Tuiscint a fháil ar staid na ndrugaí san Eoraip in 2025 – príomhfhorbairtí (Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2025)
Léiríonn an anailís is déanaí a rinne EUDA ar fheiniméan drugaí san Eoraip go bhfuil an margadh drugaí athléimneach agus go bhfuil sé faoi thionchar ag forbairtí atá ag tarlú ar an leibhéal domhanda. Cruthaíonn na fadhbanna leanúnacha sláinte agus slándála a bhaineann le drugaí aindleathacha seanbhunaithe agus níos nuaí, agus níos mó an t-idirghníomhú eatarthu, comhthéacs dúshlánach beartais chun freagairtí éifeachtacha a mhúnlú agus a chur chun feidhme. Tugtar léargas in Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2025 ar staid na ndrugaí san Eoraip bunaithe ar na sonraí is déanaí atá ar fáil. Sa chuid tosaigh seo tugtar tráchtaireacht anailíseach ar chuid de na saincheisteanna tábhachtacha atá ar chlár oibre na hEorpa faoi láthair maidir le beartas drugaí.
Is cuid den Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí 2025 ina dtugtar forléargas bliantúil EUDA ar staid na ndrugaí san Eoraip é an leathanach seo.
An nuashonrú is déanaí: 5 Meitheamh 2025
Ullmhacht na hEorpa a áirithiú d’fhadhbanna drugaí atá ag teacht chun cinn
Tá margadh drugaí na hEorpa ag athrú go tapa toisc go bhfuil soláthróirí agus tomhaltóirí araon ag teacht ar bhealaí chun iad féin a chur in oiriúint don éagobhsaíocht gheopholaitiúil, don domhandú agus don dul chun cinn teicneolaíoch. Is cosúil gurb é an toradh atá air sin go mbíonn réimse níos éagsúla substaintí ar fáil, substaintí a mbíonn neart agus íonacht ard ag baint leo go minic, a bhfuil rioscaí nua don tsláinte phoiblí ag baint leo. Ag an am céanna, tá an baol ann go mbrúfaidh imeachtaí domhanda acmhainneachtaí freagartha na hEorpa go dtí teorainn a gcumais, de réir mar a leanann castacht agus scála na faidhbe de bheith ag fás.
Le tionchar na bhforbairtí atá ag dul ar aghaidh, is dócha go mbeidh tionchar ag úsáid drugaí aindleathacha, ag oibriú an mhargaidh drugaí agus ag na fadhbanna a bhaineann leis ar gach duine ar bhealach éigin. Go díreach, feicimid é sin sna daoine a bhfuil fadhbanna acu agus a dteastaíonn cóireáil nó seirbhísí eile uathu. Go hindíreach, feicimid go bhfuil daoine óga leochaileacha á n-earcú i gcoiriúlacht, is léir an brú ar bhuiséid sláinte agus na costais shóisialta do phobail a bhraitheann neamhshábháilte nó ina mbaineann éilliú nó cleachtais choiriúla an bonn d’institiúidí nó do ghnólachtaí. Ní féidir linn a sheachaint go mbíonn tionchar ag saincheisteanna drugaí beagnach gach áit. Tá siad léirithe i bhfadhbanna casta beartais eile agus cuireann siad leis na fadhbanna sin, amhail easpa dídine, bainistiú neamhord síciatrach, agus coiriúlacht óige. Feicimid freisin leibhéil níos airde foréigin agus éillithe atá á spreagadh ag margadh na ndrugaí i roinnt tíortha. De réir a chéile, feicimid gur féidir beagnach gach rud a bhfuil airíonna sícighníomhacha acu a bheith ar fáil ar mhargadh na ndrugaí, agus iad lipéadaithe go mícheart nó i meascáin go minic, rud a fhágann go bhféadfadh tomhaltóirí a bheith aineolach maidir lena bhfuil á úsáid acu, a mhéadaíonn rioscaí sláinte agus a chruthaíonn dúshláin nua forfheidhmithe dlí agus rialála.
Tá EUDA tiomanta do chur le hullmhacht na hEorpa maidir le drugaí aindleathacha agus substaintí sícighníomhacha nua, ag tacú leis an Aontas Eorpach agus lena Bhallstáit trí shamhail nua idirnasctha seirbhíse. Tacaíonn an Tuarascáil Eorpach ar Dhrugaí leis an obair sin trí aird a tharraingt ar na treochtaí is déanaí agus ar na bagairtí atá ag teacht chun cinn do lucht déanta beartas agus do chleachtóirí i réimse na ndrugaí, d’fhonn bonn eolais a chur faoina n-iarrachtaí agus tacú le freagairtí atá bunaithe ar fhianaise agus atá tráthúil a fhorbairt ar fhadhbanna drugaí nua agus athraitheacha.
Gníomhaireacht Drugaí an Aontais Eorpaigh – ag tacú leis an bhfreagairt ar thírdhreach drugaí atá ag athrú
San Eoraip sa lá atá inniu ann, is mó seans anois go dtarlóidh athruithe tobanna maidir leis na substaintí atá ar fáil ar mhargaí áitiúla drugaí ná mar a tharla san am a chuaigh thart, rud a fhágann go bhfuil éiginnteacht níos mó ann maidir leis na díobhálacha ar a bhféadfadh daoine a ghlacann iad a bheith neamhchosanta. Tá substaintí nua comhtháite níos mó agus níos mó i margadh drugaí aindleathacha na hEorpa, ag díriú ar réimse leathan tomhaltóirí, lena n-airítear daoine a úsáideann na substaintí go heipidéimeolaíoch agus daoine atá comhtháite go sóisialta, agus iad siúd a bhfuil patrúin úsáide achrannacha acu agus a bhfuil imeallú sóisialta ag baint leo.
Tar éis EMCDDA a athrú ó bhonn go EUDA i mí Iúil 2024, is fearr is féidir leis an nGníomhaireacht freagairt do na dúshláin sin, feabhsaítear a ról réamhghníomhach, rud a neartaíonn a misean chun tacú le hullmhacht an Aontais Eorpaigh agus a Bhallstát chun go mbeadh raon ardcháilíochta seirbhísí acu atá dírithe ar an gcustaiméir. Faoin sainordú nua, bainfidh EUDA úsáid as anailís saineolaithe chun tacú le measúnuithe agus freagairtí gar d’fhíor-am ar fhadhbanna drugaí atá ag teacht chun cinn, cibé acu bagairtí ó dhrugaí nua, réamhtheachtaithe nó margadh drugaí atá nasctha ar fud an domhain agus dúshláin teicneolaíochta.
Agus ópóidigh shintéiseacha láidre nua amhail níotaiséin ar fáil san Aontas Eorpach agus rioscaí tromchúiseacha sláinte á gcruthú, tá sé ríthábhachtach feabhas a chur ar chumas na hEorpa substaintí nua a shainaithint, íonacht drugaí a chinneadh agus próifíliú cógaseolaíochta a dhéanamh chun soiléiriú a dhéanamh ar na substaintí atá á ndíol. Chun é sin a dhéanamh, tá líonra saotharlann náisiúnta fóiréinseach agus tocsaineolaíochta á fhorbairt ag EUDA, rud a thacaíonn le caighdeáin cháilíochta a fhorbairt sa réimse tábhachtach seo.
Is féidir le ráigeanna nimhithe dul in olcas go tapa, mar a chonacthas i gcás na gcannaibionóideach sintéiseach agus na n-ópóideach níotaiséin. Tá Córas Luathrabhaidh an Aontais maidir le substaintí sícighníomhacha nua fós ina thacaíocht riachtanach d’fheasacht agus do fhreagairtí ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais ar dhrugaí nua agus rialaithe. Soláthraítear ann malartú faisnéise, comhairle, foláirimh, luathrabhadh agus measúnuithe riosca. Agus é á chur leis, tacóidh an Córas Eorpach um Fholáireamh Drugaí le gníomhaíochtaí ullmhachta agus freagartha an Aontais agus náisiúnta maidir le rioscaí tromchúiseacha a bhaineann le drugaí trí mhalartú tapa faisnéise, foláirimh spriocdhírithe agus teachtaireachtaí riosca eile.
Tá córas measúnaithe EUDA ar bhagairtí sláinte agus slándála á fhorbairt faoi láthair mar chumas nua chun tacú le hullmhacht agus le gníomhaíocht straitéiseach mar fhreagairt ar bhagairtí atá ag teacht chun cinn a bhaineann le drugaí san Aontas Eorpach. Ag deireadh 2024, chuir an Ghníomhaireacht measúnú píolótach ar bhagairtí i gcrích, inar díríodh ar ópóidigh shintéiseacha an-láidir sa réigiún Baltach. Déantar measúnuithe ar bhagairtí a fhorbairt i ndlúthchomhar le saineolaithe náisiúnta agus baintear leas as an iliomad foinsí sonraí agus as ionchur ildisciplíneach. Soláthraíonn siad anailís struchtúrtha ar an staid agus molann siad roghanna freagartha céimnithe chun cabhrú leis an mbagairt a mhaolú ar an leibhéal náisiúnta agus ar leibhéal an Aontais araon.
Staid na ndrugaí san Eoraip in 2025 – forléargas
Cothaíonn sreafaí drugaí aindleathacha athléimneacha infhaighteacht ard san Eoraip
Tugann anailís ar tháscairí a bhaineann le soláthar le haghaidh drugaí aindleathacha san Aontas Eorpach le fios go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil sreafaí drugaí athléimneach i leith go leor athruithe ar an margadh, agus go bhfuil infhaighteacht fós ard ar fud gach cineál substainte. Tá réimse níos leithne drugaí ar fáil go forleathan, drugaí a mbíonn neart nó íonacht ard ag baint leo go minic, mar a bhfuil eolas teoranta maidir le rioscaí sláinte. I gcás drugaí áirithe, mar shampla cannabas, tá méadú ag teacht ar éagsúlú táirgí tomhaltais atá ar fáil ar an margadh (amhail olaí, eastóscáin, earraí inite agus táirgí vápála). Maidir le cócaon, lean leibhéil na n-urghabhálacha tuairiscithe san Eoraip de bheith ag méadú bliain ar bhliain. Maidir le drugaí sintéiseacha, amhail amfataimíní, MDMA agus cáitíonóin, tá fianaise ann go bhfuil méadú tagtha ar tháirgeadh laistigh den Eoraip, agus tá imní ann go bhféadfadh an táirgeadh áitiúil seo, atá níos gaire do mhargaí tomhaltóirí, athruithe níos gasta a spreagadh i dtreochtaí tomhaltais. Cruthaíonn comhtháthú méadaithe spreagthóirí nua isteach i margadh drugaí aindleathacha na hEorpa, in éineacht le substaintí aindleathacha a úsáidtear ar bhonn níos coitianta, dúshláin atá ag teacht chun cinn maidir le híogaireacht na gcóras faireacháin atá ann cheana i leith díobhálacha atá ag teacht chun cinn agus oiriúnacht na bhfreagairtí atá ann cheana.
