tehdit etmektedir.
Görmekte olduğumuz gelişmelerin çarpıcı etkisi, herkesin bir şekilde yasa dışı uyuşturucu kullanımından, uyuşturucu piyasasının işleyişinden ve bununla ilgili sorunlardan muhtemelen etkilenebileceği anlamına gelmektedir. Bunu, doğrudan sorunları ortaya çıkmakta olan ve tedavi veya başka hizmetlere ihtiyaç duyanlar üzerinde görmekteyiz. Dolaylı olarak ise savunmasız gençlerin suça itilmesinde, sağlık bütçeleri üzerindeki baskıda ve kendini güvende hissetmeyen toplulukların sosyal maliyetlerinde veya kurum ya da işletmelerin yolsuzluk veya suç teşkil eden uygulamalarıyla zayıflatıldığı yerlerde görmekteyiz. Uyuşturucu sorunlarının neredeyse her yerde bir etkisi olduğu gerçeğini göz ardı edemeyiz. Bunlar evsizlik, psikiyatrik bozuklukların yönetimi ve gençlerin işlediği suçlar gibi diğer karmaşık politika sorunlarında kendini belirgin bir şekilde göstermekte ve durum daha da kötüye gitmektedir. Ayrıca bazı ülkelerde uyuşturucu pazarının yol açtığı daha yüksek düzeyde şiddet ve yolsuzluklara da tanık olmaktayız. Giderek artan bir şekilde, psikoaktif özelliklere sahip hemen her şeyin, genellikle yanlış etiketlenmiş veya karışımlar şeklinde uyuşturucu pazarında görünebildiğini; bunun da tüketicileri potansiyel olarak ne kullandıklarından habersiz bırakarak sağlık risklerini artırdığını ve yeni yasa uygulama ve düzenlemelerinde zorluklar yarattığını gözlemlemekteyiz.
EUDA, Avrupa Birliği ve Üye Devletlerini yeni ve birbirine bağlı bir hizmet modeliyle destekleyerek Avrupa’nın yasa dışı uyuşturucular ve yeni psikoaktif maddeler konusundaki hazırlığını artırmaya kararlıdır. Avrupa Uyuşturucu Raporu, uyuşturucu alanındaki politika yapıcıların ve uygulayıcıların çabalarını bilgilendirmek ve yeni ve değişen uyuşturucu sorunlarına kanıta dayalı ve zamanında yanıtlar geliştirilmesini desteklemek amacıyla en son eğilimleri ve ortaya çıkan tehditleri vurgulayarak bu çalışmayı desteklemektedir.
Avrupa Birliği Uyuşturucu Ajansı - Değişen uyuşturucu pazarına yapılan müdahaleyi desteklemektedir
Bugün Avrupa’da, yerel uyuşturucu pazarlarında mevcut olan maddelerde ani değişimlerin meydana gelmesi geçmişe kıyasla daha olasıdır ve bu da söz konusu maddeleri kullanan kişilerin maruz kalabileceği zararlar konusunda daha fazla belirsizliğe yol açmaktadır. Yeni maddeler, Avrupa’nın yasa dışı uyuşturucu pazarına giderek daha fazla entegre olmuş ve episodik ve sosyal olarak bütünleşmiş olanlardan sorunlu kullanım kalıpları olan ve sosyal marjinalleşme yaşayanlara kadar geniş bir tüketici yelpazesini hedef almıştır.
EMCDDA’nın Temmuz 2024’te EUDA’ya dönüşmesinin ardından Ajans, bu zorluklara yanıt vermek için daha donanımlı hâle gelmiş, proaktif rolü artmış ve Avrupa Birliği ve Üye Devletlerinin hazırlıklı olmasını yüksek kaliteli müşteri odaklı hizmetlerle destekleme misyonunu güçlendirmiştir. Yeni görev kapsamında EUDA, ister yeni uyuşturuculardan, ister prekürsörlerden veya küresel olarak bağlantılı uyuşturucu pazarından ve teknolojik zorluklardan kaynaklanan tehditler olsun, ortaya çıkan uyuşturucu sorunlarına yönelik neredeyse gerçek zamanlı değerlendirmeleri ve müdahaleleri desteklemek için uzman analizinden yararlanacaktır.
Nitazenler gibi güçlü yeni sentetik opioidlerin Avrupa Birliği’nde mevcut olması ve ciddi sağlık riskleri yaratması nedeniyle Avrupa’nın yeni maddeleri tanımlama, uyuşturucuların saflığını belirleme ve hangi maddelerin satıldığını açıklığa kavuşturmak için farmakolojik profilleme yeteneğini geliştirmesi çok önemlidir. Bunu gerçekleştirmek için EUDA, ulusal adli tıp ve toksikoloji laboratuvarlarından oluşan bir ağ geliştirmekte olup bu önemli alanda kalite standartlarının geliştirilmesini desteklemektedir.
Sentetik kannabinoidler ve nitazen opioidlerde görüldüğü gibi zehirlenme salgınları hızla artabilmektedir. Yeni psikoaktif maddelere ilişkin AB Erken Uyarı Sistemi, yeni ve kontrole tabi uyuşturuculara yönelik ulusal ve AB düzeyinde farkındalık ve müdahaleler için temel bir destek olmaya devam etmektedir. Bilgi alışverişi, tavsiyeler, uyarılar, erken uyarı ve risk değerlendirmeleri sağlamaktadır. Bunu tamamlayan Avrupa Uyuşturucu Uyarı Sistemi, hızlı bilgi alışverişi, hedefe yönelik uyarılar ve diğer risk iletişimleri yoluyla uyuşturucuyla ilgili ciddi risklere karşı AB ve ulusal hazırlık ve müdahale faaliyetlerini destekleyecektir.
EUDA’nın sağlık ve güvenlik tehdit değerlendirme sistemi, Avrupa Birliği’nde uyuşturucuyla ilgili ortaya çıkan tehditlere karşı hazırlıklı olmayı ve stratejik eylemi destekleyecek yeni bir kapasite olarak geliştirilme aşamasındadır. 2024 yılının sonlarında Ajans, Baltık bölgesindeki yüksek etkili sentetik opioidlere odaklanan bir pilot tehdit değerlendirmesini tamamlamıştır. Tehdit değerlendirmeleri, ulusal uzmanlarla yakın iş birliği içinde geliştirilmekte ve birden fazla veri kaynağından ve multidisipliner girdiden yararlanılmaktadır. Durumun yapılandırılmış analizini sağlamaktadırlar ve hem ulusal hem de AB düzeyinde tehdidin azaltılmasına yardımcı olmak için kademeli müdahale seçenekleri önermektedirler.
2025’te Avrupa’daki uyuşturucu durumu - Genel bakış
Dirençli yasa dışı uyuşturucu akışları Avrupa’da yüksek bulunabilirliği sürdürmektedir
Avrupa Birliği’nde yasa dışı uyuşturucuların arzına yönelik göstergelerin analizi, uyuşturucu akışlarının birçok piyasa değişikliğine karşı dirençli olduğunu ve bulunabilirliğin tüm madde türlerinde yüksek kaldığını göstermektedir. Sağlık riskleri hakkındaki bilginin sınırlı olduğu yerlerde, genellikle yüksek etki gücüne veya saflığa sahip daha geniş bir uyuşturucu yelpazesi yaygın olarak bulunmaktadır. Esrar gibi bazı uyuşturucular için piyasada bulunan tüketici formları (yağlar, ekstraktlar, yenilebilir ürünler ve elektronik sigara ürünleri gibi) giderek çeşitlenmektedir. Kokain için Avrupa’da bildirilen yakalama oranları yıldan yıla artmaya devam etmektedir. Amfetaminler, MDMA ve katinonlar gibi sentetik uyuşturucular için Avrupa’da üretimin arttığına dair kanıtlar bulunmaktadır ve tüketici pazarlarına daha yakın olan bu yerel üretimin tüketim eğilimlerinde daha hızlı değişimleri tetikleyebileceğine dair endişeler mevcuttur. Daha yaygın olarak kullanılan yasa dışı maddelerin yanı sıra yeni uyarıcıların Avrupa’nın yasa dışı uyuşturucu pazarına artan entegrasyonu, mevcut izleme sistemlerinin ortaya çıkan zararlara duyarlılığı ve mevcut müdahalelerin uygunluğu açısından değişen zorluklar ortaya çıkarmaktadır.
Sınır ötesi ticaret, uyuşturucu madde ticareti ağları tarafından istismar edilmektedir
Küreselleşmenin Avrupa’daki uyuşturucu mevcudiyeti üzerinde önemli bir etkisi olmuştur; zira suçlular, birbirine daha bağlı iletişim, ticaret ve ulaşım ağlarının sağladığı artan uyuşturucu madde ticareti fırsatlarından yararlanmaktadır. Deniz nakliye rotalarına sızılması ve ticari intermodal nakliye konteynerlerinde büyük miktarlarda uyuşturucu madde ticareti yapılması Avrupa’nın uyuşturucu pazarını beslemeye devam etmektedir. Küreselleşen ticaret, yasa dışı uyuşturucu üretiminde kullanılan kimyasalların ve ekipmanların satın alınmasını kolaylaştırmak için kullanılmakta, Avrupalı uyuşturucu üreticileri ve kaçakçıları uluslararası suç şebekeleriyle daha yakın ilişki içerisine girmektedir.