Trádáil tráchtála trasteorann arna saothrú ag líonraí gáinneála ar dhrugaí
Bhí tionchar suntasach ag an domhandú ar infhaighteacht drugaí san Eoraip, ós rud é go mbaineann coirpigh leas as na deiseanna méadaithe gáinneála a chuirtear ar fáil trí líonraí cumarsáide, trádála agus iompair atá níos idirnasctha. Leanann insíothlú bealaí loingseoireachta muirí agus gáinneáil ar bhulc-chainníochtaí drugaí i gcoimeádáin loingseoireachta idirmhódúla tráchtála de bheith ag cur le margadh drugaí na hEorpa. Baintear leas as trádáil dhomhandaithe chun ceannach ceimiceán agus trealaimh a úsáidtear i dtáirgeadh aindleathach drugaí a éascú, agus bíonn baint níos dlúithe ag táirgeoirí agus gáinneálaithe drugaí Eorpacha le líonraí coiriúla idirnáisiúnta.
Léirítear athléimneacht na gáinneála ar dhrugaí aindleathacha trí shlabhraí soláthair tráchtála sna hurghabhálacha móra drugaí i gcalafoirt na hEorpa. In 2024, thuairiscigh an Spáinn an urghabháil is mó riamh de chócaon in aon lastas amháin – 13 thona, a bhí folaithe i mbananaí de thionscnamh Eacuadór. D’urghabh an Ghearmáin 43 tona cócaoin in 2023 toisc gur urghabhadh coinsíneachtaí móra arbh ionann iad agus 25 tona i gCalafort Hamburg an bhliain sin, dhá oiread na cainníochta a tuairiscíodh in 2022. Úsáideann líonraí coiriúla modhanna iomadúla chun brath a sheachaint. Ina measc sin tá teicnící sofaisticiúla ceilte, a bhaineann go hiondúil le lastais earraí, a chruthaíonn dúshláin phróiseála lóistíochtúla d’údaráis; díriú ar chalafoirt bheaga; coinsíneachtaí a aistriú ó long go long ar muir nó iad a fhágáil ar snámh san fharraige lena mbailiú.
Leagtar amach i dTreochlár an Aontais Eorpaigh i gcoinne na gáinneála ar dhrugaí 2023 bearta chun feabhas a chur ar bhainistiú riosca custaim agus ar bhrath drugaí agus réamhtheachtaithe. Áirítear leis sin feabhas a chur ar idir-inoibritheacht na gcóras faisnéise custaim i measc Bhallstáit an AE agus tacú le hardtrealamh scanta coimeádán a chur in úsáid. Tacaíonn an Treochlár freisin le Comhghuaillíocht na gCalafort Eorpach, ar comhpháirtíocht phoiblí-phríobháideach í, a ceapadh chun athléimneacht phríomhionad lóistíochta na hEorpa a mhéadú i gcoinne gáinneáil ar dhrugaí agus insíothlú ag grúpaí coiriúla eagraithe.
De réir mar a fhorbraíonn táirgeadh drugaí agus gáinneáil ar dhrugaí, is dúshlán fós é dul i ngleic leis na rioscaí don tsláinte agus don tslándáil a chruthaítear le gníomhaíochtaí líonraí coiriúla agus le hoibriú mhargadh na ndrugaí. Tá an choireacht eagraithe agus an gháinneáil ar dhrugaí araon i measc na bpríomhábhar a dtugfar aghaidh orthu sa mheastóireacht sheachtrach atá le teacht ar straitéis agus plean gníomhaíochta an Aontais maidir le drugaí 2021-25. Forbraíodh é le léargais ó Mheasúnuithe bliantúla Europol ar Bhagairt na Coireachta Eagraithe Tromchúisí, tugann ProtectEU – Straitéis Eorpach um Shlándáil Inmheánach a seoladh le déanaí, aghaidh ar thimpeallacht na mbagairtí atá ag teacht chun cinn, lena n-airítear fócas ar dhul i ngleic leis an gcoireacht eagraithe agus le gáinneáil ar dhrugaí.
Úsáidtear ardáin ar líne chun gáinneáil ar dhrugaí agus dáileadh drugaí a éascú
Úsáidtear raidhse ardán náisiúnta agus domhanda ar líne faoi láthair chun trádáil drugaí a eagrú, rud atá tarraingteach do sholáthraithe agus do cheannaitheoirí araon atá nasctha lena láithreacht agus lena n-acmhainneacht le haghaidh anaithnideachta. Ar an leibhéal miondíola, úsáidtear suíomhanna gréasáin dromchla, lena n-áirítear ardáin dhlisteanacha ríomhthráchtála agus suíomhanna meán sóisialta, chun substaintí sícighníomhacha nua, a tháirgtear go neamhdhleathach, cógais bhréige agus, go pointe níos lú, drugaí aindleathacha seanbhunaithe a dhíol. Úsáidtear suíomhanna gréasáin dromchla freisin chun réamhtheachtaithe drugaí agus ceimiceáin eile a úsáidtear i dtáirgeadh drugaí a dhíol. Tugtar le fios san fhaisnéis atá ann faoi láthair go n-éascaítear dáileadh drugaí ar an leibhéal miondíola níos mó agus níos mó trí ardáin agus feidhmchláir na meán sóisialta, lena n-áirítear in oscailteacht ó phróifílí poiblí go hábhar príobháideach agus fóraim d’úsáideoirí réamhscagtha. Éascaítear díolacháin mhiondíola freisin trí shuíomhanna gréasáin an idirlín dhorcha, a thugann anaithnideacht trí chriptiú agus trí íocaíochtaí digiteacha criptea-airgeadra, atá dírithe ar chustaiméirí ar fud an domhain, ach uaireanta i dtíortha nó i ngrúpaí teanga ar leith.
Tugtar le fios i dtaighde go measann ceannaitheoirí agus díoltóirí go bhfuil na meáin shóisialta níos tarraingtí ná an t-idirlíon dorcha toisc go n-éascaíonn sé idirbhearta tapa agus áisiúla, cibé acu go pearsanta, trí íocaíochtaí ar líne, trí sheachadadh díreach nó trí úsáid a bhaint as pointí bailithe. Baineann líonraí coiriúla úsáid as na meáin shóisialta freisin chun déagóirí a earcú agus leas a bhaint astu chun feidhmiú mar éascaitheoirí íseal-leibhéil i ngnéithe éagsúla de thrádáil na ndrugaí, lena n-áirítear díolacháin mhiondíola, gáinneáil trasteorann agus imeaglú agus foréigean spriocdhírithe.
Tá laghdú tagtha ar tharraingteacht na n-idirlíonta dorcha mar gheall ar a saolréanna gearra oibríochtúla, camscéimeanna imeachta agus múchadh faoi stiúir fhorfheidhmiú an dlí. Ar bhonn níos ginearálta, chuir gníomhaireachtaí forfheidhmithe dlí isteach ar bhonneagair dhigiteacha choiriúla trí insíothlú isteach i líonraí cumarsáide criptithe a úsáideann gáinneálaithe.
Tá imeaglú agus foréigean fós ina shainmharc ar mhargadh drugaí na hEorpa
Chomh maith le substaintí aindleathacha a chur ar fáil go forleathan san Eoraip, gineann táirgeadh, gáinneáil agus dáileadh neamhdhleathach drugaí imeaglú agus foréigean, rud a bhaineann an bonn de shlándáil na hEorpa. Bíonn an brabús a d’fhéadfadh a bheith ann ó dhrugaí aindleathacha a dhíol tarraingteach do líonraí coiriúla, rud a fhágann go bhfuil dianiomaíocht ann chun foinsí, bealaí agus margaí a rialú, agus go bhféadfadh foréigean a bheith mar thoradh air. Tá méadú tagtha ar na hábhair imní ní hamháin maidir le héilliú foirne i slabhraí soláthair lóistíochta nó maidir le hiarrachtaí institiúidí a dhíchobhsú trí insíothlú, ach freisin maidir le dúnmharuithe agus dúshaothrú ógánach arna n-earcú ag líonraí coiriúla i ngnéithe éagsúla den trádáil drugaí aindleathacha.
Dírítear ar dhaoine óga leochaileacha, go pearsanta agus ar líne, agus earcaítear iad chun oibriú mar theachtairí drugaí, agus, i gcásanna tromchúiseacha áirithe, chun páirt a ghlacadh i bhforéigean agus i ndúnmharuithe a bhaineann le drugaí. Is féidir le daoine a bheith ina n-íospartaigh d’imeaglú agus d’fhoréigean a bhaineann le drugaí ar leibhéil éagsúla, agus dírítear ar dhaoine aonair agus ar theaghlaigh as fiacha drugaí a tharraingt orthu féin. Le dlús a chur leis na hiarrachtaí forfheidhmithe dlí i bpríomhionaid iompair, baineann líonraí coiriúla leas as modi operandi iolracha chun coinsíneachtaí drugaí a bhogadh, rud a fhágann go bhféadfadh imeaglú agus foréigean a bheith le feiceáil in áiteanna nua ina dtáirgtear drugaí, ina stóráiltear iad, ina n-aistrítear iad tríd nó ina ndíoltar iad.
Tá tionscadal nua seolta ag EUDA chun tuiscint níos fearr a fháil ar nádúr an fhoréigin a bhaineann leis an margadh drugaí san Eoraip, chun an fhaisnéis is fearr atá ar fáil a chur ar fáil do chinnteoirí maidir le conas aghaidh a thabhairt ar an tsaincheist seo. Mar chuid den iarracht sin, agus i gcomhar leis an gCoimisiún Eorpach, d’eagraigh EUDA an chéad chomhdháil Eorpach maidir le foréigean a bhaineann le drugaí, a tionóladh sa Bhruiséil i mí na Samhna 2024. Thug an chomhdháil aghaidh ar na gnéithe éagsúla den fhoréigean a bhaineann le drugaí, agus cothromaíocht á baint amach idir ábhair imní sláinte agus slándála araon, agus sábháilteacht an phobail agus an tsláinte phoiblí á gcur chun cinn. Tharraing an t-imeacht seo aird ar an ngá atá le feabhas a chur ar fhaireachán agus ar bhailiú sonraí ar an leibhéal Eorpach agus le fóram rialta a bhunú chun smaointe agus dea-chleachtais a mhalartú chun tacú le ceapadh beartas fianaisebhunaithe sa réimse seo (féach freisin Margaí Drugaí an Aontais Eorpaigh – Anailís dhomhain ó EUDA agus ó Europol agus Measúnú ar Bhagairt na Coireachta Eagraithe Tromchúisí ó Europol).
Tá sé dúshlánach i gcónaí freagairt do phatrúin chasta tomhaltais ilsubstaintí
Tá nasc idir úsáid ilsubstaintí agus rioscaí níos airde fadhbanna sláinte agus sóisialta. Tagraíonn an téarma sin d'úsáid dhá shubstaint shícighníomhacha nó níos mó, dleathach nó mídhleathach, ag an am céanna nó go seicheamhach. Tugann sonraí ó raon táscairí, lena n-áirítear Suirbhé Gréasáin Eorpach 2024 ar Dhrugaí agus anailís ar iarmhair steallairí ag an líonra ESCAPE, le fios go bhfuil úsáid ilsubstaintí forleathan i measc daoine a úsáideann drugaí. D’fhéadfadh tosca éagsúla a bheith taobh thiar de thuairiscithe méadaitheacha ar úsáid ilsubstaintí, lena n-áirítear comhtháthú méadaitheach na margaí le haghaidh substaintí sícighníomhacha nua agus drugaí aindleathacha. I measc na samplaí de sin tá cnáib measctha le cannaibionóidigh leathshintéiseacha, spreagthaigh measctha le cáitíonóin shintéiseacha agus céataimín, nó ópóidigh shintéiseacha nua atá measctha le hearóin nó beinsé-asaipíní nó a mhídhíoltar mar hearóin nó beinsidé-asaipíní.
Cibé acu d’aon ghnó nó de thaisme, trí úsáid a bhaint as drugaí in éineacht le chéile, lena n-airítear le halcól, méadaítear rioscaí agus déantar soláthar idirghabhálacha níos casta, lena n-áirítear an fhreagairt ar nimhiú géar. Léirítear castacht na bpatrún tomhaltais drugaí san fhíoras go mbaineann formhór na ródháileog marfach le húsáid níos mó ná substaint amháin, agus is iondúil go mbíonn ópóidigh bainteach in éineacht le drugaí eile. Bíonn alcól agus beinsidhé-asaipíní i láthair i gcion suntasach de chásanna ródháileoige marfacha. I bhfianaise na ndúshlán méadaitheach a bhaineann le húsáid ilsubstaintí, tá EUDA ag obair chun feabhas a chur ar bhailiú sonraí agus ar fhaireachán ar úsáid ilsubstaintí chun tacú níos fearr le beartas agus le dea-chleachtas sa réimse seo.
Bíonn an margadh cannabais san Eoraip ag forbairt i gcónaí
Méadú ag teacht ar éagsúlacht agus láidreacht táirgí cannabais
Meastar gur tomhaltóirí cannabais laethúla nó beagnach laethúil iad thart ar 1.5 % de dhaoine fásta san Aontas Eorpach (4.3 milliún duine), agus is é is dóichí go mbeidh fadhbanna ag na daoine sin trí channabas a úsáid. Tá láidreacht roisín cannabais urghafa fós an-ard de réir caighdeáin stairiúla, agus tá 23 % THC sa mheánsampla anois, agus tá meán-neart na luibhe fós ag 11 % THC. Cé gurb iad roisín agus luibhe fós na táirgí cannabais ceannasacha, tá raon méadaitheach táirgí bunaithe ar channabas ar fáil anois do thomhaltóirí, lena n-áirítear táirgí ardláidreachta atá nasctha le hiontrálacha géarthocsaineachta drugaí i ranna éigeandála ospidéil. Tá cúrsaí níos casta toisc go bhféadfadh roinnt táirgí a dhíoltar ar an margadh aindleathach mar channabas a thruaillmheascadh le cannaibionóidigh shintéiseacha láidre, agus tá roinnt cannaibionóidigh leathshintéiseacha, amhail heicseaihidreacannaibionól (HHC), tagtha chun cinn le déanaí ar na margaí tráchtála i roinnt tíortha Eorpacha. Tá impleachtaí riosca don tsláinte ag baint leis an éagsúlacht táirgí sin do thomhaltóirí, agus tá gá le níos mó taighde agus aird rialála ina leith.
Tá sé ríthábhachtach i gcónaí measúnú a dhéanamh ar thionchar na n-athruithe ar na beartas a bhaineann le cannabas
Tá an cur chuige beartais Eorpach maidir le cannabas ag éirí níos éagsúla freisin, toisc go bhfuil roinnt Ballstát ag smaoineamh ar a gcur chuige beartais maidir le húsáid cannabais áineasa, nó go bhfuil a gcur chuige á athrú acu, rud a chruthaíonn rochtain dleathach ar roisín cannabais agus ar tháirgí luibhe. I mí na Nollag 2021, rith Málta reachtaíocht ar fhás teoranta sa bhaile, ar sheilbh méideanna beaga agus ar úsáid cannabais in áiteanna príobháideacha, agus ar chlubanna fáis pobail neamhbhrabúsacha. I mí Iúil 2023, rith Lucsamburg reachtaíocht chun fás teoranta sa bhaile agus úsáid in áiteanna príobháideacha a cheadú, agus i mí Feabhra 2024, rith an Ghearmáin reachtaíocht chun fás teoranta sa bhaile, seilbh agus úsáid méideanna beaga agus clubanna fáis cannabais neamhbhrabúsacha a cheadú.
Tá athbhreithniú á dhéanamh ag an Ísiltír ar a cur chuige freisin, ach is cionta coiriúla fós iad cannabas a shaothrú, a dhíol agus a bheith i seilb an duine. Mar sin féin, le blianta fada anuas glacadh le díol cainníochtaí beaga cannabais, suas le 5 ghram, le daoine os cionn 18 mbliana d’aois i ‘siopaí caife’ a chomhlíonann critéir áirithe. Ós rud é go soláthraítear cannabas fós ón margadh aindleathach, baineann grúpaí coiriúla tairbhe as an trádáil sin. Chun aghaidh a thabhairt air sin, tá an Ísiltír ag baint triail as slabhra soláthair dúnta cannabais i 10 mbardas, agus tá cannabas a tháirgtear in áitribh rialáilte á chur ar fáil lena dhíol i siopaí caife cannabais.
Ní léir cén treo a rachaidh beartais Eorpacha amach anseo. Is léir, áfach, gur cheart measúnú ar thionchar aon athruithe a thugtar isteach a bheith ag gabháil le haon fhorbairt beartais sa réimse seo. Beidh an cineál sin meastóireachta ag brath ar shonraí bonnlíne maithe a bheith ann agus béim á leagan ar an ngá atá le feabhas a chur ar an bhfaireachán a dhéanaimid ar na patrúin úsáide atá ann faoi láthair maidir leis an druga aindleathach is minice a úsáidtear san Eoraip.
Cannaibionóidigh leathshintéiseacha a bhfuil rioscaí sláinte anaithnide ag baint leo ar fáil ar bhonn níos leithne
Tar éis rialuithe dlíthiúla a thabhairt isteach maidir le táirgeadh cannaibionóideach sintéiseach sa tSín in 2021, cuireadh isteach ar sholáthar na ndrugaí sin chun na hEorpa, agus aistríodh roinnt táirgthe ina dhiaidh sin chun na hEorpa. I measc na gcomharthaí go bhfuil monarú cannaibionóideach sintéiseach san Eoraip tá urghabháil líon beag saotharlann aindleathach agus allmhairiú ceimiceán réamhtheachtaithe dá dtáirgeadh in 2023. D’ainneoin go bhfuil fianaise ann go bhfuil laghdú suntasach tagtha ar infhaighteacht cannaibionóideach sintéiseach in 2024, tá siad fós ina n‑ábhar imní don tsláinte phoiblí i measc roinnt daonraí leochaileacha, lena n‑áirítear daoine atá i bpríosún.
Tá cannaibionóidigh leathshintéiseacha, a tháinig chun cinn den chéad uair ar an margadh Eorpach in 2022, tar éis leathadh go tapa. Cé gurbh é HHC (heicsihidreacannaibionól) an chéad channaibionóideach leathshintéiseach a tháinig chun cinn, braitheadh os cionn fiche de na substaintí sin ina dhiaidh sin, a chuirtear ar an margadh de ghnáth mar roghanna malartacha dlíthiúla ar channabas. Cé gur allmhairíodh cannaibionóidigh leathshintéiseacha ó na Stáit Aontaithe ar dtús, feictear táirgeadh san Eoraip anois. Tá cannaibionóidigh leathshintéiseacha ar fáil go forleathan ar líne agus, i roinnt tíortha, trí shuíomhanna miondíola fisiciúla. Is earraí inite blaistithe iad na príomhtháirgí amhail glóthacha agus galtoitíní, chomh maith le cannabas íseal-THC atá spraeáilte nó measctha leis na cannaibionóidigh. D’fhéadfadh go meallfadh a n-inrochtaineacht agus a stádas dlíthiúil, más fíor, úsáideoirí cannabais agus úsáideoirí céaduaire araon, lena n-áirítear daoine óga agus leanaí, b’fhéidir. D’fhéadfadh difríocht shuntasach a bheith ann idir na cannaibionóidigh leathshintéiseacha shonracha atá i láthair – a bhfuil láidreachtaí éagsúla acu – agus a dtiúchan, idir táirgí agus baisceanna.
Níor rinneadh go leor staidéir fós ar éifeachtaí cannaibionóideach leathshintéiseach ar dhaoine. Tugtar le fios i dtuarascálacha go bhfuil éifeachtaí cosúil le cannabas ag na substaintí, agus go bhfuil an baol ann go dtiocfadh frithghníomhartha díobhálacha chun cinn ó nimhiú éadrom go nimhiú tromchúiseach. I bhfianaise na cosúlachta cógaseolaíochta atá ag cannaibionóidigh leathshintéiseacha le cannabas, tá gá le soiléireacht maidir lena n-acmhainneacht eachtraí síciatracha agus a ndliteanas spleáchais a thionscnamh. Ar an iomlán, d’fhéadfadh an inathraitheacht agus an dothuarthacht seo a bheith ina riosca nimhithe a d’fhéadfadh a bheith ann do thomhaltóirí.
Imní atá ag dul i méid maidir le hinfhaighteacht cócaoin agus céataimín
Táirgeadh gan staonadh agus gáinneáil mar bhonn le hinfhaighteacht chócaoin nach bhfacthas a leithéid riamh roimhe seo
In 2023, don séú bliain as a chéile, thuairiscigh Ballstáit AE an méid is mó cócaoin a urghabhadh riamh, arbh ionann é agus 419 tona. Is í an gháinneáil ar chócaon trí chalafoirt na hEorpa i gcoimeádáin loingseoireachta tráchtála idirmhódúla is cúis le hinfhaighteacht ard an druga. Ós rud é go bhfuil méadú tagtha ar bhearta díchumasaithe ag pointí móra iontrála don chócaon, tá gáinneálaithe ag díriú freisin ar chalafoirt níos lú i mBallstáit eile den Aontas agus i dtíortha comharsanachta, a d’fhéadfadh a bheith níos leochailí i leith gáinneáil ar dhrugaí. D’fhéadfadh imeaglú agus foréigean a bhaineann le drugaí a bheith ag gabháil leis an athrú sin ar bhealaí gáinneála ar dhrugaí. Chomh maith le saothrú coimeádán loingseoireachta tráchtála, úsáideann gáinneálaithe raon cineálacha eile seirbhísí iompair agus seachadta, in éineacht le modhanna ceilte nuálacha, chun cócaon a smuigleáil isteach san Eoraip.