Ticari tedarik zincirleri yoluyla yasa dışı uyuşturucu madde ticaretinin dayanıklılığı, Avrupa limanlarındaki büyük uyuşturucu yakalamalarına da yansımaktadır. 2024 yılında İspanya, Ekvator menşeli muzların içine gizlenmiş 13 ton ile tek bir sevkiyatta bugüne kadarki en büyük kokain yakalamasını bildirmiştir. Hamburg Limanı’nda 25 tonluk yüklü miktarda kokainin de ele geçirildiği 2023’de Almanya’da ele geçirilen 43 kokain yakalama miktarı 2022’de ele geçirilen miktarın iki katıdır. Suç şebekeleri tespit edilmekten kaçınmak için birden fazla yöntem kullanmaktadır. Bunlar arasında genellikle yetkililer için lojistik işlem zorlukları yaratan mal sevkiyatlarını içeren sofistike gizleme teknikleri; küçük limanların hedef alınması; sevkiyatların denizde gemiden gemiye aktarılması veya toplanması için suda yüzer hâlde bırakılması yer almaktadır.
Uyuşturucu madde ticaretine karşı 2023 AB Yol Haritası, gümrük risk yönetimini ve uyuşturucu ve prekürsörlerin tespitini geliştirmek için önlemleri kapsamaktadır. Buna gümrük bilgi sistemlerinin AB Üye Devletleri arasında birlikte çalışabilirliğini artırmak ve gelişmiş konteyner tarama ekipmanlarının konuşlandırılmasını desteklemek dâhildir. Yol Haritası, uyuşturucu madde ticaretine ve suç örgütlerinin sızmasına karşı Avrupa’nın kilit lojistik merkezlerinin dayanıklılığını artırmaya yönelik eylemleri kapsayan bir kamu sektörü-özel sektör ortaklığı olarak yeni kurulan Avrupa Limanlar İttifakı’nı da desteklemektedir.
Uyuşturucu madde üretimi ve ticareti geliştikçe suç şebekelerinin faaliyetleri ve uyuşturucu pazarının işleyişinin yarattığı sağlık ve güvenlik risklerine karşı koymak bir zorluk olmaya devam etmektedir. Örgütlü suç ve uyuşturucu madde ticareti, AB uyuşturucu stratejisi ve 2021-25 eylem planının yakında yapılacak dış değerlendirmesinde ele alınacak kilit konular arasında yer almaktadır. Europol’ün yıllık Ciddi Örgütlü Suç Tehdit Değerlendirmelerinden elde edilen bilgilerle geliştirilen ve kısa süre önce yayınlanan ProtectEU - Bir Avrupa İç Güvenlik Stratejisi, örgütlü suç ve uyuşturucu madde ticaretiyle mücadeleye odaklanmak da dâhil olmak üzere değişen tehdit ortamını ele almaktadır.
Online platformlar uyuşturucu madde ticaretini ve dağıtımını kolaylaştırmak için kullanılmaktadır
Şu anda uyuşturucu ticaretini organize etmek için çok sayıda ulusal ve küresel çevrim içi platform kullanılmakta olup bu platformlar hem tedarikçiler hem de alıcılar için dolaysızlık ve anonimlik potansiyeli ile bağlantılı bir çekiciliğe sahiptir. Perakende düzeyinde yasal e-ticaret platformları ve sosyal medya siteleri de dâhil olmak üzere görünen web siteleri (surface websites), yeni psikoaktif maddelerin, yasa dışı olarak üretilmiş, sahte ilaçların ve daha az ölçüde yerleşik yasa dışı uyuşturucuların satılması için kullanılmaktadır. Görünen web siteleri aynı zamanda uyuşturucu prekürsörlerini ve uyuşturucu üretiminde kullanılan diğer kimyasalları satmak için de kullanılmaktadır. Mevcut bilgiler, perakende düzeyinde uyuşturucu dağıtımının, herkese açık profillerden özel içeriklere ve önceden taranmış kullanıcılar için forumlara kadar değişen sosyal medya platformları ve uygulamaları aracılığıyla giderek daha fazla kolaylaştırıldığını göstermektedir. Perakende satışlar, şifreleme ve dijital kripto para ödemeleri yoluyla anonimlik sağlayan ve küresel olarak ancak bazen belirli ülkelerdeki veya dil gruplarındaki müşterileri hedefleyen karanlık ağ (darknet) web siteleri tarafından da kolaylaştırılmaktadır.
Araştırmalar, alıcı ve satıcıların sosyal medyayı karanlık ağlardan daha cazip gördüğünü, çünkü ister yüz yüze, ister çevrim içi ödemeler, doğrudan teslimat veya toplama noktalarının kullanılması yoluyla olsun, hızlı ve elverişli işlemleri kolaylaştırdığını göstermektedir. Suç şebekeleri ayrıca sosyal medyayı, perakende satış, sınır ötesi kaçakçılık ve hedefe yönelik yıldırma ve şiddet dâhil olmak üzere uyuşturucu madde ticaretinin çeşitli yönlerinde düşük seviyeli kolaylaştırıcılar olarak faaliyet göstermek üzere ergenleri işe almak ve istismar etmek için kullanmaktadır.
Karanlık ağların cazibesi, kısa operasyonel ömürleri, çıkış dolandırıcılıkları (exit scams) ve kolluk kuvvetlerinin öncülüğünde kapatılmaları nedeniyle azalmıştır. Daha genel olarak kolluk kuvvetleri, kaçakçılar tarafından kullanılan şifreli iletişim ağlarına sızarak dijital suç altyapılarını bozmuştur.
Tehdit ve şiddet, Avrupa’nın uyuşturucu pazarının ayırt edici bir işareti olmaya devam etmektedir
Yasa dışı maddelerin Avrupa’da yaygın olarak bulunmasının yanı sıra yasa dışı uyuşturucu madde üretimi, ticareti ve dağıtımı hem gözdağı hem de şiddete yol açarak Avrupa’nın güvenliğine zarar vermektedir. Yasa dışı uyuşturucu satışından elde edilen potansiyel kâr suç şebekelerini cezbetmekte, kaynakların, rotaların ve pazarların kontrolü için yoğun bir rekabete yol açmakta ve şiddete neden olabilmektedir. Endişeler sadece lojistik tedarik zincirlerindeki personelin yolsuzluğu veya kurumlara sızma yoluyla istikrarı bozma girişimleri konusunda değil, aynı zamanda cinayetler ve suç şebekeleri tarafından uyuşturucu madde ticaretinin çeşitli yönlerine dâhil edilen gençlerin istismarı konusunda da artmıştır.
Savunmasız gençler şahsen ve çevrim içi olarak hedef alınmakta ve uyuşturucu kuryesi olarak çalışmak ve şiddet ve uyuşturucuyla bağlantılı cinayetlere dâhil olmak üzere bazı aşırı durumlarda rol almaktadırlar. İnsanlar, uyuşturucu borçlarından dolayı hedef alınan bireyler ve ailelerle birlikte, çeşitli düzeylerde uyuşturucuyla bağlantılı sindirme ve şiddetin kurbanı olabilmektedir. Kilit ulaşım merkezlerinde kolluk kuvvetlerinin çabalarının yoğunlaşmasıyla birlikte suç şebekeleri, uyuşturucu sevkiyatlarını taşımak için birden fazla yöntemden yararlanmakta, bu da uyuşturucunun üretildiği, depolandığı, transit geçtiği veya satıldığı yeni yerlerde sindirme ve şiddetin ortaya çıkma potansiyelini yaratmaktadır.
EUDA, Avrupa’da uyuşturucu pazarıyla bağlantılı şiddetin doğasını daha iyi anlamak ve karar alıcılara bu sorunla nasıl mücadele edilebileceğine dair mevcut en iyi bilgileri sağlamak amacıyla yeni bir proje başlatmıştır. Bu çabanın bir parçası olarak ve Avrupa Komisyonu ile iş birliği içinde EUDA, Kasım 2024’te Brüksel’de düzenlenen uyuşturucuyla bağlantılı şiddet konulu ilk Avrupa konferansını organize etmiştir. Konferansta uyuşturucuyla bağlantılı şiddetin farklı yönleri ele alınmış, sağlık ve güvenlik kaygıları arasında denge kurulmuş ve toplum güvenliği ve kamu sağlığı teşvik edilmiştir. Bu etkinlik, Avrupa düzeyinde izleme ve veri toplamanın iyileştirilmesi ve bu alanda kanıta dayalı politika oluşturmayı desteklemek üzere fikir alışverişi ve en iyi uygulamalar için düzenli bir forum oluşturulması ihtiyacını vurgulamıştır (ayrıca bkz. EUDA ve Europol’ün AB Uyuşturucu Pazarları- Derinlemesine analiz ve Europol’ün Ciddi Örgütlü Suç Tehdit Değerlendirmesi).
Karmaşık çoklu madde tüketimi modellerine müdahale zorluğu devam etmektedir
Çoklu uyuşturucu kullanımı, sağlık ve toplum üzerinde pek çok zararla ilişkilendirilmektedir. Bu terim, ruhsatlı veya yasa dışı iki ya da daha fazla psikoaktif maddenin aynı anda veya arka arkaya kullanılması anlamına gelmektedir. Avrupa Uyuşturucu Web Anketi 2024 ve ESCAPE ağı tarafından yapılan şırınga kalıntısı analizi de dâhil olmak üzere bir dizi göstergeden elde edilen veriler, uyuşturucu kullanan kişiler arasında çoklu madde kullanımının yaygın olduğunu göstermektedir. Yeni psikoaktif maddeler ve yasa dışı uyuşturucular için pazarların artan entegrasyonu da dâhil olmak üzere çeşitli faktörler çoklu madde kullanımına ilişkin artan raporları körükleyebilmektedir. Bunun örnekleri arasında yarı sentetik kannabinoidlerle karıştırılmış esrar, sentetik katinonlar ve ketaminle karıştırılmış uyarıcılar veya eroin veya benzodiazepinlerle karıştırılmış veya yanlış satılmış yeni sentetik opioidler yer almaktadır.