Tá próiseáil aindleathach táirgí cócaoin fós ar siúl laistigh den Aontas Eorpach, agus déantar saotharlanna cócaoin iolracha a dhíchóimeáil gach bliain. De ghnáth is éard atá i gceist le próiseáil cócaoin san Eoraip eastóscadh tánaisteach cócaoin a ionchorpraíodh isteach in ábhair eile (e.g. folaithe go ceimiceach i bplaistigh), rud a chruthaíonn dúshláin maidir lena bhrath i lastais tráchtála. Déantar cainníochtaí móra den bhonn cócaoin agus den taos cócaoin a gháinneáil chun na hEorpa lena bpróiseáil ina hidreaclóiríd chócaoin. Braitear roinnt saoráidí mórscála le haghaidh próiseáil cócaoin gach bliain. Ar an iomlán, is dúshlán dinimiciúil agus dian ar acmhainní d’fhorfheidhmiú an dlí agus do chustaim iad an gháinneáil ar chócaon chun na hEorpa agus táirgeadh an druga laistigh den Aontas Eorpach.
An dochar sóisialta agus sláinte a dhéanann cócaon agus cnagchócaon ag dul i méid
Tá cócaon fós, tar éis cannabais, ar an dara druga aindleathach is mó a úsáidtear san Eoraip, agus thuairiscigh 2.7 milliún duine fásta óg (2.7 % díobh siúd idir 15 bliana agus 34 bliain d’aois) gur úsáideadh é le bliain anuas. Léirítear infhaighteacht mhéadaitheach an druga agus dáileadh geografach agus sóisialta níos leithne leis na hiarmhair chócaoin a braitheadh i bhfuíolluisce cathrach, rud a mhéadaigh i bhformhór na gcathracha a bhfuil sonraí acu le haghaidh 2023 agus 2022. Thuairiscigh seirbhísí seiceála drugaí Eorpacha, cé nach bhfuil sé ionadaíoch go náisiúnta, gurbh é cócaon an dara substaint ba choitianta a ndearna siad scagthástáil uirthi sa chéad leath de 2024. Is é cócaon an dara druga aindleathach is minice a thuairiscigh iontrálaithe céaduaire i sainchóireáil drugaí, agus is é an tsubstaint is minice a thuairiscítear anois in iontrálacha géarthocsaineachta drugaí i ranna éigeandála ospidéil táscaire.
D’fhéadfadh patrúin úsáide spleácha agus éigeantacha a bheith mar thoradh ar úsáid cócaoin agus baineann roinnt iarmhairtí díobhálacha sláinte leis, ar iarmhairtí iad atá níos measa mar gheall ar úsáid ilsubstaintí, cibé acu le halcól nó le drugaí aindleathacha eile nó gan iad. Tá comhúsáid cócaoin agus alcóil coitianta, agus cruthaíonn láithreacht an dá shubstaint sa chorp cócaieitiléin san ae, a bhaineann le rioscaí sláinte níos mó. Le húsáid cócaoin d’fhéadfadh staideanna sícóise a spreagadh nó a luathú, amhail síocóis de bharr spreagthach. Tá sé fós dúshlánach comhghalracht shíciatrach a bhainistiú i measc daoine a bhfuil fadhbanna úsáide drugaí acu, toisc gur minic a bhíonn cóireáil chomhtháite agus freagairtí seirbhíse meabhairshláinte in easnamh. Tugann na sonraí atá ar fáil le fios go raibh baint ag cócaon, i láthair ópóideach de ghnáth, le thart ar an gceathrú cuid de bhásanna ródháileoige drugaí in 2023. Ós rud é gur féidir le húsáid cócaoin bunfhadhbanna cardashoithíocha a ghéarú, is dócha go ndéantar gannmheastachán ar an méid a chuireann sé le mortlaíocht san Eoraip.
Is cosúil go bhfuil úsáid cócaoin, agus úsáid cnagchócaoin go háirithe, ag éirí níos coitianta, go háirithe i measc roinnt pobal imeallaithe. Tá baint ag caitheamh agus ag instealladh cócaoin le fadhbanna sláinte níos mó agus, dá bhrí sin, is cúis imní é go dtuairiscítear instealladh cócaoin agus úsáid cnagchócaoin i líon méadaitheach tíortha. Tháinig méadú 31 % ar líon na gcliant a théann i mbun cóireála le haghaidh fadhbanna a bhaineann le cócaon den chéad uair idir 2018 agus 2023, agus tháinig méadú 35 % ar líon na n-iontrálaithe céaduaire le haghaidh cnagchócaoin. In 2023, thuairiscigh seomraí tomhaltais drugaí i ndeich gcathair in ocht dtír san Aontas go mbaineann cliaint úsáid as cnagchócaon, ina aonar nó in éineacht le hearóin. Chun aghaidh a thabhairt ar na riachtanais atá ag daoine a chaitheann cnagchócaon, go minic in éineacht le húsáid ópóideach, d’fhéadfadh sé go mbeadh ar sheirbhísí laghdaithe díobhála a gcuid seirbhísí a oiriúnú chun tacú le cleachtais níos sábháilte maidir le caitheamh. D’fhéadfadh soláthar fearas a bheith i gceist leis sin, lena n‑áirítear, mar shampla, píopaí agus scagairí.
Riosca méadaitheach díobhála ó infhaighteacht níos leithne ar chéataimín
Cé nach n-úsáidtear céataimín go forleathan san Eoraip agus go bhfuil sé dúshlánach faireachán a dhéanamh air ar roinnt cúiseanna, lena n-áirítear a stádas dlíthiúil éagsúil ar fud thíortha an Aontais, tugtar le fios sna sonraí atá ann faoi láthair go bhfuil sé ar fáil níos mó agus go bhfuil na díobhálacha sláinte gaolmhara níos soiléire. I measc freagróirí an tSuirbhé Gréasáin Eorpaigh ar Dhrugaí in 2024, thuairiscigh 14 % díobh siúd a d’úsáid drugaí sna 12 mhí seo caite gur úsáid siad céataimín, go príomha i gcomhthéacs úsáid ilsubstaintí in éineacht le drugaí eile agus le halcól. In 2024, thuairiscigh 82 cathair in 22 tír de chuid an Aontais agus san Iorua leibhéil réasúnta íseal d’iarmhair chéataimín i bhfuíolluisce bardasach.
Ní tháirgtear céataimín go forleathan san Eoraip, ach díchóimeáladh sé shaotharlann a raibh baint acu de ghnáth le criostalú bulcphúdar céataimín in 2023. Déantar cainníochtaí móra céataimín, ar de thionscnamh na hIndia iad den chuid is mó, a gháinneáil isteach san Aontas Eorpach agus tháinig méadú orthu le déanaí, agus tuairiscíodh urghabhálacha púdair dar luach 2.7 tona san iomlán in 2023 do Chóras Luathrabhaidh an Aontais. Is dócha go mbeidh céataimín ar fáil go comhsheasmhach ar mhargaí drugaí agus d’fhéadfadh sé gur druga bunaithe de rogha é i roinnt suíomhanna.
In 2023, tuairiscíodh i sonraí ó ranna éigeandála ospidéil táscaire Euro-DEN gurbh é cócaon an tsubstaint ba mhinice a tuairiscíodh in éineacht le céataimín in iontrálacha géarthocsaineachta. Tá céataimín nasctha le díobhálacha géarmhíochaine agus ainsealacha éagsúla atá ag brath ar dháileog, lena n-áirítear tocsaineacht néareolaíoch agus chardashoithíoch, fadhbanna meabhairshláinte, amhail dúlagar, agus deacrachtaí úireolaíocha, amhail damáiste lamhnáin ó dhianúsáid nó láithreacht truaillteoirí. Tá an líon cliant ar tuairiscíodh go bhfuair siad cóireáil le haghaidh fadhbanna a bhaineann le húsáid céataimín fós íseal, ach mhéadaigh sé faoi níos mó ná a dhá oiread idir 2022 agus 2023, go dtí thart ar 1 329.
Tá sé casta fós déileáil le fadhbanna úsáide spreagthach
Cé go bhfuil feabhas ag teacht ar ár dtuiscint ar cad is cóireáil éifeachtach ann le haghaidh fadhbanna a bhaineann le spreagthaigh, tá sé measartha teoranta fós. Tá gá le hinfheistíocht níos mó lena áirithiú go mbeidh idirghabhálacha agus seirbhísí oiriúnach do na riachtanais mhéadaitheacha a thugtar faoi deara sa réimse seo i roinnt tíortha. D’ainneoin roinnt infheistíochta sa taighde, níl aon chóireáil chógaseolaíoch éifeachtach formheasta ag gníomhaireachtaí rialála faoi láthair le haghaidh úsáid spreagthach achrannach. Is féidir le hidirghabhálacha síceasóisialta a bheith éifeachtach, go háirithe do dhaoine a úsáideann cócaon (féach Spreagthaigh: treoir maidir le freagraí sláinte agus sóisialta). Mar sin féin, d’fhéadfadh dúshláin cur chun feidhme a bheith roimh chineálacha cur chuige amhail bainistiú teagmhasach laistigh de chórais sláinte na hEorpa.
Is dócha go mbeidh rochtain níos fearr ar sholáthar snáthaidí agus steallairí ag teastáil ó dhaoine a insteallann spreagthaigh toisc go bhféadfadh siad instealladh níos minice a dhéanamh ná daoine a úsáideann ópóidigh. Is minic a áirítear i measc na bhfreagairtí don ghrúpa seo cineál éigin for-rochtana agus soláthar trealaimh insteallta steiriúla, coiscíní, faisnéis maidir le hinstealladh níos sábháilte agus sláinteachas bunúsach, cúram féithe agus créachta, agus uachtair agus ungthaí frithbhaictéaracha (féach foilseachán EUDA 2025 maidir le trealamh laghdaithe díobhála). Dealraíonn sé gur freagairtí iomchuí iad sin, ach níl bonn láidir fianaise ann go fóill sa réimse sin. Tá ról ag seirbhísí seiceála drugaí freisin maidir le freagairt do dhíobhálacha a bhaineann le spreagthaigh i roinnt Ballstát de chuid an Aontais, lena gcuirtear faisnéis ar fáil faoi na rioscaí a bhaineann le spreagthaigh ardíonachta nó thruaillmheasctha.
Agus aird á tabhairt ar an nasc idir úsáid spreagthach agus iompraíocht chontúirteach ghnéasach, forbraíodh tionscnaimh go sonrach do dhaoine a úsáideann spreagthaigh, lena n-áirítear meitiolamfataimín agus cócaon, i gcomhthéacs ceimeaghnéis. Áirítear orthu sin seirbhísí ildisciplíneacha a chuireann seirbhísí sláinte drugaí agus gnéis ar fáil chomh maith le hiarrachtaí chun feabhas a chur ar an nasc idir seirbhísí (féach Spotsolas maidir le... Aghaidh a thabhairt ar shaincheisteanna sláinte gnéis a bhaineann le húsáid drugaí).