Kasıtlı olsun ya da olmasın, alkolle de dâhil olmak üzere uyuşturucuların birlikte kullanılması riskleri artırmakta ve akut zehirlenmeye müdahale dâhil tüm müdahalelerin uygulanmasını zorlaştırmaktadır. Uyuşturucu tüketim kalıplarının karmaşıklığı, ölümcül aşırı dozların çoğunun birden fazla maddenin kullanımını içerdiği ve opioidlerin genellikle diğer uyuşturucularla birlikte kullanıldığı gerçeğini yansıtmaktadır. Alkol ve benzodiazepinler ölümcül aşırı doz vakalarının önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Çoklu madde kullanımıyla ilgili artan zorluklar göz önüne alındığında EUDA, bu alandaki politika ve en iyi uygulamaları daha iyi desteklemek için çoklu madde kullanımına ilişkin veri toplama ve izlemeyi geliştirme amacıyla çalışmaktadır.
Avrupa esrar pazarı büyümeye devam etmektedir
Esrar ürün çeşitliliği ve etki gücü artmaktadır
Avrupa Birliği’ndeki yetişkinlerin yaklaşık %1,5’inin (4,3 milyon kişi) günlük veya neredeyse günlük esrar tüketicisi olduğu tahmin edilmektedir ve bu kişilerin esrar kullanımından kaynaklanan sorunlar yaşama olasılığı yüksektir. Ele geçirilen toz esrarın gücü tarihsel standartlara göre çok yüksek kalmaya devam etmektedir; ortalama numune şu anda %23 THC içerirken kubar esrarın ortalama saflığı %11 THC’de kalmaktadır. Toz ve kubar, baskın esrar ürünleri olmaya devam etse de hastane acil servislerinde akut uyuşturucu zehirlenmesi sunumlarıyla bağlantılı olan yüksek saflıkta ürünler de dâhil olmak üzere giderek artan bir yelpazede esrar bazlı ürünler tüketicilere sunulmaktadır. Yasa dışı pazarda esrar olarak satılan bazı ürünlerin güçlü sentetik kannabinoidlerle karıştırılmış olabileceği ve hekzahidrokannabinol (HHC) gibi bir dizi yarı sentetik kannabinoidin de son zamanlarda bazı Avrupa ülkelerindeki ticari pazarlarda ortaya çıktığı gerçeği işleri daha da karmaşık hâle getirmektedir. Bu ürün çeşitliliğinin tüketiciler için sağlık riski etkileri vardır ve daha fazla araştırma ve düzenleyici dikkat gerektirmektedir.
Esrar politikasındaki değişikliklerin etkisini değerlendirmek kilit önem taşımaktadır
Bazı AB Üye Devletleri eğlence amaçlı esrar kullanımına yönelik politika yaklaşımlarını değerlendirerek veya değiştirerek toz esrar ve kubar esrara erişim için çeşitli yollar açarken Avrupa genelinde esrara yönelik politika yaklaşımı da daha çeşitli hâle gelmektedir. Malta, Aralık 2021’de kâr amacı gütmeyen ortak yetiştirme kulüplerinin yanı sıra evde esrar yetiştirilmesine ve özel kullanımına ilişkin yasa çıkarmıştır. Lüksemburg Temmuz 2023’te evde esrar yetiştirilmesine ve kişisel kullanıma, Almanya ise Şubat 2024’te evde esrar yetiştirilmesine ve kâr amacı gütmeyen esrar yetiştirme kulüplerine izin veren yasalar çıkarmıştır.
Hollanda da yaklaşımını gözden geçirmektedir, ancak kenevir ekimi, satışı ve bulundurulması ceza gerektiren suç olmaya devam etmektedir. Bununla birlikte belirli kriterleri karşılayan “satış yerlerinde” 18 yaşın üzerindeki kişilere 5 grama kadar küçük miktarlarda esrar satışına onlarca yıldır göz yumulmaktadır. Esrar hâlâ yasa dışı piyasadan temin edildiği için suç grupları bu ticaretten yararlanmaktadır. Hollanda, bu sorunu ele almak için 10 belediyede kapalı bir esrar tedarik zinciri modelini pilot olarak uygulamaktadır. Düzenlemeye tabi tesislerde üretilen esrar, esrar ürünü satış yerlerinde (“coffeeshops”) satışa sunulmaktadır.
Avrupa’nın politikalarının gelecekte ne yönde ilerleyeceği belli değildir. Bununla birlikte getirilen değişikliklerin etkisinin, bu alanda geliştirilen herhangi bir politikaya paralel olarak değerlendirmesi gerektiği açıktır. Söz konusu değerlendirme, iyi temel verilerin varlığını gerektirmektedir. Bu da Avrupa’da en yaygın olarak tüketilen yasa dışı uyuşturucuya ilişkin kullanım davranışlarını daha iyi izleme ihtiyacının altını çizmektedir.
Sağlık riskleri bilinmeyen yarı sentetik kannabinoidlerin daha yaygın kullanımı
2021 yılında Çin’de sentetik kanabinoidlerin üretimine ilişkin yasal kontrollerin uygulanmasının ardından, bu uyuşturucuların Avrupa’ya tedariki kesintiye uğradı ve bazı üretimler daha sonra Avrupa’ya taşınmıştır. Avrupa’da sentetik kannabinoid üretiminin varlığına dair işaretler arasında az sayıda yasa dışı laboratuvarın ele geçirilmesi ve 2023 yılında bunların üretimi için prekürsör kimyasalların ithal edilmesi yer almaktadır. 2024’te sentetik kannabinoidlerin bulunabilirliğinde önemli bir azalma olacağına dair belirtilere rağmen, cezaevindeki kişiler de dâhil olmak üzere bazı savunmasız nüfuslar arasında bir halk sağlığı sorunu olmaya devam etmektedir.
2022 yılında Avrupa pazarında ilk kez ortaya çıkan yarı sentetik kanabinoidler hızla yayılmıştır. HHC (hekzahidrokannabinol) ortaya çıkan ilk yarı sentetik kannabinoid olsa da daha sonra bu maddelerden yirmiden fazlası tespit edilmiş ve genellikle esrara yasal alternatifler olarak pazarlanmıştır. Yarı sentetik kannabinoidler başlangıçta Amerika Birleşik Devletleri’nden ithal edilmiş olsa da artık Avrupa’da üretildiği görülmektedir. Yarı sentetik kannabinoidler internet üzerinden ve bazı ülkelerde fiziksel perakende satış noktalarından yaygın olarak temin edilebilmektedir. Başlıca ürünler, jöleler ve elektronik sigaralar gibi aromalı yenilebilir ürünlerin yanı sıra kannabinoidlerle püskürtülmüş veya karıştırılmış düşük THC’li esrardır. Erişilebilirlikleri ve sözde yasal statüleri, potansiyel olarak gençler ve çocuklar da dâhil olmak üzere hem esrar kullanıcılarını hem de ilk kez kullananları çekebilmektedir. Mevcut spesifik yarı sentetik kannabinoidler (değişen potenslerde) ve konsantrasyonları, ürünler ve partiler arasında önemli ölçüde farklılık gösterebilmektedir.
Yarı sentetik kannabinoidlerin insanlar üzerindeki etkileri yeterince araştırılmamıştır. Raporlar, maddelerin esrar benzeri etkilere sahip olduğunu ve hafiften şiddetli zehirlenmeye kadar değişen yan etki reaksiyon riskleri olduğunu göstermektedir. Yarı sentetik kannabinoidlerin esrara farmakolojik benzerliği göz önüne alındığında psikotik epizodları tetikleme potansiyelleri ve bağımlılık sorumlulukları konusunda açıklığa ihtiyaç vardır. Genel olarak bu değişkenlik ve öngörülemezlik tüketiciler için potansiyel bir zehirlenme riski oluşturmaktadır.
Kokain ve ketamin bulunabilirliğine ilişkin artan endişeler
Durmak bilmeyen uyuşturucu madde üretimi ve ticareti, eşi benzeri görülmemiş kokain bulunabilirliğini körüklemektedir
2023’te (üst üste yedinci kez) AB Üye Devletleri, 419 tona tekabül eden rekor miktarda kokain yakalandığını bildirmiştir. Avrupa limanları üzerinden intermodal ticari nakliye konteynerleriyle yapılan kokain kaçakçılığı, uyuşturucunun yüksek bulunabilirliğini tetiklemektedir. Kokainin ana giriş noktalarında önleme tedbirleri arttıkça, kaçakçılar da diğer AB Üye Devletleri ve komşu ülkelerdeki uyuşturucu madde ticaretine karşı daha savunmasız olabilecek daha küçük limanları hedef almaktadır. Uyuşturucu bağlantılı tehdit ve şiddet, uyuşturucu madde ticareti rotalarında değişikliklere neden olabilmektedir. Ticari nakliye konteynerlerinin istismarına ek olarak kaçakçılar, kokaini Avrupa’ya kaçırmak için yenilikçi gizleme yöntemleriyle birlikte bir dizi başka nakliye ve teslimat hizmetini de kullanmaktadır.
Kokain ürünlerinin yasa dışı işlenmesi Avrupa Birliği içerisinde gerçekleşmeye devam etmekte olup her yıl çok sayıda kokain laboratuvarı ortadan kaldırılmaktadır. Avrupa’da kokainin işlenmesi genellikle diğer malzemelere (örneğin, plastiklere kimyasal olarak gizlenerek) dâhil edilmiş kokainin ikincil ekstraksiyonunu kapsamakta ve bu da ticari sevkiyatlarda tespit edilmesi açısından zorluklar yaratmaktadır. Kokain bazı ve macunu, kokain hidroklorüre dönüştürülmek üzere büyük miktarlarda Avrupa’ya kaçırılmaktadır. Kokain işleme için bazı büyük ölçekli tesisler her yıl tespit edilmektedir. Genel olarak Avrupa’ya kokain kaçakçılığı ve Avrupa Birliği içinde uyuşturucu üretimi, kolluk kuvvetleri ve gümrükler için dinamik ve yoğun kaynak gerektiren bir zorluk teşkil etmektedir.
Kokain ve taş kokainin artan sosyal ve sağlık zararları
Kokain, esrardan sonra Avrupa’da en yaygın kullanılan ikinci yasa dışı uyuşturucu olmaya devam etmektedir ve 2,7 milyon genç yetişkin (15-34 yaş arasındakilerin %2,7’si) geçen yıl kokain kullandığını bildirmiştir. Uyuşturucunun artan bulunabilirliği ve daha geniş coğrafi ve sosyal dağılımı, 2023 ve 2022 verilerine sahip şehirlerin çoğunda artan belediye atık sularında tespit edilen kokain kalıntıları ile kanıtlanmaktadır. Avrupa uyuşturucu kontrol hizmetleri, ulusal düzeyde temsil edici nitelikte olmamakla birlikte 2024’ün ilk yarısında taradıkları en yaygın ikinci maddenin kokain olduğunu bildirmiştir. Kokain, uzman uyuşturucu tedavisine ilk kez başvuranlar tarafından en sık bildirilen ikinci yasa dışı uyuşturucudur ve şu anda sentinel hastane acil servislerine yapılan akut uyuşturucu zehirlenmesi başvurularında en sık bildirilen maddedir.
Kokain kullanımı bağımlı ve kompulsif kullanım modellerine yol açabilmekte ve alkol veya diğer yasa dışı uyuşturucularla birlikte çoklu madde kullanımıyla daha da kötüleşen bir dizi olumsuz sağlık sonuçlarıyla ilişkilidir. Kokain ve alkolün birlikte kullanımı yaygındır ve iki maddenin vücuttaki varlığı karaciğerde koketilen oluşturur ki bu da daha büyük sağlık riskleriyle ilişkilidir. Kokain ve sentetik uyarıcılar, uyarıcı kaynaklı psikoz gibi psikotik durumları tetikleyebilmekte veya hızlandırabilmektedir. Uyuşturucu kullanımı sorunları olan kişiler arasında psikiyatrik komorbiditenin yönetimi zor olmaya devam etmektedir, çünkü entegre tedavi ve zihinsel sağlık hizmeti müdahaleleri genellikle eksiktir. Mevcut veriler, kokainin, genellikle opioidlerin varlığında, 2023 yılında aşırı dozda uyuşturucu ölümlerinin yaklaşık dörtte birinde rol oynadığını göstermektedir. Kokain kullanımı, altta yatan kardiyovasküler problemleri ağırlaştırabildiğinden Avrupa’daki mortaliteye katkısı muhtemelen hafife alınmaktadır.
Aynı zamanda kokain kullanımı ve özellikle taş kokain (crack) kullanımı, özellikle bazı marjinal topluluklar arasında daha yaygın hâle geliyor gibi görünmektedir. Sigara gibi içine çekerek ve enjeksiyonla kokain kullanımı, burundan çekmekten daha büyük sağlık sorunlarıyla bağlantılıdır. Bu nedenle kokain enjeksiyonu ve taş kokain (crack) kullanımının bazı ülkelerde arttığının bildirilmesi endişe vericidir. Kokainle ilgili sorunlar için tedaviye ilk kez giren danışanların sayısı 2018 ile 2023 yılları arasında %31 artarken taş kokain için ilk kez girenlerin sayısı %35 artmıştır. 2023 yılında 8 AB ülkesindeki 10 şehirde bulunan uyuşturucu tüketim odaları, müşteriler tarafından tek başına ya da eroinle birlikte taş kokain kullanıldığını bildirmiştir. Genellikle opioid kullanımıyla birlikte taş kokain içen kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak için zarar azaltma hizmetlerinin, hizmetlerini daha güvenli sigara içme uygulamalarını destekleyecek şekilde uyarlaması gerekebilmektedir. Bu, örneğin borular ve filtreler dâhil olmak üzere kitlerin sağlanmasını içerebilmektedir.
Ketamin kullanımının yaygınlaşmasıyla artan zarar riski
Ketamin Avrupa’da yaygın olarak tüketilmemesine ve AB ülkelerinde değişen yasal statüsü de dâhil olmak üzere çeşitli nedenlerden dolayı izlenmesi zor olsa da mevcut veriler, daha erişilebilir olduğunu ve ilgili sağlık zararlarının daha belirgin olduğunu göstermektedir. 2024’te Avrupa Uyuşturucu Web Anketi’ne katılanlar arasında son 12 ay içinde uyuşturucu kullananların %14’ü, çoğunlukla diğer uyuşturucular ve alkolle birlikte çoklu madde kullanımı bağlamında ketamin kullandığını bildirmiştir. 2024 yılında, 22 AB ülkesi’ndeki 82 şehir ile Norveç tarafından belediye atık sularında nispeten düşük seviyelerde ketamin kalıntıları rapor edilmiştir.
Ketamin Avrupa’da yaygın olarak üretilmemektedir, ancak tipik olarak dökme ketamin tozunun kristalleştirilmesiyle bağlantılı 6 laboratuvar 2023 yılında dağıtılmıştır. Avrupa Birliği’ne hedefli çoğunlukla Hindistan menşeli olan büyük miktarlarda ketamin kaçakçılığı yapılmakta ve son zamanlarda artış göstermektedir. 2023 yılında toplam 2,7 ton toz ketamin ele geçirildiği AB Erken Uyarı Sistemi’ne bildirilmiştir. Ketamin muhtemelen uyuşturucu pazarlarında sürekli olarak mevcuttur ve bazı ortamlarda tercih edilen bir uyuşturucu hâline gelmiş olması muhtemeldir.
Euro-DEN sentinel hastane acil servislerinin 2023 yılında bildirdiğine göre kokainin akut zehirlenmelerde ketaminle birlikte en sık bildirilen madde olmuştur. Ketamin, nörolojik ve kardiyovasküler toksisite, depresyon gibi zihinsel sağlık sorunları ve yoğun kullanımdan veya saflığı bozucu maddelerinin varlığından kaynaklanan mesane hasarı gibi ürolojik komplikasyonlar dâhil olmak üzere doza bağlı olarak değişen çeşitli akut ve kronik zararlarla ilişkilendirilmektedir. Ketamin kullanımıyla ilgili sorunlar için tedavi gördüğü bildirilen danışanların sayısı düşük kalmaya devam etmektedir, ancak 2022 ve 2023 yılları arasında iki kattan fazla artarak tahmini 1329’a yükselmiştir.
Uyarıcı kullanım sorunlarının tedavisi karmaşık olmaya devam etmektedir
Uyarıcı maddeyle ilişkili sorunlara yönelik olarak nelerin etkili tedavi teşkil ettiğine dair anlayışımız gelişiyor olsa da nispeten sınırlı kalmaktadır. Müdahalelerin ve hizmetlerin bazı ülkelerde bu alanda gözlemlenen artan ihtiyaçlara uygun olmasını sağlamak için daha fazla yatırım yapılması gerekmektedir. Araştırmalara yapılan bazı yatırımlara rağmen şu anda düzenleyici kurumlar tarafından onaylanmış sorunlu uyarıcı kullanımı için etkili bir farmakolojik tedavi bulunmamaktadır. Psikososyal müdahaleler, özellikle kokain kullanan insanlar için etkili olabilmektedir (bkz. uyarıcılar: sağlık ve sosyal tepkiler kılavuzu). Bununla birlikte acil durum yönetimi gibi yaklaşımlar Avrupa sağlık sistemlerinde uygulama zorluklarıyla karşı karşıya kalabilmektedir.
Uyarıcı madde enjekte eden kişiler, opioid kullanan kişilere göre daha sık enjekte edebildikleri için iğne ve şırınga teminine daha fazla erişim ihtiyacı duyabilmektedirler. Bu gruba yönelik müdahaleler genellikle bir tür sosyal yardım ve steril enjeksiyon ekipmanı, prezervatif, daha güvenli enjeksiyon ve temel hijyen hakkında bilgi, damar ve yara bakımı ve antibakteriyel kremler ve merhemlerin sağlanmasını içermektedir (bkz. zarar azaltma ekipmanı hakkındaki 2025 EUDA yayını). Bunlar uygun yanıtlar gibi görünebilmektedir, ancak bu alanda henüz güçlü bir kanıt tabanı mevcut değildir. Uyuşturucu kontrol hizmetleri de bazı AB Üye Devletlerinde uyarıcılarla ilişkili zararlara müdahale edilmesinde rol oynamakta ve yüksek saflıkta veya tağşiş edilmiş uyarıcılarla ilişkili riskler hakkında bilgi sağlamaktadır.
Uyarıcı madde kullanımı ile riskli cinsel davranış arasındaki bağlantıya dikkat çekilerek özellikle chemsex (uyuşturucu etkisi altında cinsel ilişki) bağlamında metamfetamin ve kokain dâhil olmak üzere uyarıcı madde kullanan kişilere yönelik girişimler geliştirilmiştir. Bunlar arasında uyuşturucu ve cinsel sağlık hizmetleri sunan multidisipliner hizmetlerin yanı sıra hizmetler arasındaki bağlantıyı iyileştirme çabaları da yer almaktadır (bkz. Uyuşturucu kullanımıyla ilişkili cinsel sağlık sorunlarının ele alınması... hakkında).