Ós rud é go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil fadhbanna a bhaineann le spreagthaigh ag dul i méid, is réimse é seo a bhfuil tuilleadh taighde agus forbartha seirbhíse de dhíth air. Tá tionscnamh comhpháirteach á fhorbairt ag EUDA, ag UNODC agus ag an Eagraíocht Dhomhanda Sláinte darb ainm Uas-scálú chun tacú leis an gcaoi a gcaitear le fadhbanna spreagthach.
Dúshlán atá ag dul i méid is ea éagsúlacht na spreagthach sintéiseach
Comharthaí go bhfuil méadú ag teacht ar tháirgeadh drugaí sintéiseacha san Eoraip
Is léir go bhfuil dlús á chur le táirgeadh drugaí sintéiseacha laistigh den Eoraip i ngeall ar bhrath láithreán ard-tréchuir i roinnt tíortha agus go bhfuil méadú ag teacht ar urghabháil phríomh-réamhtheachtaithe a theastaíonn chun na substaintí sin a mhonarú. Féadfar roinnt saotharlann a úsáid freisin chun substaintí iomadúla a tháirgeadh, amhail spreagthaigh shintéiseacha a bhfuil ceanglais chomhchosúla acu maidir le ceimiceáin agus trealamh monaraíochta.
Tá urghabhálacha ceimiceán réamhtheachtaithe athraithe agus méadaithe araon mar fhreagairt ar rialuithe dlíthiúla agus rialála ar cheimiceáin choiteanna táirgthe drugaí aindleathacha. Sna deich mbliana suas go dtí deireadh 2022, urghabhadh 54 tona ar an meán de cheimiceáin réamhtheachtaithe gach bliain, idir sceidealaithe agus neamhsceidealaithe araon, ach shroich sé sin 178 tona, méid nach bhfacthas a leithéid riamh, in 2023. Ba iad urghabhálacha móra réamhtheachtaithe malartacha chun amfataimín, meitiolamfataimín agus MDMA a mhonarú san Ísiltír agus san Ungáir ba chúis leis an méadú den chuid is mó. Le blianta beaga anuas, tá méadú tagtha ar urghabhálacha na réamhtheachtaithe chun cáitíonóiní sintéiseacha a mhonarú agus na suíomhanna le haghaidh a dtáirgthe, go háirithe sa Pholainn. Maidir le táirgeadh príomh-réamhtheachtaithe ó cheimiceáin mhalartacha ag líonraí coiriúla, amhail díorthaigh ghlicideacha BMK agus PMK, chun amfataimíní agus MDMA a mhonarú, is dúshlán é sin atá ag teacht chun cinn do chustaim agus d’fhorfheidhmiú an dlí. Tá an comhshaol agus pobail áitiúla araon i mbaol ó úsáid ceimiceán guaiseach a theastaíonn chun drugaí a tháirgeadh nó ó cheilt cheimiceach a aisiompú i gcás drugaí gáinneála, toisc gur minic a chaitear amach na seachtháirgí go neamhdhleathach agus go contúirteach.
Méadaíonn táirgeadh MDMA san Eoraip de réir mar a chruthaíonn táirgí ardnirt rioscaí sláinte
Táirgtear MDMA san Eoraip, go príomha san Ísiltír agus sa Bheilg, le haghaidh tomhaltas intíre agus onnmhairiú chuig margaí eile. D’fhéadfadh na tuarascálacha sin maidir le hurghabhálacha méadaithe réamhtheachtaithe MDMA, mar aon le faisnéis faoi onnmhairí MDMA lasmuigh den Aontas Eorpach, a bheith ina léiriú ar mhéadú ar tháirgeadh an druga do mhargaí domhanda agus ar athbhorradh ginearálta tar éis meath a bhain le paindéim COVID-19. Is cúis imní freisin an úsáid a d’fhéadfaí a bhaint as bealach gáinneála ar chócaon droim ar ais, ón Eoraip go Meiriceá Laidineach, chun MDMA a mhalartú le haghaidh cócaoin.
Ós rud é go dtagann athrú ar an gcion MDMA agus íonacht baisceanna piollairí agus púdair ar an leibhéal miondíola, tá tomhaltóirí an druga neamhchosanta ar rioscaí sláinte a bhíonn ag athrú agus nach féidir a thuar. Ina theannta sin, tá méadú suntasach tagtha ar chion MDMA i dtáibléid eacstaise, ag ardú ó thart ar 84 milleagram ar an meán in 2011 go dtí idir 138 milleagram agus 158 milleagram, agus suas le 350 milleagram de MDMA i roinnt táibléad. D’fhéadfadh táirgí ag a bhfuil neart níos airde cur leis an riosca a bhaineann le torthaí díobhálacha sláinte, lena n‑áirítear bás. D’fhéadfadh na rioscaí sláinte sin a bheith níos measa freisin mar gheall ar úsáid ilsubstaintí, agus tugann sonraí ó fhoinsí éagsúla le fios go bhfuil sé coitianta i measc daoine a úsáideann MDMA.
Tá cáitíonóin shintéiseacha á gcomhtháthú níos mó i margadh drugaí na hEorpa
Tugann na sonraí reatha le fios go bhfuil cáitíonóiní sintéiseacha, ar teaghlach leathan spreagthach iad, ar fáil go leanúnach ar mhargadh na ndrugaí i roinnt tíortha agus gur féidir iad a cheannach d’aon ghnó mar spreagthaigh inacmhainne de rogha. Léiríonn sonraí ó sheirbhísí seiceála drugaí gur dóchúla go gceannófar cáitíonóin shintéiseacha d’aon ghnó ná mar a bhí san am a chuaigh thart. Mar sin féin, ba léir go raibh neamhchosaint do shubstaintí gan choinne ann ó shamplaí a cuireadh isteach a díoladh mar 3-MMC ina raibh 2-MMC go minic ina ionad sin. Sa Suirbhé Gréasáin Eorpach maidir le Drugaí 2024, d’úsáid 9 % de na freagróirí caitíonóin shintéiseacha sna 12 mhí seo caite. Cé go bhféadfadh roinnt táscairí a thabhairt le fios go bhfuil an chuma ar an scéal go bhfuil an margadh le haghaidh na ndrugaí sin ag dul i méid, tá sé dúshlánach faireachán a dhéanamh ar ghrúpa leathan comhdhúl i gcás uirlisí a ceapadh ar dtús chun drugaí aindleathacha seanbhunaithe, amhail cócaon, a rianú. Rinne EUDA measúnuithe riosca le déanaí ar thrí cháitíonón sintéiseach nua, 2-meitilmeatcáitíonón (2-MMC), 4-brómaimeatcáitíonón (4-BMC) agus N-eitilnoirpheinteadrón (NEP) (féach measúnuithe riosca EUDA).
Tá sé léirithe go bhfuil éifeachtaí agus díobhálacha féideartha ag roinnt cáitíonón sintéiseach, amhail 4-CMC, atá comhchosúil a bheag nó a mhór le sícispreagthaigh eile amhail MDMA agus amfataimín. Mar sin féin, is grúpa leathan drugaí iad na cáitíonóin shintéiseacha ina bhfuil substaintí a bhfuil éifeachtaí éagsúla nó rioscaí sláinte éagsúla acu a d’fhéadfadh a bheith níos déine mar thoradh ar neart níos airde, amhail na díorthaigh pioróilidino, lena n-áirítear alfa-PHiP (α-pioróilidino-iseaheicseanófeanón). Ní dhearnadh go leor taighde ar éifeachtaí go leor de na drugaí sin ar dhaoine.
In 2023, b’ionann allmhairí agus urghabhálacha cáitíonóin shintéiseacha agus 37 tona, méadú ó 27 tona in 2022 agus 4.5 tona in 2021. Bhain an chuid is mó de sin le líon beag bulc-choinsíneachtaí a allmhairíodh ón India, go príomha tríd an Ísiltír. Tá leibhéil shuntasacha de tháirgeadh cáitíonón sintéiseach san Eoraip freisin, áit a mbraitear líon méadaitheach saoráidí táirgthe drugaí, lena n-áirítear suíomhanna ar mhórscála, agus tá cainníochtaí méadaithe ceimiceán réamhtheachtaithe á n-urghabháil.
An riosca gur cúis iad táirgeadh agus gáinneáil meitiolamfataimín san Eoraip le húsáide an druga
Tá roinnt comharthaí ann go bhfuil tomhaltas meitiolamfataimín, atá fós íseal i bhformhór thíortha an Aontais, i láthair anois i níos mó tíortha ná mar a bhí san am a chuaigh thart.
Leantar le táirgeadh agus gáinneáil amfataimín agus meitiolamfataimín san Eoraip, le haghaidh éileamh intíre agus le haghaidh onnmhairiú chuig margaí níos brabúsaí lasmuigh den Aontas. Is príomhcheimiceán réamhtheachtaithe chun an dá dhrugaí a mhonarú é céatón meitile beinsile (BMK). Roghnaíonn líonraí coiriúla substaintí eile is féidir a úsáid chun BMK a dhéanamh chun brath a sheachaint, agus tá méadú ag teacht ar urghabhálacha na substaintí sin san Eoraip. Tá saoráidí táirgthe ar mhórscála chun na drugaí seo a dhéanamh fós á mbrath san Aontas Eorpach. Tá láithreáin táirgthe ildrugaí atá in ann athrú idir substaintí éagsúla á ndíchóimeáil agus is dócha go bhfuil siad tarraingteach do líonraí coiriúla chun táirgí níos luachmhaire a tháirgeadh lena n-onnmhairiú, amhail meitiolamfataimín criostail, mar aon le cinn nach bhfuil chomh brabúsach céanna do thomhaltóirí intíre, amhail amfataimín agus spreagthaigh shintéiseacha eile. Maidir le hurghabhálacha aigéid tartaraigh, ceimiceán chun an cineál meitiolamfataimín is cumhachtaí agus is mó a bhfuil tóir air a aisghabháil (d-meitiolamfataimín, a úsáidtear le haghaidh ‘meitchriostal’) ó mheascáin arna dtáirgeadh ag modhanna BMK, méadaíodh níos mó ná faoi cheathair iad in 2023 agus shroich an méid 10.9 tona.
Ina theannta sin, cé go raibh cainníochtaí an amfataimín agus an mheitiolamfataimín araon a urghabhadh réasúnta cobhsaí le blianta beaga anuas, tuairiscíodh méaduithe beaga in 2023. D’fhéadfadh sé go léireodh roinnt coinsíneachtaí móra meitiolamfataimín a urghabhadh athlastáil an druga tríd an Eoraip chuig cinn scríbe eile. D’fhéadfadh sé sin a bheith ina léiriú ar a tharraingtí atá sé do gháinneálaithe lastais a chur trí shuíomhanna nach bhfuil chomh bainteach le gáinneáil idirnáisiúnta ar dhrugaí ar a mbealach chuig a gceann scríbe beartaithe.