Uyarıcı ile ilgili sorunların büyüyor gibi göründüğü göz önüne alındığında bu daha fazla araştırma ve hizmet geliştirmeye ihtiyaç duyan bir alandır. EUDA, UNODC ve WHO, uyarıcı sorunlarının tedavisini desteklemek için Scale-up adlı ortak bir girişim geliştirmektedir.
Sentetik uyarıcıların çeşitliliği giderek artan bir zorluk olmaktadır
Avrupa’da artan uyuşturucu üretimi göstergeleri
Avrupa’da sentetik uyuşturucu üretiminin yoğunlaştığı, bazı ülkelerde yüksek verimli tesislerin tespit edilmesinden ve bu maddelerin üretimi için gerekli olan temel prekürsörlerin ele geçirilmesindeki artıştan anlaşılmaktadır. Bazı laboratuvarlar, kimyasallar ve üretim ekipmanları için benzer gereksinimlere sahip sentetik uyarıcılar gibi birden fazla madde üretmek için de kullanılabilmektedir.
Prekürsör kimyasalların ele geçirilmesi, yaygın yasa dışı uyuşturucu üretim kimyasalları üzerindeki yasal ve düzenleyici kontrollere yanıt olarak hem değişmiş hem de artmıştır. 2022’nin sonuna kadarki on yılda hem programlı hem de program dışı olmak üzere yılda ortalama 54 ton prekürsör kimyasal madde ele geçirilirken bu rakam 2023’te eşi benzeri görülmemiş bir şekilde 178 tona ulaşmıştır. Bu artış temel olarak Hollanda ve Macaristan’da amfetamin, metamfetamin ve MDMA üretimi için alternatif prekürsörlerin ele geçirilmesinden kaynaklanmıştır. Son yıllarda başta Polonya’da olmak üzere, sentetik katinon üretimi için kullanılan prekürsör yakalamaları ve bunların üretildiği yerlerin tespitlerinde artışlar olmuştur. Suç şebekeleri tarafından amfetamin ve MDMA üretimi için BMK ve PMK’nın glisidik türevleri gibi alternatif kimyasallardan önemli prekürsörlerin üretilmesi, gümrük ve kolluk kuvvetleri için gelişen bir zorluk teşkil etmektedir. Hem çevre hem de yerel topluluklar, uyuşturucu üretimi için gerekli olan tehlikeli kimyasalların kullanımı veya kaçakçılığı yapılan uyuşturucular için kimyasal gizlemenin tersine çevrilmesi nedeniyle risk altındadır, çünkü yan ürünler genellikle yasa dışı ve tehlikeli bir şekilde atılmaktadır.
Yüksek mukavemetli ürünler sağlık riskleri oluşturduğu için Avrupa MDMA üretimi artmaktadır
MDMA, başta Hollanda ve Belçika olmak üzere Avrupa’da iç tüketim ve diğer pazarlara hedefli olarak üretilmektedir. MDMA prekürsörlerinin yakalamalarına dair artan bildirimler, Avrupa Birliği dışına MDMA kaçakçılığı ile ilgili bilgilerle birleştiğinde küresel pazarlara yönelik MDMA üretimindeki artışı ve COVID-19 pandemisi ile ilgili düşüşün ardından genel bir toparlanma olduğunu yansıtabilmektedir. Ayrıca endişe verici olan, Avrupa’dan Latin Amerika’ya, MDMA’yı kokain ile değiştirmek için ters istikamette kokain kaçakçılığı rotasının kullanılmasıdır.
Perakende düzeyindeki hap ve toz partilerinin MDMA içeriği ve saflığı değişkenlik gösterdiğinden, uyuşturucu tüketicileri değişen ve öngörülemeyen sağlık risklerine maruz kalmaktadır. Ek olarak ekstazi tabletlerinin MDMA içeriği 2011 yılında ortalama 84 miligramdan 138 ila 158 miligrama yükselerek belirgin bir şekilde artmış ve bazı tabletler 350 miligrama kadar MDMA içermiştir. Daha yüksek mukavemetli ürünler, ölüm dâhil olmak üzere olumsuz sağlık sonuçları riskini potansiyel olarak artırmaktadır. Bu sağlık riskleri, farklı kaynaklardan elde edilen verilerin MDMA kullanan kişiler arasında yaygın olduğunu gösterdiği çoklu madde kullanımı ile daha da kötüleşebilmektedir.
Sentetik katinonlar Avrupa’nın uyuşturucu pazarına giderek daha fazla entegre edilmektedir
Mevcut veriler, geniş bir uyarıcı ailesi olan sentetik katinonların bazı ülkelerde uyuşturucu pazarında sürekli olarak mevcut olduğunu ve tercih edilen uygun fiyatlı uyarıcılar olarak kasıtlı olarak satın alınabileceğini göstermektedir. Uyuşturucu kontrol hizmetlerinden elde edilen veriler, sentetik katinonların geçmişe kıyasla kasıtlı olarak satın alınma olasılığının daha yüksek olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte beklenmedik maddelere maruz kalındığı, 3-MMC olarak satılan ve genellikle 2-MMC içeren numunelerin gönderilmesinden anlaşılmaktadır. 2024 Avrupa Uyuşturucu Web Anketi’ndeki verilere göre katılımcıların %9’u son 12 ayda sentetik katinon tüketmiştir. Bazı göstergeler, bu uyuşturucuların pazarının büyüdüğünü düşündürse de geniş bir bileşik grubunun izlenmesi, başlangıçta kokain gibi uzun süredir yerleşik yasa dışı uyuşturucuları izlemek amacıyla tasarlanmış araçlar için zorludur. EUDA yakın zamanda üç yeni sentetik katinon, 2-metilmetkatinon (2-MMC), 4-bromometkatinon (4-BMC) ve N-etilnorpentedron (NEP) için risk değerlendirmeleri yapmıştır (bkz. EUDA Risk değerlendirmeleri).
4-CMC gibi bazı sentetik katinonların, MDMA ve amfetamin gibi diğer psikostimülanlara geniş ölçüde benzer etkilere ve potansiyel zararlara sahip olduğu gösterilmiştir. Bununla birlikte sentetik katinonlar, alfa-PHiP (α-pirolidinoizooksanofenon) içeren pirolidino türevleri gibi daha yüksek etki gücünün bir sonucu olarak daha ciddi olabilecek farklı etkilere veya sağlık risklerine sahip maddeler içeren geniş bir uyuşturucu grubudur. Bu uyuşturucuların birçoğunun insanlar üzerindeki etkileri kapsamlı bir şekilde araştırılmamıştır.
2022’de 27 ton ve 2021’de 4,5 ton olan sentetik katinon ithalatı ve yakalaması 2023 yılında 37 tona ulaşmıştır. Bunların çoğu, başta Hollanda üzerinden olmak üzere Hindistan’dan sevk edilen az sayıda yüklü sevkiyatı içermektedir. Büyük ölçekli tesisler de dâhil olmak üzere artan sayıda uyuşturucu üretim tesisinin tespit edildiği ve artan miktarlarda prekürsör kimyasalların ele geçirildiği Avrupa’da önemli seviyelerde sentetik katinon üretimi de gerçekleşmektedir.
Avrupa’da metamfetamin üretimi ve ticaretinin uyuşturucu kullanımını körükleme riski
Çoğu AB ülkesinde düşük seviyede seyreden metamfetamin tüketiminin artık geçmişte olduğundan daha fazla ülkede mevcut olduğuna dair bazı sinyaller bulunmaktadır.
Avrupa’da amfetamin ve metamfetamin üretimi ve ticareti hem iç talep hem de AB dışı daha kârlı pazarlara ihracat için devam etmektedir. Benzil metil keton (BMK), her iki ilacın üretimi için önemli bir prekürsör kimyasaldır. BMK yapımında kullanılabilecek diğer maddeler, suç şebekeleri tarafından tespit edilmekten kaçınmak için seçilmektedir ve Avrupa’da bunların ele geçirilmesi artmaktadır. Avrupa Birliği’nde bu uyuşturucuların üretildiği büyük ölçekli üretim tesisleri tespit edilmeye devam etmektedir. Çeşitli maddeler arasında geçiş yapabilen çoklu uyuşturucu üretim tesisleri sökülmekte ve muhtemelen kristal metamfetamin gibi ihracat için daha değerli ürünlerin yanı sıra amfetamin ve diğer sentetik uyarıcılar gibi yerli tüketiciler için daha az kazançlı ürünler üreten suç şebekelerine hitap etmektedir. BMK yöntemleriyle üretilen karışımlardan metamfetaminin en güçlü ve aranan formunun (d-metamfetamin, “kristal met” için kullanılmaktadır) elde edilmesinde kullanılan bir kimyasal olan tartarik asit yakalama miktarı 2023 yılında dört kattan fazla artarak 10,9 tona ulaşmıştır.
Ayrıca ele geçirilen hem amfetamin hem de metamfetamin miktarları son yıllarda nispeten sabit kalırken 2023 yılında hafif artışlar rapor edilmiştir. Ele geçirilen bazı büyük metamfetamin sevkiyatları, ilacın Avrupa üzerinden diğer destinasyonlara aktarıldığına işaret edebilmektedir. Bu durum, kaçakçılar için sevkiyatların hedeflenen varış noktalarına giderken uluslararası uyuşturucu madde ticareti ile daha az ilişkili yerlerden geçirilmesinin cazibesini yansıtabilmektedir.
Avrupa’da metamfetamin üretimi ve kaçakçılığı, bu uyuşturucuların yerel uyarıcı piyasalarında bulunabilirliğinin artması potansiyelini yaratmaktadır; bu piyasalarda zaman zaman tüketicilere sunulan ürünlerde dinamik değişimler yaşanabilmektedir
Yasa dışı uyuşturucu üretiminden kaynaklanan çevresel zararlar konusunda artan endişe
Yasa dışı kenevir ekiminin yüksek su ve enerji talebinden koka ekimiyle ilişkili ormansızlaşmaya kadar, uyuşturucu üretiminin çevresel ayak izi önemlidir. Bazı ülkelerde kenevirle ilgili mevzuat değişiklikleri, karbon ayak izi, toprak erozyonu ve su rezervleri üzerindeki etkileri de dâhil olmak üzere uyuşturucunun üretiminin çevresel etkilerinin araştırılmasını kolaylaştırmıştır.
Çevresel zarar, sentetik uyuşturucuların üretimiyle, özellikle de zehirli kimyasal atıkların boşaltılmasıyla güçlü bir şekilde bağlantılıdır, ancak önemli bilgi boşlukları hâlâ mevcuttur.
Avrupa Birliği’nde büyük ölçekli sentetik uyuşturucu laboratuvarlarının dağıtılması, kokain işleme ve sentetik katinon üretiminin arttığına dair sinyallerin yanı sıra bu bilgi eksikliklerinin ele alınmasının aciliyetinin altını çizmektedir. Avrupa’da MDMA üretiminin çevresel etkisi oldukça büyüktür ve her bir kilogram MDMA yaklaşık 58 kilogram toksik atık üretmektedir. Genel olarak Avrupa Birliği’ndeki MDMA üretimi potansiyel olarak her yıl 1000 ila 3000 ton arasında kimyasal atık üretmektedir. Üretim sahaları, içerdikleri uçucu kimyasallar nedeniyle kazalara, patlamalara ve yangınlara da açıktır ve bu durum çevredeki topluluklar için önemli riskler oluşturmaktadır.
Gizli uçak pistleri oluşturmak için ormanların temizlenmesi gibi çevreye zarar veren uygulamaları içerebilen uyuşturucu madde ticaretinin çevresel sonuçları hakkında çok az şey bilinmektedir. Benzer şekilde çevresel açıdan hassas bölgelerden geçen uyuşturucu madde ticareti rotaları habitat tahribatını ve biyoçeşitlilik kaybını hızlandırabilmektedir. Deniz kaçakçılığı bağlamında, uyuşturucu madde ticareti için kullanılan gemiler teslimatların ardından veya yakalama girişimleri sırasında kasten batırılabilmekte veya terk edilebilmektedir.
EUDA, kenevir ekiminin karbon ayak izini tahmin etme, sentetik uyuşturucu atıklarının bertarafından kaynaklanan yeraltı suyu kirliliğini analiz etme ve yasa dışı uyuşturucu üretiminin çevresel etkilerini izlemek için bir çerçeve geliştirme çabalarını desteklemektedir. Bu girişimler, uyuşturucu imalatının doğal çevreyi nasıl etkilediğine dair daha net bir resim oluşturmayı ve kanıta dayalı yanıtları bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.
Avrupa’nın karmaşık eroin ve opioid durumu
Çoklu madde kullanımı, opioid kaynaklı ölümlerin çoğuyla bağlantılıdır
Uyuşturucuya bağlı ölümlerdeki eğilimleri etkileyen faktörlerin anlaşılması, aşırı dozda uyuşturucu kullanımını önlemek ve tersine çevirmek için etkili müdahalelerin geliştirilmesi açısından kilit önem taşımaktadır, ancak mevcut bilgilerde sınırlamalar devam etmektedir. Yeni uyuşturucu tehditleri hızla ortaya çıkabildiğinden, verilerin güncelliğini ve eksiksizliğini iyileştirmek, hazırlık kapsamını artırmada merkezi öneme sahiptir. Mevcut veriler, 2023 yılında Avrupa Birliği’nde uyuşturucuya bağlı tahmini 7.500 ölümün rapor edildiğini ve 15-64 yaş arası bir milyon nüfus başına 24,7 ölüm oranı olduğunu göstermektedir.
Opioidler, genelde diğer maddelerle birlikte uyuşturucuya bağlı ölümlerde en sık görülen maddeler olmaya devam etmektedir. Ancak birkaç ülke dışında aşırı dozdan ölümlerin çoğunda artık eroin bulunmamakta ve diğer opioidler ve diğer uyuşturucular artık önemli bir rol oynamaktadır. Bazı ülkelerde aşırı dozdan ölümlerin önemli bir kısmı, metadon ve daha az ölçüde buprenorfin, opioid içeren ağrı kesici ilaçlar ve diğer sentetik opioidler dâhil olmak üzere eroin dışındaki opioidlerle ilişkilidir. Alkol, benzodiazepinlerin yanında, opioidleri içeren ölümcül aşırı dozlarda önemli bir oranda mevcuttur. Toksikolojik verilerde opioidlerin yanı sıra kokain gibi uyarıcılar da rapor edilmiştir.
Genel olarak farklı uyuşturucu sınıflarının birlikte tüketimi, uyuşturucuya bağlı ölümleri anlamak ve bunlara müdahale etmek için önemli, ancak yeterince tanınmayan bir faktör olmaya devam etmektedir. EUDA, aynı zamanda bir adli tıp ve toksikoloji laboratuvar ağını koordine edecek, farklı uyuşturucuların ve uyuşturucu kombinasyonlarının ölüm oranlarındaki eğilimleri nasıl etkilediğini izlemek için mevcut analiz kapasitesini artıracaktır.
Opioid aşırı dozlarının ve ölümlerinin önlenmesi için hizmetlerin yaygınlaştırılması gerekmektedir
Opioidlerin Avrupa Birliği’ndeki aşırı doza bağlı ölümlerin çoğunda rol oynamaya devam etmesi nedeniyle bunları hedef alan etkili müdahaleler özel bir önem taşımaktadır. Bu alandaki müdahaleler, ilk etapta aşırı dozların meydana gelmesini önlemeye veya aşırı dozlar meydana geldiğinde ölümleri önlemeye yönelik olabilir. Aşırı doza bağlı ölümleri önlemek için pilot projeler de dâhil olmak üzere nalokson programlarının uygulandığı, 2023’ye kadar 15 Avrupa ülkesi tarafından rapor edilmiştir. Değişen tüketim kalıpları ve hem enjekte edilebilir hem de nazal sprey naloksonun çeşitli formülasyonlarının mevcudiyeti, artık hizmetlerin mevcut dağıtım protokollerini gözden geçirmesini ve bunları mevcut uyuşturuculara göre güncellemesini gerektirebilmektedir. Güçlü sentetik opioidlerden kaynaklanan aşırı doz vakaları, örneğin opioid etkilerini tersine çevirmek için birden fazla doz nalokson uygulanmasını gerektirebilmektedir. Bununla birlikte aşırı dozlara müdahalede bulunmaya yönelik 2024 kılavuzları, akut opioid toksisitesinin ilk yönetiminin eroin, reçeteli opioidler veya fentanil türevleri ya da nitazenler gibi yeni sentetik opioidlerin bir sonucu olup olmadığına bakılmaksızın aynı kaldığını doğrulamaktadır. Akut opioid toksisitesi olan kişilere titre edilmiş dozlarda nalokson uygulanması önemini korumaktadır. Bu durum, nalokson kullanımı dâhil olmak üzere aşırı doz vakalarına müdahale edebilecek veya tanık olabilecek kişilerin ilk yardım konusunda eğitilmesinin değerini vurgulamaktadır.
Nitazen opioidler zehirlenme riskini artırmaktadır
Yeni sentetik opioidler oldukça güçlüdür, yani küçük bir miktarı, perakende düzeyinde birçok doz üretmek için yeterlidir ve yaşamı tehdit eden yüksek zehirlenme riskleri oluşturabilmektedir. Nitazen opioidler, 2023 yılında AB Erken Uyarı Sistemine bildirilen tek yeni opioid olduğu Avrupa’da yasa dışı uyuşturucu pazarına yakın zamanda girmiştir. Bu uyuşturucuların bulunabilirliği artmakta ve opioid kullanan kişiler için daha yüksek riskler yaratmaktadır; bu kişiler opioidleri diğer uyuşturucularla karıştırılmış, hileli satılmış veya sahte uyuşturucular içinde bulabilmektedir. 2023 yılında Avrupa’da tespit edilen nitazen tozlarının miktarı üç katına çıkmıştır.
AB Erken Uyarı Sistemine gelen raporlar, Avrupa’da nitazen opioid içeren sahte uyuşturucuların mevcudiyetinde son zamanlarda önemli bir artış olduğunu ve 2023 yılında en az 8 ülkenin bu ilaçlara el koyduğunu göstermektedir. Bu ürünler tipik olarak yasal reçeteli ilaçları, özellikle de oksikodon ve daha az ölçüde benzodiazepinleri taklit etmektedir. Buradaki endişeler arasında, yüksek riskli opioid kullanıcılarının ötesine, gençler de dâhil olmak üzere opioid toleransı olmayan daha geniş popülasyonlara yayılma potansiyeli yer almaktadır.