Cruthaíonn táirgeadh agus gáinneáil meitiolamfataimín na hEorpa an fhéidearthacht go mbeadh fáil níos mó ar na drugaí sin ar mhargaí spreagthach áitiúla, ina bhféadfadh in amanna athruithe dinimiciúla a bheith ann ar na táirgí atá ar fáil do thomhaltóirí
Imní mhéadaitheach maidir le damáiste don chomhshaol ó tháirgeadh drugaí aindleathacha
Agus na héilimh arda ar uisce agus ar fhuinneamh a bhaineann le saothrú cannabais aindleathach, agus an dífhoraoisiú a bhaineann le saothrú cóca á gcur san áireamh, is suntasach an lorg comhshaoil a bhaineann le táirgeadh drugaí. D’éascaigh athruithe rialála maidir le cannabas i roinnt tíortha taighde ar na tionchair chomhshaoil a bhaineann le táirgeadh an druga, lena n-áirítear a lorg carbóin, creimeadh ithreach agus éifeachtaí ar thaiscí uisce.
Tá nasc láidir idir damáiste don chomhshaol agus táirgeadh drugaí sintéiseacha, go háirithe dramhaíl cheimiceach thocsaineach a dhumpáil, ach tá bearnaí suntasacha eolais fós ann ina leith sin.
Trí shaotharlanna drugaí sintéiseacha ar mhórscála a dhíchóimeáil san Aontas Eorpach, in éineacht le comharthaí go bhfuil méadú ag teacht ar phróiseáil chócaoin agus ar tháirgeadh cáitíonón sintéiseach, leagtar béim ar a phráinní atá sé aghaidh a thabhairt ar na bearnaí eolais sin. Tá tionchar suntasach ag táirgeadh MDMA san Eoraip ar an gcomhshaol, agus gineann gach cileagram de MDMA thart ar 58 cileagram de dhramhaíl thocsaineach. Ar an iomlán, d’fhéadfadh táirgeadh MDMA san Aontas Eorpach idir 1 000 agus 3 000 tona de dhramhaíl cheimiceach a ghiniúint gach bliain. Bíonn láithreáin táirgthe i mbaol tionóiscí, pléascanna agus dóiteáin freisin mar gheall ar na ceimiceáin luaineacha atá i gceist – rud a chruthaíonn rioscaí suntasacha do na pobail sa cheantar mórthimpeall.
Is beag atá ar eolas faoi na hiarmhairtí comhshaoil a bhaineann le gáinneáil ar dhrugaí, rud a d’fhéadfadh a bheith i gceist le cleachtais atá millteach ó thaobh an chomhshaoil de, amhail foraoisí a leagan chun aerstráicí folaitheacha a chruthú. Ar an gcaoi chéanna, d’fhéadfadh bealaí gáinneála ar dhrugaí trí limistéir atá íogair ó thaobh an chomhshaoil de dlús a chur le scriosadh gnáthóg agus le caillteanas bithéagsúlachta. I gcomhthéacs na gáinneála muirí, d’fhéadfadh soithí a úsáidtear le haghaidh gáinneáil ar dhrugaí a bheith báite nó tréigthe d’aon ghnó tar éis seachadtaí nó le linn iarrachtaí idircheaptha.
Tá EUDA ag tacú le hiarrachtaí chun meastachán a dhéanamh ar lorg carbóin a bhaineann le saothrú cannabais, anailís a dhéanamh ar éilliú screamhuisce ó dhiúscairt dramhaíola drugaí sintéiseacha agus creat a fhorbairt chun faireachán a dhéanamh ar na héifeachtaí comhshaoil a bhaineann le táirgeadh drugaí aindleathacha. Is é is aidhm do na tionscnaimh sin léargas níos soiléire a fháil ar an tionchar a bhíonn ag táirgeadh drugaí ar an gcomhshaol nádúrtha agus bonn eolais a chur faoi fhreagairtí atá bunaithe ar fhianaise.
Staid chasta hearóine agus ópóideach na hEorpa
Tá úsáid ilsubstaintí nasctha leis an gcuid is mó de na básanna a bhaineann le hópóidigh
Tá sé ríthábhachtach tuiscint a fháil ar na tosca a dhéanann difear do threochtaí básanna de dheasca drugaí chun freagairtí éifeachtacha a fhorbairt chun ródháileoga drugaí a chosc agus a aisiompú, ach tá teorainneacha fós ann san fhaisnéis atá ar fáil. Ós rud é gur féidir le bagairtí nua drugaí teacht chun cinn go tapa, tá sé ríthábhachtach tráthúlacht agus iomláine sonraí a fheabhsú chun ullmhacht a fheabhsú. Léiríonn na sonraí atá ar fáil gur tuairiscíodh thart ar 7 500 bás a bhain le drugaí san Aontas Eorpach in 2023, rud a fhágann go raibh ráta básmhaireachta 24.7 bás in aghaidh an mhilliúin duine idir 15 bliana d’aois agus 64 bliain d’aois.
Ar an iomlán, is iad ópóidigh, i gcomhcheangal le substaintí eile de ghnáth, fós na substaintí is coitianta a bhaineann le básanna spreagtha ag drugaí. Mar sin féin, níl hearóin le fáil a thuilleadh i bhformhór na mbásanna ródháileoige ach amháin i roinnt tíortha, agus tá ról tábhachtach anois ag ópóidigh eile agus ag drugaí eile. I roinnt tíortha, tá baint ag sciar suntasach de bhásanna ródháileoige le hópóidigh seachas hearóin, lena n-áirítear meatadón agus, ar bhonn níos lú, búipreanoirfín, cógais faoisimh pian ina bhfuil ópóidigh, agus ópóidigh shintéiseacha eile. Tá alcól, in éineacht le beinsidhé-asaipíní, i gcion suntasach de ródháileoga marfacha a bhaineann le hópóidigh. Tuairiscítear spreagthaigh amhail cócaon freisin in éineacht le hópóidigh i sonraí tocsaineolaíocha.
Ar an iomlán, tá comhthomhaltas aicmí éagsúla drugaí fós ina ghné thábhachtach, ach ní aithnítear go leordhóthanach é sin, chun tuiscint a fháil ar mhortlaíocht de dheasca drugaí agus chun freagairt di. Déanfaidh EUDA comhordú ar líonra de shaotharlanna fóiréinseacha agus tocsaineolaíocha, rud a mhéadóidh an acmhainneacht anailíseach atá ar fáil chun faireachán a dhéanamh ar an tionchar atá ag drugaí éagsúla agus ag teaglamaí drugaí ar threochtaí mortlaíochta.
Chun ródháileoga agus básanna ópóideacha a chosc, ní mór seirbhísí a uas-scálú
Ós rud é go leanann ópóidigh de bheith rannpháirteach i bhformhór na mbásanna ródháileoige san Aontas Eorpach, tá tábhacht ar leith ag baint le freagairtí éifeachtacha atá dírithe ar na drugaí sin. D’fhéadfadh sé go mbeadh idirghabhálacha sa réimse seo dírithe ar tharlú ródháileog ar an gcéad dul síos a chosc nó ar bhás a chosc nuair a tharlaíonn ródháileoga. Suas le 2023, thuairiscigh 15 thír Eorpacha ar chur chun feidhme clár nalocsóin, lena n-áirítear treoirthionscadail, chun básanna ródháileoige a chosc. D’fhéadfadh sé go mbeadh ar sheirbhísí athbhreithniú a dhéanamh ar phrótacail seachadta reatha agus iad a nuashonrú de réir na gcógas atá ar fáil mar gheall ar athruithe i bpatrúin tomhaltais agus ar infhaighteacht foirmlithe éagsúla nalocsóin insteallta agus spraeála sróine araon. I gcás ródháileog lena n-áirítear opioidigh shintéiseacha cumhachtacha, d’fhéadfadh go mbeadh gá, mar shampla, le dáileoga iolracha de nalocsóin a thabhairt chun na héifeachtaí opioideacha a aisiompú. Mar sin féin, deimhnítear i dtreoirlínte 2024 maidir le freagairt do ródháileoga go bhfanann an bhainistiú tosaigh ar ghéarthocsaineacht ópóideach mar an gcéanna, beag beann ar cibé acu is toradh é ar hearóin, ar ópóidigh ar oideas, nó ar ópóidigh shintéiseacha nua, amhail díorthaigh fheantanaile nó níotaiséin. Tá sé tábhachtach i gcónaí go dtabharfar dáileoga toirtmheasctha nalocsóin do dhaoine a bhfuil géarthocsaineacht ópóideach acu. Léiríonn sé sin an luach a bhaineann le hoiliúint a chur ar dhaoine i ngarchabhair, daoine a d’fhéadfadh freagairt do ródháileog nó ródháileog a fheiceáil, lena n‑áirítear úsáid nalocsóin.
Méadaíonn ópóidigh níotaiséin an riosca nimhithe
Tá ópóidigh shintéiseacha nua an-láidir, rud a fhágann gur leor méid beag chun go leor dáileog ar leibhéal miondíola a tháirgeadh agus d’fhéadfadh rioscaí ardaithe nimhithe atá bagrach don bheatha a bheith ag baint leo. Tháinig ópóidigh níotaiséin isteach i margadh na ndrugaí aindleathacha san Eoraip le déanaí, áit nárbh iad ach na hópóidigh nua amháin a tuairiscíodh do Chóras Luathrabhaidh an Aontais in 2023. Tá méadú ag teacht ar infhaighteacht na ndrugaí sin, rud a chruthaíonn rioscaí níos airde do dhaoine a úsáideann ópóidigh, a d’fhéadfadh teacht orthu agus iad measctha le drugaí eile, mídhíolta nó i gcógais bhréige. In 2023, tháinig méadú faoi thrí ar chainníocht na bpúdar níotaiséin a braitheadh san Eoraip.
Léirítear i dtuarascálacha chuig Córas Luathrabhaidh an Aontais gur tháinig méadú suntasach le déanaí ar infhaighteacht cógas bréige ina bhfuil ópóidigh níotaiséine san Eoraip, agus ghabh ocht dtír ar a laghad seilbh orthu in 2023. De ghnáth, bíonn na táirgí seo ina n-aithriseoirí ar chógais dhlisteanacha oidis, go háirithe ocsacódón agus go pointe níos lú beinsidhé-asaipíní. I measc na n-ábhar imní ina leith sin tá an fhéidearthacht go leathfadh siad thar úsáideoirí ópóideach ardriosca chuig pobail níos leithne gan caoinfhulaingt ópóideach, lena n-áirítear daoine óga.