İrlanda’da nitazenler 2023 yılında eroin olarak, 2024 yılında ise benzodiazepin olarak hileli satılmış, bu da yanlışlıkla tüketime ve çok sayıda aşırı doza neden olmuştur. Nitazenlere bağlı ölüm ve akut toksisite vakalarının kümeler halinde veya önemli sayılarda olduğu Almanya, Fransa, İsveç ve Norveç'te 2023 veya 2024'te bildirildi. Estonya ve Letonya’dan gelen raporlar, nitazenlerin bu ülkelerdeki aşırı doz ölümlerinde önemli bir paya sahip olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte nitazen opioidlerin yüksek potansiyeli ve yeniliği nedeniyle ölüm sonrası toksikoloji için kullanılan yaygın prosedürlerde rutin olarak tespit edilemeyebileceğine dair endişeler mevcuttur.
Çin 2024 yılında nitazen opioidlerin kontrolünü 10 maddeyi kapsayacak şekilde genişletmiştir. Bu durum, pazarı metonitazen ve protonitazen gibi baskın bileşiklerden uzaklaştırarak yeni türevlere veya alternatif opioid ailelerine doğru yönlendirebilmektedir. Örneğin, 2024 yılının ortalarından bu yana benzimidazol “orfin” ailesine ait maddelerin tespitinde küçük ama önemli bir artış olmuştur; 5 AB ülkesi siklorfin ve 2’si spiroklorfin tespit etmiştir. Bu maddeler için şu anda hiçbir farmakolojik veri mevcut olmasa da güçlü bir opioid olan brorfin ile yapısal benzerlikleri, önemli bir sağlık riskinin solunum depresyonu olabileceğini düşündürmektedir.
Eroin üretimi ve ticaretindeki değişimlerin potansiyel etkisi belirsizliğini korumakta ancak hazırlıklı olmak kilit önem taşımaktadır
Taliban tarafından Nisan 2022’de getirilen afyon haşhaş ekimi dâhil olmak üzere uyuşturucu yasağı, Avrupa’daki ilacın ana kaynağı olan Afganistan’da afyon ve eroin üretimini büyük ölçüde azaltmıştır. Devam etmesi hâlinde Afganistan’da afyon ve eroin üretimindeki düşüşün Avrupa’da eroin bulunabilirliğini etkilemesi muhtemeldir, ancak bunun ne zaman gerçekleşebileceğini ve farklı AB Üye Devletlerinde nasıl yaşanabileceğini tahmin etmek zordur. Avrupa’da bir dizi gösterge, eroin pazarının son 10 yılda küçüldüğünü göstermektedir. Ele geçirilen miktarlardaki büyük dalgalanmalara rağmen fiyat ve saflıktaki uzun vadeli eğilimler ve ele geçirme sayıları, arzın dönem boyunca talebe göre artmış olabileceğini göstermektedir. Arz kısıtlamalarının ötesinde, pazar esnekliği ve adaptasyon, Avrupa’nın eroin pazarındaki değişim sinyallerini daha iyi anlamak için kilit hususlar olmaya devam etmektedir. Örneğin, raporlar Afganistan’daki afyon stoklarının yasağın ani etkisini hafifletmeye yardımcı olmuş olabileceğini göstermektedir (bkz. EUDA’nın Afganistan’la ilgili son yayını). Buna bağlı olarak Avrupa eroin pazarının yüksek değeri, Avrupa’ya arzı kısa ve orta vadede biraz esnek hâle getirebilecektir. Dahası uyuşturucu madde ticaret ağları son derece uyarlanabilirdir ve Rusya’nın Ukrayna’yı tam kapsamlı işgali ve Ortadoğu’daki çatışmaların bir sonucu olarak rotalarının değişmesi muhtemeldir. Bununla birlikte mevcut yasaktan önce Afganistan’da üretilen ve kaçakçılığı yapılan afyon ve eroin miktarı göz önüne alındığında Afganistan’dan gelen eroini Myanmar gibi diğer üretici ülkelerden gelen tedarikle tamamen değiştirmek zor olacaktır.
Belirsizlik karşısında Avrupa’nın böyle bir piyasa değişiminden kaynaklanabilecek olası zorlukları ele almak için hazırlığını geliştirmesi gerekmektedir. Opiod kullanan kişiler arasında çoklu madde kullanımının ve maddeler arası geçiş yapmanın artması (diğer opioidlere ya da stimülanlara olması fark etmeksizin), eroinin bulunabilirliğindeki azalmaların muhtemel sonuçları olsa da bu senaryonun önüne geçmenin önemli bir yolu, opioid agonisti tedavisine ve ilgili desteklerin yanı sıra iğne ve şırınga programlarına hızlı erişimin yaygınlaştırılması olacaktır. Aşırı doz ölümlerini önlemek için naloksona yeterli düzeyde erişimin sağlanması da önemlidir. Yerel uyuşturucu pazarlarında perakende düzeyinde bulunan uyuşturucuların izlenmesi, satışa sunulan maddelerdeki değişikliklerin ve tehlikeli uyuşturucu partilerinin varlığının hızla tespit edilmesi açısından önemini korumaktadır. AB Erken Uyarı Sistemi, EUDA’nın yeni tehdit değerlendirme sistemi gibi bu konuda da önemli bir rol oynamaya devam edecektir.
Avrupa’nın Gelişen Uyuşturucu Sorunlarına Müdahale
Okul öğrencileri arasında madde kullanımı
Ergenler arasında madde kullanımının izlenmesi, gelecekte etkili uyuşturucu politikalarının geliştirilmesinde merkezi bir rol oynamaya devam etmektedir. Alkol ve Diğer Uyuşturucular ile ilgili Avrupa Okul Anketi Projesi (ESPAD), Avrupa genelinde ergenlerin riskli davranışları hakkında bilgi vermektedir. 2024 yılında 37 Avrupa ülkesinde gerçekleştirilen anketinin son turu, ergenler arasında madde kullanımında uzun süreli düşüşlere rağmen ortaya çıkan eğilimlerin yeni endişelere yol açtığını ortaya koymaktadır.
Esrar en yaygın kullanılan yasa dışı uyuşturucu olmaya devam etse de yaşam boyu yaygınlık 1995’ten bu yana en düşük seviyesine gerilemiştir. Erkekler genellikle daha yüksek kullanım bildirirken kızların erkekleri geçtiği bazı istisnalar dışında cinsiyetler arası farklar daralmaktadır. Erken başlama ve yüksek riskli kullanım endişe kaynağı olmaya devam etmekle birlikte AB öğrencileri arasında genel mevcut kullanım (son 30 gün içinde olarak tanımlanmaktadır) %5,7’ye düşerek uzun vadeli bir düşüş eğilimini yansıtmaktadır.
Diğer yasa dışı uyuşturucuların kullanımı Alkol ve Diğer Uyuşturucular ile ilgili Avrupa Okul Anketi Projesi öğrencileri arasında azalmış, cinsiyetler arasındaki farklar daralmıştır, ancak erkekler hâlâ genel olarak daha yüksek kullanım bildirmektedir. Bu arada, inhalant kullanımı kızlar arasında artarken tıbbi olmayan ilaç kullanımı da artmaktadır.
Sigara kullanımı geçtiğimiz on yıllarda önemli ölçüde azalmıştır ve yaşam boyu yaygınlık 1995 ile 2024 yılları arasında yarıya inmiştir. Bununla birlikte özellikle 13 yaş veya daha küçük yaştaki günlük sigara içme oranları son zamanlarda artmış olan kızlar arasında erken başlama devam etmektedir. Öte yandan e-sigara kullanımı ergenler arasında keskin bir artış göstermiş, erken başlama ve günlük tüketim oranları artmış, geleneksel ve elektronik sigaraların ikili kullanımına ilişkin endişeleri körüklemiş ve alternatif nikotin ürünlerine doğru daha geniş bir kaymayı yansıtmıştır.
Alkol tüketimi de zaman içinde azalmış, genel kullanım ve aşırı içicilik azalmıştır. Ancak bu azalma, erkek çocuklar arasında daha belirgin olup kız çocuklar daha istikrarlı bir eğilim göstermektedir. Bu ilerlemeye rağmen alkol, yaygın olarak erişilebilir olmaya devam etmekte ve erken yaşta başlama ve ağır epizodik içme önemli endişeler olmaya devam etmektedir.
Zihinsel refah açısından öğrencilerin ortalama %59’u iyi bir zihinsel refaha sahip olduğunu bildirmektedir. Bulgular, önemli bölgesel farklılıkların yanı sıra cinsiyet eşitsizliklerini vurgulamaktadır ve kız çocukları sürekli olarak erkek çocuklarından daha düşük refah bildirmektedir. En düşük refah puanları çatışma ve istikrarsızlık yaşayan ülkelerde kaydedilmiştir.
Önleme çalışmaları yaygındır ve çoğu öğrenci en az bir kez bu kapsamdaki bir çalışmaya katılmıştır. Alkol en sık ele alınan konu olurken yasa dışı maddeler ve davranışsal riskler daha az ilgi görmektedir. Etkileşimli yaklaşımları vurgulayan beceri tabanlı önleme programları, Batı ve Güney Avrupa’da daha yaygındır.
Bu bulgular birlikte ergenler arasında madde kullanımının değişen doğasını ve mevcut müdahalelerin değerlendirilirken dikkate alınması gerekebilecek alanları yansıtmaktadır.