In Éirinn, mídhíoladh níotaiséiní mar hearóin in 2023 agus mar bheinsidhé-asaipíní in 2024, rud a d’fhág go raibh tomhaltas neamhaireach agus ródháileoga iomadúla ann. Tuairiscíodh braislí nó líon suntasach básanna agus tocsaineacht ghéar a bhaineann le níotazéiní in 2023 nó 2024 sa Ghearmáin, sa Fhrainc, sa tSualainn agus san Iorua. Léiríonn tuarascálacha ón Eastóin agus ón Laitvia gurb ionann níotaiséiní agus sciar suntasach de na básanna ródháileoige sna tíortha sin. Mar gheall ar a neart ard agus ar a n-úire, áfach, tá imní ann nach féidir ópóidigh níotaiséine a aimsiú go rialta i nósanna imeachta a úsáidtear go coitianta le haghaidh tocsaineolaíochta iarbháis, rud a fhágann go ndéantar gannmheastachán ar an bpáirt atá acu.
Leathnaigh an tSín an rialú ar ópóidigh níotaiséine in 2024 chun 10 substaint a chumhdach anois. D’fhéadfadh sé sin an margadh a atreorú ar shiúl ó chomhdhúile ceannasacha amhail meatóiníotaiséin agus prótonaitiséin agus i dtreo díorthaigh núíosacha nó finte ópóideacha malartacha. Mar shampla, ó lár 2024 i leith, tá méadú beag ach suntasach tagtha ar bhrath substaintí a bhaineann leis an bhfine ‘oirfín’ beinsimíodasóil, agus thuairiscigh cúig thír de chuid an Aontais cioglóirfín agus bhraith dhá thír spireaclóirfín. Cé nach bhfuil aon sonraí cógaseolaíocha ar fáil faoi láthair maidir leis na substaintí sin, tugtar le fios leis an gcosúlacht struchtúrach atá acu le broirifín, ópóideach láidir, gur dócha go mbeidh dúlagar riospráide ina phríomhriosca don tsláinte.
Tá an tionchar a d’fhéadfadh a bheith ag athruithe ar tháirgeadh hearóine agus ar gháinneáil fós doiléir ach tá ullmhacht ríthábhachtach
Leis an toirmeasc ar dhrugaí, lena n‑áirítear saothrú codlaidín, a thug an Talaban isteach i mí Aibreáin 2022, tá laghdú mór tagtha ar tháirgeadh óipiam agus hearóine san Afganastáin, príomhfhoinse an druga san Eoraip. Má mhaireann sé, is dócha go mbeidh tionchar ag an laghdú ar tháirgeadh óipiam agus hearóine san Afganastáin ar infhaighteacht hearóine san Eoraip, cé go bhfuil sé dúshlánach a thuar cathain a d’fhéadfadh sé sin tarlú agus conas a d’fhéadfadh sé sin tarlú i mBallstáit éagsúla an Aontais. Laistigh den Eoraip, tugann roinnt táscairí le fios go bhfuil laghdú ag teacht ar an margadh hearóine le 10 mbliana anuas. D’ainneoin luaineachtaí leathana sna méideanna a urghabhadh, tugann na treochtaí fadtéarmacha maidir le praghas agus íonacht agus líon na n-urghabhálacha le fios go bhféadfadh méadú a bheith tagtha ar an soláthar i gcoibhneas leis an éileamh le linn na tréimhse sin. Taobh amuigh de shrianta soláthair, tá athléimneacht agus oiriúnú margaidh fós ina bpríomhbhreithnithe chun tuiscint níos fearr a fháil ar chomharthaí athraithe i margadh hearóine na hEorpa. Mar shampla, léirítear i dtuarascálacha go bhféadfadh sé gur chuidigh stoc-chairn óipiam laistigh den Afganastáin le tionchar láithreach an toirmisc a mhaolú (féach foilseachán EUDA le déanaí maidir leis an Afganastáin). I dteannta a chéile, d’fhéadfadh ardluach mhargadh hearóine na hEorpa soláthairtí a dhéanamh chun na hEorpa beagán athléimneach sa ghearrthéarma agus sa mheántéarma. Thairis sin, tá líonraí gáinneála an-inoiriúnaithe agus d’fhéadfadh siad a bheith ag aistriú bealaí mar thoradh ar ionradh iomlán na Rúise ar an Úcráin agus ar choinbhleachtaí sa Mheánoirthear. Bheadh sé deacair, áfach, soláthairtí ó thíortha táirgthe eile, amhail Maenmar, a chur go hiomlán in ionad hearóine ón Afganastáin, i bhfianaise an mhéid óipiam agus hearóine a táirgeadh agus a ndearnadh gáinneáil orthu ón Afganastáin roimh an toirmeasc atá ann faoi láthair.
I bhfianaise na héiginnteachta, ní mór don Eoraip feabhas a chur ar a hullmhacht chun aghaidh a thabhairt ar dhúshláin a d’fhéadfadh teacht as athrú margaidh den sórt sin. Cé gur dócha go mbeadh úsáid mhéadaithe ildrugaí agus athrú substaintí, cibé acu chuig ópóidigh nó spreagthaigh eile, i measc daoine a úsáideann ópóidigh, mar thoradh ar aon laghdú ar infhaighteacht hearóine, bealach lárnach chun teacht roimh an gcás seo is ea rochtain thapa a leathnú ar chóireáil agónaí ópóideach agus ar thacaí gaolmhara, chomh maith le cláir steallairí agus snáthaidí. Tá sé tábhachtach freisin rochtain leordhóthanach ar nalocsón a chur ar fáil chun básanna ródháileoige a chosc. Tá sé tábhachtach i gcónaí faireachán a dhéanamh ar na drugaí atá ar fáil ar an leibhéal miondíola i margaí áitiúla drugaí chun athruithe ar na substaintí atá ar díol agus láithreacht baisceanna drugaí contúirteacha a shainaithint go tapa. Leanfaidh Córas Luathrabhaidh an Aontais de ról lárnach a bheith aige i ndáil leis sin, agus freisin ag córas nua EUDA maidir le measúnú ar bhagairtí.
Freagairt d’fhadhbanna drugaí na hEorpa a bhíonn ag athrú
Úsáid substaintí i measc daltaí scoile
Tá sé ríthábhachtach i gcónaí faireachán a dhéanamh ar úsáid substaintí i measc ógánach chun beartais éifeachtacha drugaí a fhorbairt amach anseo. Le Tionscadal an tSuirbhé Eorpaigh ar Scoileanna maidir le hAlcól agus Drugaí Eile (ESPAD), tugtar léargas ar iompraíochtaí rioscúla d’ógánaigh ar fud na hEorpa. Léirítear sa bhabhta is déanaí den suirbhé, a rinneadh in 2024 i 37 tír Eorpacha, go bhfuil ábhair imní nua ann atá bainteach le treochtaí atá ag teacht chun cinn, in ainneoin meath fadtéarmach ar úsáid substaintí i measc ógánach.
Is é cannabas fós an druga aindleathach is coitianta a úsáidtear, cé go bhfuil laghdú tagtha ar leitheadúlacht saoil go dtí an leibhéal is ísle ó bhí 1995 ann. Cé go dtuairiscíonn buachaillí úsáid níos airde de ghnáth, tá bearnaí idir na hinscní ag cúngú, cé is moite de roinnt eisceachtaí ina sáraíonn cailíní na buachaillí. Tá imní fós ann maidir le tús luath agus úsáid ardriosca, cé go bhfuil laghdú tagtha ar úsáid reatha fhoriomlán (sainmhínithe mar laistigh de na 30 lá seo caite) go 5.7 %, rud a léiríonn treocht laghdaitheach fhadtéarmach.
Tá laghdú tagtha ar úsáid drugaí aindleathacha eile i measc scoláirí ESPAD, agus tá bearnaí inscne ag cúngú, cé go dtuairiscíonn buachaillí úsáid níos airde fós. Idir an dá linn, tá méadú ag teacht ar úsáid ionanálach i measc cailíní, agus tá méadú ag teacht freisin ar úsáid chógaisíochta neamhleighis.
Tá laghdú suntasach tagtha ar chaitheamh toitíní le blianta fada anuas, agus tá laghdú faoina leath tagtha ar leitheadúlacht saoil idir 1995 agus 2024. Tá tús luath ann fós, áfach, go háirithe i measc cailíní, a bhfuil méadú tagtha le déanaí ar a rátaí laethúla caite tobac ag 13 bliana d’aois nó níos óige. Idir an dá linn, tá méadú mór tagtha ar úsáid toitíní leictreonacha i measc na n-ógánach, agus rátaí de thús luath agus d’úsáid laethúil ag dul i méid, rud a spreagann ábhair imní maidir le dé-úsáid toitíní traidisiúnta agus leictreonacha agus a léiríonn aistriú níos leithne i dtreo táirgí nicitín malartacha.
Tá laghdú tagtha ar an ól alcóil le himeacht ama freisin, le laghdú tagtha ar an úsáid fhoriomlán agus ar an ragús óil. Mar sin féin, tá an laghdú sin níos suntasaí i measc buachaillí, agus tá treocht níos cobhsaí i measc cailíní. D’ainneoin an dul chun cinn sin, tá rochtain fhorleathan fós ar alcól, agus tá tús luath agus ólachán trom eipeasóideach fós ina n-ábhair imní shuntasacha.
Ó thaobh na folláine meabhairshláinte de, tuairiscíonn 59 % de scolairí ar an meán go bhfuil dea-fholláine mheabhairshláinte acu. Léiríonn na torthaí difríochtaí suntasacha réigiúnacha, chomh maith le héagothromaíochtaí inscne, agus tuairiscíonn cailíní go comhsheasmhach folláine níos ísle ná a thuairiscíonn buachaillí. Taifeadtar na scóir fholláine is ísle i dtíortha ina bhfuil coinbhleacht agus éagobhsaíocht.
Tá iarrachtaí coisctheacha forleathan, agus ghlac formhór na scoláirí páirt in aon idirghabháil amháin ar a laghad. Is é an t-alcól an t-ábhar is minice a dtugtar aghaidh air, agus is lú an aird a thugtar ar shubstaintí aindleathacha agus ar rioscaí iompraíochta. Tá cláir choisctheacha atá bunaithe ar scileanna, ina leagtar béim ar chuir chuige idirghníomhacha, níos coitianta in iarthar agus i ndeisceart na hEorpa.
I dteannta a chéile, léiríonn na torthaí seo nádúr athraitheach na húsáide substaintí i measc ógánach agus na réimsí a d’fhéadfadh a bheith ag teastáil ó na freagairtí atá ann cheana a chur san áireamh de réir mar a dhéantar meastóireacht orthu.
Cosc ar úsáid substaintí atá bunaithe ar fhianaise a chur chun feidhme: tá fócas ar an leibhéal áitiúil tábhachtach
Tá sé mar aidhm ag cosc ar úsáid substaintí úsáid drugaí sícighníomhacha a sheachaint nó moill a chur ar an úsáid sin. D’fhéadfadh sé cabhrú leo siúd a chuir tús le substaintí a úsáid chun forbairt neamhoird úsáide drugaí a sheachaint. Mar sin féin, níl gach cur chuige a úsáidtear sa réimse seo éifeachtach, agus tá méadú tagtha ar an spéis atá ann i sainaithint agus i gcur chun feidhme idirghabhálacha coisc atá bunaithe ar fhianaise. San Eoraip, is minic a dhéantar cinntí beartais straitéisigh maidir le cosc ar an leibhéal náisiúnta nó réigiúnach, agus féadfar cinntí maoinithe a dhéanamh ar an leibhéal áitiúil maidir le cláir choisc. Tá sé dúshlánach roghanna atá bunaithe ar fhianaise a chur chun feidhme i gcás nach bhfuil oiliúint leordhóthanach á cur ar fáil dóibh siúd lena mbaineann maidir le cosc, ach ní mór dóibh cinntí oibríochtúla a dhéanamh fós maidir le hidirghabhálacha. Toradh amháin a bhí air sin ná gur minic nach ndéantar breithniú leordhóthanach ar an tábhacht a bhaineann le beartais choisc áitiúla maidir leis an gcomhshaol. Tá idirghabhálacha comhshaoil deartha chun athrú a dhéanamh ar an gcomhthéacs ina ndéanann daoine cinntí agus chun tacú le roghanna níos sláintiúla. Baintear é sin amach trí úsáid a bhaint as bearta rialála, eacnamaíocha agus fisiciúla a mbíonn tionchar mór acu ar iompraíochtaí riosca agus ar fholláine. Cothaítear athruithe tríd an gcomhthéacs sóisialta a athrú, amhail creidimh, noirm agus na hiompraíochtaí atá inghlactha.
Cuireann EUDA an Curaclam Eorpach um Chosc (EUPC) chun feidhme chun oiliúint a chur ar gheallsealbhóirí coisc ar an leibhéal áitiúil agus chun tacú le beartais agus cláir éifeachtacha um chosc a roghnú agus a chur chun feidhme. Tacaítear leis an obair sin trí chlárlann coisc EUDA, Xchange, catalóg Eorpach ar líne d’idirghabhálacha coisctheacha a ndearnadh meastóireacht orthu, agus forbairt sraith straitéisí Eorpacha maidir le caighdeáin cháilíochta chun drugaí a chosc. Clúdaíonn EUPC gach substaint shícighníomhach, ag tabhairt aghaidh ar na deitéarmanaint iompraíochta bunúsacha a bhaineann le húsáid substaintí agus le hiompraíochtaí díobhálacha eile a roinneann na tosca riosca agus cosanta sin, amhail foréigean i measc na n-óg, coireacht, bulaíocht agus iompraíocht ghnéis chontúirteach.
Cruthaíonn úsáid ilsubstaintí agus éagsúlacht drugaí a instealltar dúshláin laghdaithe díobhála
In ainneoin laghdú leanúnach ar úsáid drugaí insteallta san Eoraip, tá an iompraíocht sin fós freagrach as leibhéal díréireach géardhíobhálacha agus díobhálacha ainsealacha sláinte a bhaineann le húsáid drugaí aindleathacha. Bunaithe ar shonraí a fuarthas le déanaí, meastar go ndearna os cionn leathmhilliún duine drugaí a instealladh sa bhliain se caite. Léiríonn sonraí ó anailís ar iarmhair steallairí líonra ESCAPE ó 2023 go bhfuil éagsúlacht substaintí á n-instealladh i gcathracha Eorpacha, lena n-áirítear ópóidigh, spreagthaigh, cógais agus substaintí sícighníomhacha nua. Bhí iarmhair de dhá chatagóir drugaí nó níos mó i leathchuid de na steallairí a ndearnadh anailís orthu, rud a d’fhéadfadh a léiriú gur minic a dhéanann daoine a insteallann drugaí níos mó ná substaint amháin a instealladh nó go n-athúsáidtear steallairí. I gceachtar cás, tá na daoine sin neamhchosanta ar dhíobhálacha suntasacha.
Le deich mbliana anuas, tá seacht ráig dhoiciméadaithe VEID ar a laghad tugtha faoi deara san Eoraip i gcathracha, agus na ráigeanna sin á dtiomáint, go páirteach ar a laghad, trí instealladh úsáide spreagthach. Tá gá le leibhéil arda soláthair seirbhíse laghdaithe díobhála chun díobhálacha géara agus ainsealacha a chosc, ach tá na leibhéil atá ann faoi láthair fós neamhleor i roinnt tíortha AE. Is fíor sin go háirithe i gcás clár snáthaidí agus steallairí, agus tá leibhéil soláthair i gcuid mhaith tíortha san Aontas faoi bhun mholtaí EDS.
Tá ceisteanna beartais ann mar gheall ar úsáidí teiripeacha féideartha substaintí sícideileacha
Tá taighde ar theiripí a fhaigheann cúnamh ó shubstaintí amhail silicíbin, DMT agus LSD le haghaidh riochtaí néarshíciatracha atá deacair a chóireáil, amhail neamhord struis iarthrámach agus dúlagar atá frithsheasmhach in aghaidh cóireála, ag dul chun cinn go tapa. Cé go bhfuil gealltanas léirithe ag roinnt substaintí sícideileacha maidir le siomptóim shonracha a bhaineann leis na neamhoird sin a mhaolú, tá sé deacair fós ginearálú a dhéanamh sa réimse seo, i bpáirt mar gheall ar an líon mór substaintí atá faoi athbhreithniú, agus i bpáirt mar gheall ar an raon leathan riochtaí atá á scrúdú.
Chuir roinnt dlínsí lasmuigh den Aontas Eorpach tús le húsáid substaintí sícideileacha chun críoch leighis agus teiripeach a rialú, rud a thugann leas suntasach tráchtála. Ag an am céanna, léiríonn na sonraí atá ar fáil go bhfuil cleachtais neamhrialáilte nó neamhdhleathacha i láthair i ngach tír AE a bhaineann le substaintí sícideileacha in idirghabhálacha folláine, teiripeacha nó iad atá dírithe ar spioradáltacht. Is iondúil go mbaineann na cleachtais seo le húsáid substaintí amhail silicíbin, ayahuasca (N,N-démheitioltraipteaimín nó DMT) agus 5-meatocsa-N,N-démheitioltraipteaimín (5-MeO-DMT). Is minic a bhíonn suíomhanna grúpa i gceist leis na himeachtaí faoi stiúir éascaitheoirí, seaman nó cóitseálaithe éagsúla. I roinnt tíortha, oibríonn siad go réasúnta oscailte, ach i dtíortha eile fanann siad faoi thalamh. Cé go maíonn cuid de na dísirt sin go ndéanann siad gnéithe de thacaíocht theiripeach a chomhtháthú, oibríonn an chuid is mó díobh lasmuigh de struchtúir fhoirmiúla cúraim sláinte, go minic i spásanna neamhdhleathacha, neamhrialáilte nó débhríocha ó thaobh an dlí de. Tá rioscaí ag baint leis na cleachtais seo atá ag teacht chun cinn, go háirithe do dhaoine leochaileacha agus dóibh siúd a bhfuil riochtaí meabhairshláinte acu cheana féin. Tá dea-chleachtais atá bunaithe ar thaighde nó treoirlínte caighdeánaithe in easnamh.
Dá leanfaí de chleachtais sheicideileacha neamhrialaithe eagraithe a leathadh, beidh sé ina phríomhdhúshlán do lucht déanta beartas agus do ghairmithe sláinte tuiscint níos fearr a fháil ar raon feidhme agus ar thionchar na ngníomhaíochtaí sin, chomh maith leis na rioscaí sláinte gaolmhara agus na freagairtí laghdaithe díobhála. Beidh sé ríthábhachtach iarrachtaí faireacháin a neartú chun aghaidh a thabhairt ar an tírdhreach úsáide substaintí sícideileacha atá ag teacht chun cinn san Eoraip. I bhfoilseachán de chuid EUDA le déanaí, tugtar aghaidh ar cheisteanna coitianta maidir le substaintí sícideileacha.
Tá sé fós ina dhúshlán freagairt d’fhadhbanna drugaí i bpríosúin na hEorpa
Léiríonn suirbhéanna go dtuairiscíonn daoine atá i bpríosún san Aontas Eorpach leibhéil arda leitheadúlachta saoil d’úsáid substaintí roimh phríosúnacht agus leibhéil mhéadaithe tomhaltais, go háirithe i ndáil le hearóin, cócaon agus amfataimíní, i gcomparáid leis an bpobal i gcoitinne. Cé go bhfuil feabhas tagtha le blianta beaga anuas ar an raon seirbhísí atá ar fáil do dhaoine a bhfuil fadhbanna drugaí acu i bpríosúin na hEorpa, tá gá ann fós roinnt freagraí a mhéadú, le linn príosúnachta agus tar éis scaoilte araon.
Tugtar drugaí isteach i bpríosúin ar bhealaí éagsúla, lena n-áirítear trí cheilt inmheánach ag daoine sa phríosún, ag cuairteoirí agus, i gcásanna áirithe, ag baill foirne, chomh maith le gáinneáil bunaithe ar dhróin. D’fhéadfadh substaintí láidre, amhail cannaibionóidigh shintéiseacha, ópóidigh agus cógais éagsúla a bheith blaistithe, ós rud é gur féidir iad a cheilt ar bhealach níos éasca. Tá na substaintí sin ina mbagairtí tromchúiseacha ar shláinte daoine atá i bpríosún, lena n‑áirítear an baol ródháileoige. Le linn 2024 in Éirinn, mar shampla, tuairiscíodh trí ráig nimhithe agus ródháileoige i bpríosúin. I gcás ina ndéantar drugaí a instealladh, i gcomhthéacs rochtain theoranta ar threalamh insteallta steiriúil, méadaítear na rioscaí a bhaineann le tarchur víreas fuil-iompartha, lena n-áirítear VEID agus HCV.
Tuairiscíonn beagnach gach tír san Aontas go bhfuil rochtain ar chóireáil agónaithe ópóideacha ar fáil i gcuid dá bpríosúin ar a laghad. Ní thuairiscíonn mórán tíortha, afách, soláthar clár snáthaidí agus steallairí, nó cláir nalocsóin chun básanna ródháileoige a chosc, agus tá an nasc le cúram do ghalair thógálacha teoranta i gcuid mhaith tíortha san Aontas do dhaoine i bpríosún. Tacaíonn ECDC agus sraith straitéisí EUDA chun deireadh a chur le heipitíteas sa phríosún le feabhas a chur ar ghníomhaíochtaí a dhíríonn ar ghalair thógálacha i measc an fho-phobail sin.
Sracfhéachaint
Sonraí foinseacha
Tá an tacar iomlán sonraí foinseacha le haghaidh na Tuarascála Eorpaí ar Dhrugaí 2025 lena n-áirítear meiteashonraí agus nótaí modheolaíochta ar fáil inár gcatalóg sonraí.
Is féidir fo-thacar de na sonraí seo, a úsáidtear chun grafaicí eolais, cairteacha agus eilimintí comhchosúla a ghiniúint ar an leathanach seo, a fháil thíos.