Kanıta dayalı madde kullanımının önlenmesinin uygulanması: yerel düzeyde odaklanma önemlidir
Madde kullanımının önlenmesi, psikoaktif uyuşturucuların kullanımını durdurmayı veya geciktirmeyi amaçlamaktadır. Bu, uyuşturucu kullanım bozukluklarının gelişmesini önlemek için madde kullanmaya başlamış olanlara da yardımcı olabilecektir. Ancak bu alanda kullanılan tüm yaklaşımlar etkili değildir ve kanıta dayalı önleme müdahalelerinin belirlenmesi ve uygulanmasına olan ilgi artmıştır. Avrupa’da önleme ile ilgili stratejik politika kararları genellikle ulusal veya bölgesel düzeyde alınırken önleme programları için finansman kararları yerel düzeyde alınabilmektedir. Kanıta dayalı seçeneklerin uygulanması, ilgili kişilerin önleme konusunda yeterince eğitimli olmadığı, ancak yine de müdahaleler hakkında operasyonel kararlar vermeleri gerektiği durumlarda zordur. Bunun bir sonucu, yerel çevre koruma politikalarının öneminin genellikle yeterince dikkate alınmamasıdır. Çevresel müdahaleler, insanların karar verme bağlamını değiştirmek ve daha sağlıklı seçimleri desteklemek için tasarlanmıştır. Bunu gerçekleştirmek için risk davranışlarını ve refahı güçlü bir şekilde etkileyen düzenleyici, ekonomik ve fiziksel önlemlerden faydalanılmaktadır. Değişimler; inançlar, normlar ve hangi davranışların kabul edilebilir olduğu gibi sosyal bağlamın değiştirilmesiyle sürdürülmektedir.
EUDA, yerel düzeydeki önleme paydaşlarını eğitmek ve etkili önleme politikalarının ve programlarının seçilmesini ve uygulanmasını desteklemek için Avrupa Önleme Müfredatını (EUPC) uygulamaktadır. Bu çalışma EUDA’nın önleme kayıtları, değerlendirilmiş önleme müdahalelerinin Avrupa çevrim içi kataloğu olan Xchange ve Avrupa uyuşturucu önleme kalite standartları araç setinin geliştirilmesi ile desteklenmektedir. EUPC tüm psikoaktif maddeleri kapsamakta, madde kullanımının altında yatan davranışsal belirleyicileri ve gençlik şiddeti, suç, zorbalık ve riskli cinsel davranışlar gibi bu riski ve koruyucu faktörleri paylaşan diğer zararlı davranışları ele almaktadır.
Çoklu madde kullanımı ve enjekte edilen uyuşturucuların çeşitliliği zarar azaltma zorlukları yaratmaktadır
Avrupa’da enjeksiyonla uyuşturucu kullanımında devam eden düşüşe rağmen bu davranış, hâlâ yasa dışı uyuşturucu tüketimiyle ilişkili orantısız seviyelerdeki akut ve kronik sağlık zararlarından sorumludur. Son verilere dayanarak geçen yıl yarım milyondan fazla kişinin enjeksiyonla uyuşturucu kullandığı tahmin edilmektedir. ESCAPE ağının 2023 yılına ait şırınga kalıntı analizi verileri, Avrupa şehirlerinde opioidler, uyarıcılar, ilaçlar ve yeni psikoaktif maddeler de dâhil olmak üzere çeşitli maddelerin enjeksiyonla kullanıldığını göstermektedir. Analiz edilen şırıngaların yarısında iki veya daha fazla uyuşturucu kategorisine ait kalıntılar bulunmuştur; bu da enjeksiyonla uyuşturucu kullanan kişilerin genellikle birden fazla madde enjekte ettiğini veya şırıngaların tekrar kullanıldığını göstermektedir. Her iki durumda da bu insanlar önemli zararlara maruz kalmaktadır.
Son on yılda Avrupa’da, en azından kısmen, enjeksiyonla uyarıcı madde kullanımına bağlı olarak şehirlerde belgelenmiş en az 7 HIV salgını gözlemlenmiştir. Akut ve kronik zararları önlemek için yüksek düzeyde zarar azaltma hizmeti sağlanması gerekmektedir, ancak mevcut düzeyler birçok AB ülkesinde yetersiz kalmaktadır. Bu durum özellikle iğne ve şırınga programları için geçerli olup birçok AB ülkesindeki tedarik seviyeleri DSÖ tavsiyelerinin altındadır.
Psikedeliklerin potansiyel terapötik kullanımları politika sorularını beraberinde getirmektedir
Travma sonrası stres bozukluğu ve tedaviye dirençli depresyon gibi tedavisi zor nöropsikiyatrik durumlar için psilosibin, DMT ve LSD gibi maddelerle desteklenen tedavilere yönelik araştırmalar hızla ilerlemektedir. Bazı psikedelikler bu bozukluklarla ilişkili belirli semptomları hafifletme konusunda umut vaat ederken kısmen incelenen çok sayıda madde ve kısmen de üzerinde çalışılan çok çeşitli koşullar nedeniyle bu alanda genelleme yapmak hâlâ zordur.
Avrupa Birliği dışındaki bazı yargı bölgeleri, psikedeliklerin tıbbi ve tedavi amaçlı kullanımını düzenlemeye başlamış ve bu da önemli bir ticari ilgiyi beraberinde getirmiştir. Aynı zamanda mevcut veriler tüm AB ülkelerinde sağlık, tedavi veya ruhsal yönelimli müdahalelerde psikedelikleri içeren düzenlenmemiş veya yasa dışı uygulamaların varlığını göstermektedir. Bu uygulamalar tipik olarak psilosibin, ayahuasca (ayahuska) (N, N-dimetiltriptamin veya DMT) ve 5-Metoksi-N, N,Ndimetiltriptamin (5-MeO-DMT) gibi maddelerin kullanımını kapsamaktadır. Etkinlikler arasında genellikle çeşitli kolaylaştırıcılar, şamanlar veya koçlar tarafından yönetilen grup ortamları yer almaktadır. Bunlar, bazı ülkelerde nispeten açık bir şekilde faaliyet gösterirken bazılarında gizli faaliyet göstermektedir. Bu inzivaların bazıları terapötik destek unsurlarını entegre ettiğini iddia etse de çoğu resmî sağlık yapılarının dışında, genellikle yasa dışı, düzenlenmemiş veya yasal olarak belirsiz alanlarda faaliyet göstermektedir. Ortaya çıkan bu uygulamalarda, özellikle savunmasız bireyler ve önceden mevcut ruh sağlığı sorunları olanlar için riskler söz konusudur. Araştırma odaklı en iyi uygulamalar veya standartlaştırılmış kılavuzlar eksiktir.
Organize ve düzenlenmemiş psikedelik uygulamalar yayılmaya devam ederse bu faaliyetlerin kapsamı ve etkisinin yanı sıra ilgili sağlık risklerini ve zarar azaltma müdahalelerini daha iyi anlamak, politika yapıcılar ve sağlık uzmanları için önemli bir zorluk teşkil edecektir. İzleme çabalarının güçlendirilmesi, Avrupa’da psikedelik kullanımının gelişmekte olan durumunu ele almada çok önemli olacaktır. Yakın zamanda yayımlanan bir EUDA yayını, psikedelikler ile ilgili sıkça sorulan soruları ele almaktadır.
Avrupa’daki cezaevlerinde uyuşturucu sorununa müdahale etmek hâlâ zorlu bir görevdir
Anketler, Avrupa Birliği’nde cezaevinde bulunan kişilerin hürriyetten mahrumiyet öncesinde yaşam boyu madde kullanım yaygınlığının yüksek olduğunu ve genel nüfusa kıyasla özellikle eroin, kokain ve amfetamin tüketim düzeylerinin arttığını göstermektedir. Avrupa cezaevlerinde uyuşturucu sorunu yaşayan kişilere yönelik hizmet yelpazesi son yıllarda iyileşmiş olsa da hem hürriyetten mahrumiyet sırasında hem de tahliye sonrasında bazı müdahalelerin yaygınlaştırılması ihtiyacı devam etmektedir.
Uyuşturucular; cezaevindeki kişiler, ziyaretçiler ve bazı durumlarda personel tarafından içeride gizlenerek ve drone ile yapılan kaçakçılık da dâhil olmak üzere çeşitli yollarla cezaevlerine sokulmaktadır. Sentetik kannabinoidler, opioidler ve çeşitli ilaçlar gibi güçlü maddeler, gizlenmeye daha elverişli oldukları için tercih edilebilmektedir. Bu maddeler, aşırı doz riski de dâhil olmak üzere cezaevindeki kişilerin sağlığı için ciddi tehditler oluşturmaktadır. Örneğin İrlanda’da 2024 yılında, cezaevlerinde üç zehirlenme ve aşırı doz vakası bildirilmiştir. Enjeksiyonla uyuşturucu kullanılan yerlerde steril enjeksiyon ekipmanına sınırlı erişim bağlamında HIV ve HCV de dâhil olmak üzere kan kaynaklı virüslerin bulaşma riskleri artmaktadır.
Neredeyse tüm AB ülkeleri opioid agonist tedavisine erişimin en azından bazı cezaevlerinde mevcut olduğunu bildirmektedir. Bununla birlikte çok azı iğne ve şırınga programlarının veya aşırı doz ölümlerini önlemek için nalokson programlarının sağlandığını bildirmektedir ve birçok AB ülkesinde cezaevindeki kişiler için bulaşıcı hastalıklar için bakım bağlantısı sınırlı kalmaktadır. Cezaevlerinde hepatitin ortadan kaldırılmasına yönelik Avrupa Hastalıkları Önleme ve Kontrol Merkezi ve EUDA araç seti, bu alt nüfus arasında bulaşıcı hastalıkları hedef alan faaliyetlerin geliştirilmesini desteklemektedir.
Genel bakış
Kaynak veriler
Avrupa Uyuşturucu Raporu 2025 için tüm kaynak verileri (meta veriler ve metodolojik notlar dâhil olmak üzere) veri kataloğumuzda mevcuttur.
Bu sayfadaki infografikler, grafikler ve benzer öğelerin hazırlanmasında kullanılan bu verilerin bir alt kümesi aşağıda mevcuttur.